آشتی تاریخی پس از هزارسال قهر و جدایی‌

کریل اول، رهبر کلیسای ارتدوکس روس و پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان در تاریخ مسیحیت برگ تازه‌ای را ورق زده و برای نخستین بار در هزار سال گذشته دیدار کردند. این دو رهبر مسیحی با صدور بیانیه تفاهمی گامی نو در جهت رفع اختلافات دو کلیسا برداشتند.

به گزارش ایرنا، از قرن یازدهم میلادی که دو شاخه غربی و شرقی مسیحیت، یعنی کلیسای کاتولیک رم و کلیسای ارتدوکس روسیه از هم جدا شدند، این نخستین بار است که رهبران دو کلیسا با هم دیدار می‌کنند. کلیسای ارتدوکس روسیه یا کلیسای ارتدوکس شرقی یکی از سه شاخه اصلی مسیحیت است که در سال ۱۰۵۴ پس از میلاد و در پی انشقاق بزرگ در کلیسا به وجود آمد. در پی این انشقاق پاپ لئون نهم و اسقف اعظم قسطنطنیه یکدیگر را طرد کردند. از جمله عوامل انشقاق و اختلافات عقیدتی می‌توان به اختلاف نظر آنان در مورد ماهیت روح‌القدس اشاره کرد. عقیده کلیسای شرقی این بود که روح‌القدس نشأت گرفته یا برخاسته از پدر از طریق پسر است ولی کلیسای غربی بر این باور بود که روح‌القدس برخاسته از پدر و پسر است.

دیدار برادرانه و صمیمانه

پاپ فرانسیس و کریل اول که رهبری کلیساهای ارتدوکس روسیه، بلاروس و اوکراین را برعهده دارد، در فرودگاه هاوانا پایتخت کوبا و با میانجیگری رائول کاسترو، رئیس جمهوری کوبا دیدار کردند. دو طرف در ابتدا به مدت دو ساعت به صورت خصوصی مذاکره کردند و سپس در جمع اسقف‌های اعظم و اسقف‌های دو کلیسا و نیز رئیس جمهوری کوبا به گفت‌وگو پرداخته و بیانیه تفاهم را امضا کردند. در پایان این دیدار مشترک، کریل اول گفت: کلیسای ارتدوکس روس و کلیسای کاتولیک می‌توانند در سطح جهانی با یکدیگر همکاری کرده و از جمله به دفاع از مسیحیان، پیشگیری از وقوع جنگ و خونریزی و احترام به حقوق انسان‌ها و تحکیم بنیان خانواده و اصول و ارزش‌های اخلاقی بپردازند. وی همچنین بر آمادگی کلیسای ارتدوکس روس برای همکاری با کلیسای کاتولیک در امور مذهبی تأکید کرد. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان هم در جمع خبرنگاران گفت، در گفت‌وگوی خصوصی با کریل اول مذاکرات صریح و برادرانه‌ای داشته است. وی افزود: در این دیدار برخی ابتکارات که می‌توان به مرور زمان اجرا کرد مطرح و مورد بحث قرار گرفت. رهبر کلیسای کاتولیک از کوبا و حکومت این کشور به دلیل تلاش برای فراهم آوردن مقدمات این دیدار تشکر و قدردانی کرد و گفت: اگر این دیدارها ادامه بیابد کوبا پایتخت گفتمان خواهد شد.

به یاد مسیحیان خاورمیانه

رهبران کلیسای ارتدوکس روس و کلیسای کاتولیک رم در پایان دیدار خود در هاوانا با صدور بیانیه مشترکی بر تفاهم و همکاری دو کلیسا برای حل مسائل مسیحیان منطقه خاورمیانه و اروپا تأکید کردند. در بیانیه مشترک آنها آمده است: در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، خانواده‌ها، روستاها، شهرهای برادران و خواهران مسیحی ما کاملاً نابود شده است. کلیساهای آنها به طور وحشیانه مورد حمله و غارت قرار گرفته و به اشیای مقدس آنها بی‌حرمتی شده و آثار تاریخی آنها نابود شده است. این مردم در عراق و سوریه نیازمند دریافت کمک‌های بشردوستانه فوری و گسترده هستند و عدم کمک‌رسانی از علل مهاجرت گسترده مسیحیان است.

