هنرمندانی که بی هیچ پشتوانه‌ای طی بیش از یک دهه فعالیت مستمر، هنری با عنوان «هنر محیطی» را در ایران مطرح کرده‌اند، امروز به‌راحتی توسط مدیران زیباسازی تهران کنار گذاشته شده و مورد اهانت قرار می‌گیرند.
جمعی از هنرمندان محیطی درباره‌ی وضعیت این هنر، تبعیض‌ها، کمبودها و مشکلات آن در ارتباط با شهرداری تهران، به محمدباقر قالیباف - شهردار تهران - نامه نوشتند.در این نامه خطاب به قالیباف آمده است: آنچه که انگیزه جمعی از هنرمندان این کشور در نوشتن نامه‌ای دوستانه به شخص شما بوده، جایگاه شهرداری‌ها در تمام کشورها در رابطه با برگزاری جشنواره‌های هنری و حمایت از هنرهایی است که قابلیت ارائه در شهر را دارا هستند. گلایه و اعتراض ما، به تبعیض‌ها و رفتارهای غیرحرفه‌ای است که مدیران هنری سازمان زیباسازی شهرداری تهران در چند سال اخیر در رابطه با برگزاری جشنواره «هنرهای محیطی» داشته‌اند و با این عملکردها نه‌تنها کمکی به این هنر در ایران نشده، بلکه زمینه برای تحریف و به بیراهه رفتن نسل جدید نیز فراهم آمده است.
هنرمندانی که بی هیچ پشتوانه‌ای طی بیش از یک دهه فعالیت مستمر، هنری با عنوان «هنر محیطی» را در ایران مطرح کرده‌اند، امروز به‌راحتی توسط مدیران زیباسازی تهران کنار گذاشته شده و مورد اهانت قرار می‌گیرند. توجه به این نکته ضروری است که ما نه رشته دانشگاهی در این زمینه داشته‌ایم و نه هیچ پشتوانه دولتی خاصی، اما امروز کشور ایران یکی از پایگاه‌های اصلی و شناخته‌شده این هنر در دنیاست. موفقیت‌های روزافزون این هنرمندان در عرصه‌های بین‌المللی مانند حضور در جشنواره‌ها، دوسالانه‌ها و رزیدنسی‌ها و چاپ آثار در کتاب‌ها، کاتالوگ‌ها و تقویم‌های مختلف گواه این ماجراست.
مدیران شما در سازمان زیباسازی هنرمندان را صله‌بگیر شهرداری و افرادی می‌دانند که محتاج حضور در جشنواره‌های شهرداری تهران هستند. بنابراین زمانی که این تعداد محتاج به شرکت در برنامه‌ها هست، چه نیازی به تخصص وجود دارد؟ برای این دست مدیران کار با افراد غیرحرفه‌ای بسیار ساده‌تر از هنرمندان حرفه‌ای و متخصص است. سرپرست فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی تهران در جلسه‌ی مشترک با دو تن از هنرمندان هنرمحیطی با این استدلال که مردم توان تشخیص کار کپی از غیرکپی و خوب از بد را ندارند، دغدغه ما برای حضور داوران متخصص و حرفه‌ای در زمینه هنر محیطی در جشنواره‌ای مانند «بهارستان» را چندان پُراهمیت نمی‌دانند! آیا شما موافق این رویکرد هستید؟
حتی اگر هنرمندان هنر محیطی قابلیت حضور در جشنواره‌های شهرداری تهران را ندارند، به‌عنوان یک شهروند معمولی نمی‌توانند نسبت به آثار ضعیف و حتی بد که بیشتر آلودگی بصری هستند تا یک اثر هنری معترض باشند؟ مدیران زیباسازی در زمان فراخوان دادن، از ویژگی‌های هنرمحیطی برای جذب آثار نو و متفاوت استفاده می‌کنند، اما کافی است کمی به مصاحبه‌ها توجه کنید که این دوستان با اکراه از هنر محیطی نام می‌برند و سعی دارند این جریان را یک جریان فرعی معرفی کرده و مجسمه‌سازی را هنر اصلی معرفی کنند. در صورتی که هنر اصلی و فرعی وجود ندارد و حتی همپوشانی فراوانی میان این رشته‌ها دیده می‌شود.
