تاثیر 2 بانک بد در تخریب نرخ‌های سود

بدهی دولت به بانک‌ها و پیمانکاران در حدود هشت سال گذشته به رویه‌ای عادی بدل شد. گرچه همیشه این دولت‌ها بودند که به میزان‌های مختلف به شبکه بانکی بدهی داشتند، این موضوع در دولت‌های نهم و دهم آنقدر زیاد بود که حالا میراثی برای دولت یازدهم شده است. بدهی‌ای که درباره میزان آن اختلاف‌نظرهایی وجود دارد و ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی این اختلاف‌نظرها را «طبیعی» می‌داند. انباشت بدهی در دولت‌های گذشته سبب شده است تا شبکه بانکی از دولت چیزی نزدیک به 110 هزار میلیارد تومان طلب داشته باشد. رخدادی که مسعود نیلی از آن به‌عنوان «سم» در اقتصاد کشور یاد می‌کند. با این حال اختلاف‌نظر دولت و بانک‌ها در میزان این بدهی‌ها از اختلاف در تعریف بدهی دولت نشات می‌گیرد. آنجا که محمدباقر نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور گفته بود «بدهی دولت به بانک‌ها حدود 64 هزار میلیارد تومان است، اما بانک مرکزی این طلب را در حد 100 هزار میلیارد تومان می‌داند که این رقم هم جزء طلب بانک مرکزی محسوب می‌شود.» بدهی دولت به شبکه بانکی و همین‌طور پیمانکاران یکی از موضوعاتی بود که دیروز در «پنجمین همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید» مطرح شد و کسانی مانند ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی، اکبر کمیجانی قائم‌مقام بانک مرکزی، عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی و همین‌طور مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری دلایل آن را ریشه‌یابی کردند. در این همایش سیف گریزی هم به تبعیت بانک‌ها از نرخ جدید سود بانکی زد و اعلام کرد: «دو بانک بد نرخ‌های سود را تخریب می‌کنند.»

 
به تثبیت نرخ ارز در عدد خاصی اصرار نداریم

 ولی‌الله سیف/ کنترل غیرمنطقی قیمت و اصرار بر نرخ ارز در سطحی معین با تزریق ارز در سال‌های 91 تا 90 نتوانست ارز را ثابت نگه دارد. بانک مرکزی ارز زیادی در آن دوره به بازار تزریق کرد تا خرید دلار را در سطح یک هزار و 200 تومان نگه دارد، اما اگر در همان زمان می‌پذیرفتیم که نرخ واقعی ارز بالاتر از این رقم است با شوک مواجه نمی‌شدیم.

دولت هرگز به تثبیت نرخ ارز در یک عدد خاصی اصرار نداشته است. هم‌اکنون متوسط نرخ سود در این بازار 5/18 درصد است و تلاش می‌کنیم تا سطح تورم کاهش یابد. البته بانک‌های بد را از بانک‌های خوب تفکیک کرده‌ایم؛ زیرا 3-2 بانک بد داریم که نرخ‌ها را تخریب می‌کنند.

در حالی که سازمان مدیریت و دولت معتقد هستند بانک‌ها 60 هزار میلیارد تومان مطالبه دارند، بانک‌ها رقم دیگری را اعلام می‌کنند و مدعی هستند مطالبه بانک‌ها از دولت 110 هزار میلیارد تومان است که البته این اختلاف‌نظر طبیعی است و قطعا هر دو طرف حسابرسی دارند و راهکار رسیدن به رقم درست، شفاف‌سازی عملکرد دولت در نحوه تامین و مشخص شدن هزینه واقعی تامین مالی دولت است.