اختلاف قدیمی درباره اوکراین

اختلافات دو کلیسا علاوه بر جنبه‌های مذهبی، دلایل ژئوپلیتیکی و سیاسی داشته و کلیسای ارتدوکس روس همواره مانع نفوذ کلیسای کاتولیک در سرزمین تاریخی خود شامل روسیه، اوکراین و بلاروس شده است. ضمن آنکه از آن سو نیز چنین تلاشی از سوی کاتولیک‌ها بر اختلافات میان دو طرف دامن می‌زد. کلیسای ارتدوکس روس پس از فروپاشی شوروی چند کلیسای خود در غرب اوکراین را که مردمش عمدتاً به غرب گرایش دارند، از دست داد و تحت کنترل کاتولیک‌ها درآمد و این امر بر اختلافات دو کلیسا افزود. از همین رو رهبران دو کلیسا در بیانیه تفاهم خود همچنین خواستار رفع اختلاف‌ها و دودستگی مذهبی در اوکراین و برقراری سازش عمومی در این کشور شدند. به نظر می‌رسد این سازش کلیسایی برای حکومت روسیه که در شرایط تنش‌های شدید سیاسی با غرب و اروپا قرار دارد، از اهمیت حیاتی برخوردار است. پاپ فرانسیس از سال ۲۰۱۳ که به رهبری کلیسای کاتولیک رسید همواره خواستار روابط بهتر بین شاخه‌های مختلف مسیحیت بوده‌است. طبق برنامه‌ریزی قبلی، پاپ فرانسیس سر راه سفر به مکزیک در کوبا توقف کرد و با کریل اول در فرودگاه هاوانا ملاقات کرد. کریل که از سال ۲۰۰۹ رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه است، همزمان به کوبا سفر کرده بود. کوبا که مذهب رایج در آن مسیحیت کاتولیک است، در دهه‌های اخیر در حوزه نفوذ شوروی کمونیست و سپس روسیه بوده است و از این بابت محلی نمادین برای چنین دیداری محسوب می‌شد. کلیسای کاتولیک بیش از یک میلیارد پیرو در سراسر دنیا دارد و شمار پیروان کلیسای ارتدوکس، ۱۶۵ میلیون نفر است.
 

دلایل شکل‌گیری دیدار بی نظیر رهبران مسیحیت در هاوانا

  جان‌آلن‌جی آر- دیدار روز جمعه بین پاپ فرانسیس و کریل اول، نخستین دیدار بین یک رهبر کلیسای کاتولیک واتیکان و یک رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه بود که در طول تاریخ انجام شده‌است. این دیداری بود که چندین دهه همه آرزوی رخ دادن‌آن را داشتند. پاپ ژان پل دوم، اولین رهبر کلیسای کاتولیک بود که رؤیای چنین برقراری اتحاد بین دو کلیسا را در سر می‌پروراند و آرزو داشت یا در  روسیه یا در کشوری ثالث این دیدار را برقرار کند. از همین رو در تمام ربع قرن گذشته  بسیاری در انتظار رخ دادن چنین دیداری بودند. اما برخلاف میل و خواست واتیکان در این دهه‌ها، کلیسای ارتدوکس روسیه هیچگاه تمایلی به این مسأله نشان نمی‌داد. اما در سال‌های اخیر سه اتفاق باعث شد رخ دادن این رویداد رؤیایی میسر شود. اولین رخداد انتخاب کریل اول به عنوان رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه بود که زمانی در دپارتمان روابط خارجی این کلیسا فعالیت می‌کرد و روابطی نزدیک با واتیکان داشت. دومین عامل علاقه کرملین به چنین دیداری بود. کرملین با توجه به حوادث اوکراین و تقابل با غرب خواهان در انزوا قرار گرفتن نیست و این دیدار روسیه را از انزوا دور می‌سازد. سومین عامل را هم باید در شخص پاپ فرانسیس و علاقه او به مصالحه جست و جو کرد.

بااین حال یک نکته را نباید فراموش کرد و آن اینکه هر چند این دیدار انجام شده‌است اما صرف همین یک دیدار و امضای توافقنامه‌ها نمی‌تواند به معنای شکل‌گیری اتحاد بین دو کلیسا باشد و راه آنان برای رسیدن به چنین هدفی هنوز بسی طولانی است.

منبع: ایران