وارونه نمایی‌های رسانه‌های بیگانه از فضای انتخاباتی

رسانه های فارسی زبان بیگانه طی 24 ساعت گذشته در صفحه های ویژه انتخاباتی، خط های خبری- تحلیلی نظیر وارونه نمایی فضای عمومی جامعه در آستانه انتخابات را محور فعالیت تبلیغاتی خود قرار دادند.

رسانه های فارسی زبان بیگانه طی روزهای گذشته توجه خاصی به رخدادهای انتخاباتی ایران داشته اند و با راه اندازی بخش های ویژه ای در تارنماهای خود به انتشار اخبار و تحلیل هایی در این زمینه پرداخته اند. بسیاری از تحلیل ها و گزارش های این رسانه ها گویا برای تاثیرگذاری بر فرایند انتخابات پیش رو تنظیم شده و انتشار می یابد.

این گزارش، رویکرد خبری- تحلیلی این رسانه ها در زمینه انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری طی 24 ساعت گذشته را مورد بررسی قرار داده است.

در برخی از این رسانه ها تولید گزارش های تحلیلی بیشتر مورد توجه قرار گرفته و برخی دیگر تمرکز خود را بر پراکنش اخبار انتخابات قرار داده اند. به عنوان نمونه تارنمای «صدای آمریکا» در صفحه انتخابات 94، بیشتر به انتشار اخبار انتخاباتی و موضع گیری های شخصیت های کشور پرداخته و تحلیل چندانی ارایه نکرده است. صدای آمریکا در آخرین اخبار خود به نحوه تبلیغ نامزدها، وضعیت فعالیت شبکه های مجازی، سخنان وزیر کشور در مورد زمان اعلام نتایج انتخابات و ... پرداخته است.

***ارایه تصویر تنور سرد و مشارکتِ با اکراه در انتخابات

شماری از رسانه های فارسی زبان بیگانه در آخرین اخبار و تحلیل های خود، فضای عمومی جامعه را سرد و برکنار از شور انتخاباتی به تصویر کشیده اند.

در این رابطه، یکی از رسانه های فعال تارنمای «رادیو فردا» بود که در گزارشی با عنوان «مواجهه جامعه ایران با انتخابات مجلس دهم چگونه است؟ » بدون توجه به واقعیت های جامعه ایرانی مدعی شد: حدود یک هفته مانده به انتخابات مجلس تقریبا هیچ اثری از اخبار این مجلس در مبادلات میان افراد در شبکه های اجتماعی پر بیننده در میان ایرانیان (مثل تلگرام یا فیس بوک) به چشم نمی خورد. ... بدین ترتیب هر آنچه در باب مشارکت سیاسی دیده می شود در حد تبلیغات اندک تلویزیون دولتی و برخی همایش های کم مخاطب است.

«بی.بی.سی» فارسی نیز در گزارشی با عنوان «ایران؛ فعالیت انتخاباتی و نیهیلیسم» با هدف پایین آوردن سطح و ارزش مشارکت مردم در انتخابات، گزارش خود را اینچنین آغاز کرد: کسانی که قائل به مشارکت در انتخابات حاضر هستند و نیز به مطلوبیت دموکراسی باور دارند، می باید بپذیرند که دفاع شان و منطق شان نیهیلیستی (پوچ انگارانه) است.

این گزارش در تحلیل خود مشارکت در انتخابات را همراه با منطق اکراه توصیف کرد و نوشت: انتخابات در ایران نسبتی با دموکراسی (به شیوه غربی) ندارد.

تارنمای شبکه خبری بی.بی.سی در تحلیل دیگری با عنوان «مثلث ها در انتخابات ایران چه نقشی دارند؟» ضمن اشاره به موضوع رای سلبی نوشت: راه حل شان (اصلاح طلب ها) این بود که اگر قرار است دیگ انتخابات برای آنها نجوشد دست کم نگذارند برای دیگران هم بجوشد و مانع از رای آوردن چهره های برجسته اصول گرا شوند. ...گروه های موسوم به اصلاح طلب در مقابل، از هواداران شان می خواهند به نامزدهایی رای بدهند که به آنها مثلث «دار» یا «درم» گفته می شود.

***برجسته سازی اختلافات نامزدها و انگاره رای سلبی

یکی از مهمترین محورهای تحلیل و گزارش های رسانه های فارسی زبان خارجی زیر ذره بین قرار دادن شکاف های موجود بین اهداف و دیدگاه های جریان های سیاسی کشور طی روزهای گذشته بوده است.

