بازداشت ملوانان آمریکایی از نگاه فارین پالیسی

نشریه فارین پالیسی در گزارشی با پرداختن به جزییات ماجرای بازداشت تفنگداران نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس، نوشت این حادثه سوالات زیادی را درباره‌ی عملکرد نیروی دریایی ایجاد کرده است.

به نوشته نشریه فارین پالیسی، ملوانان آمریکایی در 12 ژانویه سال 2016 در مسیرشان از کویت به بحرین در خلیج فارس به سفر با قایق‌هایی که برای مسافت‌های کوتاه‌تر طراحی شده‌اند به این مسیر طولانی عادت نداشتند. این ماموریت‌ معمول آن‌ها پس از آن که به اشتباه وارد آب‌های ایران در نزدیک جزیره فارسی شدند، به یک کابوس تبدیل شد، اعضای نیروی دریایی ایران دو قایق آمریکایی را محاصره کردند و از سرنشینان خواستند تا زانو زده و دست‌های‌شان را پشت سرشان بگذارند.

این تفنگداران نیروی دریایی آمریکا 16 ساعت در بازداشت نیروهای ایرانی بودند که سرانجام پس از تماس‌های تلفنی میان تهران و واشنگتن در امنیت آزاد شدند.

هر چند این حادثه همچنان تحت بررسی‌های نظامی قرار دارد، گزارش نتیجه تحقیقات اولیه در این زمینه که تنها چند روز پس از اجرایی شدن برجام منتشر شد، سوالات بحث برانگیزی را درباره‌ی نحوه کار سرنشینان این دو قایق و عملیات نیروی دریایی آمریکا و سطح آمادگی آن‌ها در یکی از راهبردی‌ترین و حساس‌ترین راه‌های آبی جهان که کشتی‌های آمریکایی دهه‌هاست در آن حضور دارند، به وجود آورده است.

فارین پالیسی پس از گفت‌وگو با مقامات و کسانی که به این موضوع نزدیک بوده‌اند، دریافته است که مشکلات فنی، از کار افتادن وسایل ارتباطی و طی نکردن آموزش راهیابی مسیر از جمله مسائلی است که در این حادثه دخیل بوده‌اند.

گزارش مقدماتی درباره‌ی جزییات این حادثه که پتانسیل تبدیل شدن به یک بحران را داشت، در هفته جاری به کوین دونگان، فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا تحویل داده شده است، کسی که وظیفه نظارت بر فعالیت‌های تفنگداران آمریکایی را بر عهده دارد. دونگان 30 روز برای بررسی این گزارش و تصمیم‌گیری درباره‌ی این که آیا به تحقیقات بیش‌تری نیاز هست یا نه هم‌چنین ارائه توصیه به مقامات مافوق برای محاکمه یا توبیخ نیروها زمان دارد.

فارین پالیسی که این موضوع را با چندین مقام نظامی، دولتی و افراد مطلع از روند تحقیقات مورد بررسی قرار داده نوشته است: این نیروها قرار بود برای شرکت در تمرینی در بحرین به این کشور بروند و برای این کار کم‌تر از 24 ساعت زمان داشته‌اند اما تنها یکی از قایق‌های آن‌ها برای انجام این سفر آماده بوده است و آن‌ها مجبور شده‌اند یک قایق دارای نقض فنی را تعمیر و از آن برای سفر 240 مایلی استفاده کنند که دو برابر فاصله‌ای است که آن‌ها عادت به رفتن داشته‌اند.

به گفته‌ی یک مقام آمریکایی این بدان معنی است که این دو قایق که برای سفر در رودخانه مناسب بودند می‌بایست در میانه مسیر سوخت‌گیری کنند.

فارین پالیسی در ادامه نوشت: این ملوانان به دلیل بروز مشکل در سامانه ارتباطی سه ساعت دیرتر از برنامه راه افتادند و همین مساله آن‌ها را تحت فشار قرار داده است. این نیروها که برای سوخت‌گیری در شب آموزش ندیده بودند و در عین حال به دلیل مسیر طولانی سفر به سوخت‌گیری نیاز داشته‌اند، درخواست می‌کنند که یک تانکر حامل سوخت پیش از غروب آفتاب در طول مسیر به آن‌ها سوخت‌رسانی کند. به‌علاوه آن‌ها ارتباط مستقیمی با تانکر نداشته‌اند و از طریق یک مرکز ارتباطی در نقطه‌ای محرمانه در منطقه پیام‌های‌شان را به تانکر می‌رسانده‌اند. در جریان تلاش برای رسیدن به تانکر سوخت بوده است که قایق‌های آمریکایی به اشتباه وارد آب‌های ایران در غرب جزیره کوچک فارسی می‌شوند.