 در ایران بدهی دولت «سمی» است

 مسعود نیلی/ بزرگ شدن حجم دولت در دهه 50 و سال‌های اول انقلاب موجب شد به تعداد کارمندان دولت افزوده شود و از طرف دیگر در دهه 80 فرصت‌های بازنشستگی پیش از موعد با رسیدن به سن بازنشستگی و پاداش‌های دوره بازنشستگی همراه شد که همین مساله منابع بسیار زیادی را در بر گرفت. در دهه 60 به دلیل بیشتر بودن تعداد ورودی‌ها نسبت به خروجی‌ها بخشی از منابع صندوق بازنشستگی در بودجه دولت هزینه و بعدها به معضل بزرگی تبدیل شد. دولت در دوره‌ای تنظیم‌کننده وام‌های خرد و کلان شد و درواقع همین اقدام موجب ایجاد بدهی دولت به بانک‌ها شد و به نوعی بانک‌ها تامین‌کننده منابع دولت شدند. سرمایه‌گذاری دولت در طرح‌های عمرانی یکی‌ دیگر از ریشه‌های ایجاد بدهی دولت است و در میان‌مدت آثار تثبیت قیمت حامل‌های انرژی در هدفمندی یارانه‌ها نمایان شد. اثر بدهی دولت به بانک‌ها انجماد منابع مالی است. در همه کشورهای دنیا بدهی دولت یکی از باکیفیت‌ترین بدهی‌ها در ترازنامه بانک‌هاست، در ایران بدهی دولت سمی است، اما باید توجه داشته باشیم که بدهی‌های دولت معمولا داخلی است و ظرفیت‌های قانونی در رفع موانع تولید برای بازپرداخت آن ایجاد شده است.

افزایش نرخ رشد نقدینگی به ۲/27 درصد

 اکبر کمیجانی/ در پی رویکرد منضبطانه در سیاست‌های پولی و مالی و بهبود قابل ملاحظه انتظارات تورمی در دولت یازدهم، نرخ تورم به‌طور قابل ملاحظه‌ای و در مسیری مستمر از 4/40 درصد در مهر سال 1392 به 6/12 درصد در بهمن‌سال 1394 کاهش یافت. علاوه‌بر این نرخ تورم نقطه به نقطه نیز از 1/45 درصد در خرداد سال 1392 به 9/8 درصد در بهمن‌سال 1394 کاهش یافته که موید مناسب بودن سیاست‌های اتخاذشده درباره متغیرهای میانی تعیین‌کننده نرخ تورم است و حصول نرخ تورم تک‌رقمی را در محدوده قابل دسترسی قرار داده است. نقدینگی در سال ۹۲، 9/25 درصد، در سال ۹۳ به میزان 3/22 درصد و در دوازده‌ماه منتهی به دی امسال، ۲/27 درصد رشد کرده است. در حال حاضر شبکه بانکی کشور با مشکلات ساختاری مواجه است که در این مورد می‌توان به حجم قابل توجهی از مطالبات غیرجاری در پرتفوی بانک‌ها، بالابودن مطالبات از بخش دولتی و نبود چشم‌اندازی مشخص برای بازپرداخت آنها، رسوب اوراق مشارکت دولت و شرکت‌های دولتی در ترازنامه بانک‌ها و همچنین انجماد منابع بانکی مصرف‌شده در بخش املاک و مستغلات اشاره کرد.
 

دولت در طرح‌های عمرانی سوداگری می‌کند

 عباس آخوندی/ نحوه تامین مالی طرح‌های عمرانی شهرها و دولت‌ها از ساختاری سوداگرایانه حکایت دارد. بحران بدهی‌های دولت، بحران بانکی و دارایی‌های سمی بانک‌ها که وضع کنونی بانک‌ها را فلج کرده، بحران رفاه که بودجه دولت را با چالش‌های جدی مواجه کرده و در نهایت بحران بنگاه‌داری چهار بحرانی است که باید برای آن چاره‌اندیشی جدی کرد. متاسفانه نتیجه اجراهای خصوصی‌سازی در ایران همراه با پوپولیسم بود، همچنین نحوه تامین مالی طرح‌های عمرانی شهرها و دولت‌ها از ساختاری سوداگرایانه حکایت دارد، اینها در حالی است که نظریه‌پردازان طی سال‌ها با توجه به اقتصاد بازار نظریه‌پردازی کردند و ولی آنچه در عمل رخ داد بازگشت به نظام اقتصاد مرکانتیلیسم (سوداگرایانه) گسترده در ایران است. باید دید آیا سوداگران نگران دارایی‌های سمی ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی بانک‌ها هستند یا خیر؟ تصور ما این است که همه علاقه‌مندیم دارایی سمی بانک‌ها باید کاهش یابد و مشکل بدهی دولت رفع شود اما همه علاقه‌مند رفع این مشکلات نیستند و نمی‌خواهند بدهی‌های بانکی کاهش یابد و اساسا تصور ما غلط است. کسانی که از طریق سوداگری به ثروت رسیدند به‌طور قطع علاقه‌مند به کاهش بدهی‌های دولت نیستند.

منبع: فرهیختگان