هنرهای محیطی با توجه به رویکردهای متفاوت و قابلیت‌های فراوان برای ارائه در فضای شهری همچون درگیر ساختن مخاطب با اثر، قابلیت خلق آثار ماندگار و غیرماندگار، رویکردهای محیط زیستی و ... چند سالی است که مورد توجه شهرداری‌ها قرار گرفته است و حال پرسش اینجاست که با وجود کمبودهای فراوانی که ما در ایران در زمینه اجرایی و مطالعاتی هنرهای محیطی داریم، چرا شهرداری تهران از همین تعداد محدود هنرمندان متخصص و کاربلد نه‌تنها استفاده نمی‌کند، بلکه سعی در حذف آن‌ها دارد؟ چطور می‌شود که برای گرفتن بودجه برای جشنواره دوم هنر محیطی تهران از پروپوزال و آثار هنرمندان محیطی استفاده می‌شود، اما پس از تأیید و دریافت بودجه یک‌باره همه‌چیز تغییر کرده و مجسمه‌سازان جایگزین هنرمندان هنر محیطی می‌شوند؟
در آخرین جلسه با سرپرست فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی تهران، او گفت که فقط یک هنرمند محیطی در ایران می‌شناسد و تمام! آیا هنرمندان باید گزارش کار برای مدیران هنری شهرداری تهران بفرستند یا این وظیفه مدیران هنری شهرداری است که در جریان هنر روز کشور باشند؟ چطور می‌شود که جناب مدیر، اکثریت هنرمندانی را که رزومه و سایت‌های شخصی مشخص دارند و هر سال در بیش از ده‌ها برنامه داخلی و خارجی معتبر شرکت می‌کنند را نمی‌شناسد، اما در بخش داوری مجسمه و هنرهای محیطی جشنواره «بهارستان» امسال، نام افرادی دیده می‌شود که حتی یک وبلاگ شخصی هم ندارند و نمی‌توان اطلاعات اولیه‌ای درباره این هنرمندان داشت. آیا هنرمندان از نظر مدیران شهرداری به دوستان اطراف مدیر محدود می‌شوند یا تعریف دیگری نیز وجود دارد؟
بحث ما به هیچ عنوان درباره اسم‌ها و افراد نیست. در جلسات مختلف با مدیران زیباسازی تهران حتی پیشنهاد دعوت از هنرمندان خارجی نام‌آشنا و متخصص در زمینه هنر محیطی هم شد. دغدغه ما حضور افرادی به‌عنوان دبیر و داور در بخش هنرهای محیطی است که در زمان داوری و مشاوره برای اجرای آثار، با نگاه و رویکرد هنر محیطی آشنا باشند. ما بارها پیشنهاد برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی هنر محیطی را به سازمان زیباسازی شهرداری تهران ارائه کرده‌ایم؛ برنامه‌هایی که می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در کیفیت فضای شهر و جریان هنر محیطی ایران داشته باشد، اما همیشه اصلی‌ترین بهانه مدیران زیباسازی حضور هنرمندان مورد علاقه و ثابت آن‌هاست و هیچ‌گاه یک نگاه تخصصی و ملی در این زمینه وجود نداشته و ندارد.
رویکرد این جمع بر نگاه واقعبینانه، مثبت و گفت‌وگومحور است و هیچ‌گاه علاقه‌ای به تحریم یا نگاه منفی نسبت به شهرداری یا ارگان دیگری نداریم، اما خود شما قضاوت کنید؛ وقتی سیاست‌گذاران جشنواره علاقه و احترامی برای هنرمندان حرفه‌ای هنر محیطی قائل نیستند، ما با کدام رویکرد در این برنامه یا برنامه‌های مشابه شرکت کنیم؟ خواهشمندیم به هنرمندان این رشته‌ی هنری احترام بگذارید و نتیجه آن را ببینید. ما نیازی به سمت و عنوان دبیری و داوری نداریم، ما فقط دوست داریم در کشور خود بیگانه نباشیم.
در پایان از توجه شما به این هنر سپاسگزاریم. ما نیز چون شما می‌دانیم که قابلیت‌های هنر محیطی برای خلق کارهای ماندگار در فضای شهری، جذب مشارکت‌های مردمی، افزودن نگاه زیست‌محیطی و تفسیر دوباره رابطه مردم و طبیعت بالاست و در صورت حمایت می‌تواند شکل و روح جدیدی به شهرهای شلوغ ما ببخشد. بنابراین خواهشمندیم حمایت شما حمایتی همه‌جانبه باشد. پیشاپیش از توجه و وقتی که برای خواندن این نامه می‌گذارید، متشکریم.
احمد نادعلیان، محمود مکتبی، راحله زمردی‌نیا، طاهره گودرزی، عاطفه خاص، فرزانه نجفی، کریم الله‌خانی، نوشین نفیسی، پریسا رجبیان، فرشته عالم‌شاه، آسیه محمدیان، مهدیه دهقانی، محمدرضا سلطانی، شهرناز زرکش، مهتاب قائمی‌منش، فرشته زمانی، عاطفه آرانی، مسلم ابراهیمی، مجید ضیایی.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