این نیروها برای مسیریابی خود از جی پی اس استفاده می‌کرده‌اند اما به ادعای این نشریه آمریکایی مساحت بسیار کم جزیره فارسی سبب شده تا این منطقه روی نقشه مشخص نباشد و زمانی که وارد آب‌های ایران شده‌اند از آن مطلع نبوده‌اند.

به گفته‌ی این مقام آمریکایی، مرکزی که قایق‌ها با آن در ارتباط بوده‌اند هر 30 دقیقه یک‌بار اطلاعات مربوط به موقعیت و جهت حرکت آن‌ها را مخابره کرده‌اند اما به دلایلی که هم‌چنان مشخص نیست، افسرانی که در این مرکز مستقر بوده‌اند به قایق‌های آمریکایی اطلاع نداده‌اند که در مسیر غلط قرار دارند.

پس از ورود به آب‌های ایران موتور یکی از قایق‌ها دچار نقض فنی و سپس مجبور به توقف می‌شوند. در همین حین نیز بوده است که کشتی‌های گشت ایران، قایق‌ها را محاصره و نیروهای آمریکایی را بازداشت می‌کنند.

به نوشته فارین پالیسی، ملوانان آمریکایی هم‌زمان که ایرانی‌ها محاصره‌شان می‌کنند توانسته بودند نقض فنی قایق را برطرف کنند. بنابراین آن‌ها یک انتخاب داشتند، این که با شلیک گلوله به سمت نیروهای ایرانی از منطقه بگریزند. اما این اقدام می‌توانسته به معنی شروع یک درگیری علیه ایرانی‌ها باشد. انتخاب دیگر آن‌ها باقی ماندن در قایق‌های‌شان بوده است. آن‌ها سپس بازداشت و به جزیره فارسی منتقل می‌شوند.

آن‌ها گفته‌اند که اگر چه چشمان‌شان بسته بوده است اما مورد برخورد فیزیکی یا دیگر انواع بدرفتاری قرار نگرفته بودند.

در ادامه این گزارش آمده است: نیروهای کمکی انگلیسی که به درخواست مرکز عملیات آمریکا به منطقه می‌آیند، زمانی فرا می‌رسند که قایق‌های آمریکایی به محاصره نیروی دریایی ایران درآمده بودند.

سرانجام پس از رایزنی‌های تلفنی جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و محمد جواد ظریف همتای ایرانی‌اش، ملوانان آزاد می‌شوند. پیش از آزادی از فرمانده آن‌ها خواسته می‌شود که در برابر دوربین درباره‌ی این حادثه اظها نظر کند. سپس دیوید نارتکر، فرمانده هیات ملوانان آمریکایی عذرخواهی می‌کند و می‌گوید: این یک اشتباه از طرف ما بود. ما به اشتباه وارد آب‌های ایران شدیم و قصد این کار را نداشتیم.

هنوز مشخص نیست که آیا این عذرخواهی موجب نقض قوانین نظامی واشنگتن شده است یا نه. اما این اقدام موجب بروز انتقاداتی از سوی تندروهای آمریکایی علیه سیاست‌های واشنگتن در قبال تهران شده است.

به نوشته فارین پالیسی، این حادثه سوالات زیادی را ایجاد کرده است مبنی بر این که آیا نیروی دریایی به درستی قایق‌ها را تعمیر و نگهداری می‌کند. یا این که این نیروها به خوبی آموزش دیده بودند؟ آیا آن‌ها درباره‌ی سفر کاملا توجیه شده‌ بودند و این که چه کسی در طول مسیر بر عملکرد آن‌ها نظارت می‌کرده است.

پنتاگون اعلام کرده است: پیش از هر چیزی به دنبال مشخص کردن دلیل بروز این حادثه است و نتایج بررسی‌های خود را در اختیار کنگره قرار می‌دهد.