تارنمای آلمانی «دویچه وله» در صفحه مربوط به انتخابات خود، در گزارشی با عنوان «صدیقی، امام جمعه تهران: می خواهند بال و پر رهبری را بچینند» به بررسی سخنان امام جمعه موقت تهران پرداخت و در ادامه به موضوع رد صلاحیت ها و برخی تحریک ها برای رای ندادن مردم به شماری از نامزدها در انتخابات مجلس خبرگان (رای سلبی) اشاره کرد.

دویچه وله در تحلیل دیگری با عنوان «نقش زبان مادری در انتخابات مجلس» وارد حوزه قومیت ها شد و به رغم پنج روز فاصله زمانی، بیست و یکم فوریه (دوم اسفند) یعنی روز جهانی زبان مادری را با هفتم اسفند یعنی موعد انتخابات مجلس و خبرگان رهبری پیوند زد. در این گزارش آمده است: مردم به عقلا رای می دهند نه به تندروها؛ «انتخاب عقلا» قدمی است در جهت عملی شدن اصول معوقه 15 و 19 قانون اساسی مربوط به زبان مادری.

تارنمای «رادیو زمانه» نیز زیر عنوان «مردم ایران چرا رای می دهند؟» در گفت وگویی با «حسین قاضیان» روزنامه نگار و پژوهشگر دانشگاه سیراکیوز آمریکا، این جمع بندی را مطرح ساخت که حضور پای صندوق رای ممکن است به علت ترس یا مهر شناسنامه، از روی عادت، برای امتیازگیری، تلاش برای تغییرات سیاسی و «نه» گفتن به رقیب باشد.

در انتهای این گفت وگو آمده است: جامعه نتوانسته از پویایی لازم برخوردار باشد و نظام سیاسی نتوانسته ظرفیت ایجاد کند که همه مردم نماینده های خودشان را ببینند. بنابراین مردم می روند به کسانی که دورتر از خواسته های آن ها هستند رای ندهند و رای ایجابی و سلبی اینجا معنی پیدا می کند.

رادیو زمانه در گزارش دیگری با عنوان «از عجایب انتخابات در ایران» بحث «رفراندوم نمایی» این انتخابات را مطرح کرد و نوشت: رای ندادن به چند نفر که این روزها سه نفر از آنان در فضای مجازی به «مثلث جیم» مشهور شده اند، حالت رفراندوم به خود گرفته و برای نظام اسلامی بسیار حیثیتی شده است.

***عنصر اعتماد زیر تیغ رسانه های فارسی زبان بیگانه

تارنمای رادیو فردا در گزارش «مواجهه جامعه ایران با انتخابات مجلس دهم چگونه است؟» با تردید افکنی در اصل انتخابات و در راستای متناقض نمودن دیدگاه های انتخاباتی مردم و مسوولان آورد: مباحث مربوط به انتخابات مجلس دهم تاکنون عمدتا بر رد صلاحیت ها و فهرست های نامزد ها و انتظارات حکومت از انتخابات و مجلس آینده تمرکز داشته است. اما به جای نگاه به انتخابات مجلس دهم و مجلس آینده از چشم حکومت و نهادهای حکومتی می توان از چشم انداز جامعه و خواسته های آن به این موضوع نگاه کرد: جامعه ایران به این انتخابات و مجلس برآمده از آن چگونه نگاه می کند و از آنچه انتظارات و مطالباتی دارد؟ و این انتخابات و مجلس دهم چه حاصلی برای جامعه ایران خواهد داشت؟

این گزارش با بیان این که شعارهای انتخاب شده گروه ها نمی تواند نشان دهنده انتظار عموم جامعه باشد افزود: به دلیل فقدان احزاب سیاسی مستقل که با سنجش نظر مردم برنامه ارایه کنند، برنامه محور نبودن فعالیت های نامزد ها و جناح ها و ائتلاف ها و متمرکز نبودن فهرست های بیرون آمده بر مشکلات عمومی، نمی توان این موارد را منبع مناسبی برای شناخت انتظارات و نگرش های جامعه تلقی کرد.

این گزارش یکی از مشکلات مهم در انتخابات هفتم اسفند را نبود اعتماد عنوان و برای اثبات ادعای خود تلاش کرد موضوع پرونده های اقتصادی را با متغیر واسطه عملکرد نهادهای نظارتی به انگاره بی برنامه بودن نامزدها پیوند زند.

تارنمای سعودی «العربیه» نیز در تحلیلی با عنوان «انتخابات...خیمه شب بازی تکراری» با هدف دلسردی مردم و بدبینی به انتخابات در ایران نوشت: بسته به زمان و مکان و حوادث، گرداننده هر بار سعی دارد به شیوه ای عمل را تکرار کند و کار مورد نظر خود را انجام دهد و این کار چیزی نیست جز فریب مردم برای آوردن آنها به مکان خیمه شب بازی.