علی جنتی در مراسم جایزه کتاب سال چه گفت؟

«علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عصر امروز در آیین سی و سومین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و سومین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در تالار وحدت گفت: کتابِ سال جمهوری اسلامی درختِ پُرباری است که در بسترِ صنعت نشر بالیده و اینک در سی‌و‌سومین سال خود با متانت و به دور از هیاهوی معمولِ دیگر رویدادهای فرهنگی‌هنری به معرفی آثارِ شاخص و پدیدآورندگانِ مولف و خوش‌ذوق می‌پردازد.

وی ادامه داد: افزوده شدن جایزه جهانیِ کتاب سال در بیست ‌و‌ دو دوره گذشته، این رویداد را به عنوان رویدادی بین‌المللی مطرح کرده است.

جنتی افزود: بر کسی پوشیده نیست که به برکت انقلاب اسلامی، که این روزها در آستانة سی‌و‌هفتمین سالگرد پیروزی آن قرار داریم، تحولی شگرف در همه ابعاد فرهنگی کشور پدید آمد و صنعت نشرِ کتاب نیز از این قاعده مستثنا نبود. با این جهشِ فرهنگی هر سال به تعداد عناوین کتاب‌های چاپ شده افزوده شد و این افزایش، گوی رقابت را از افزایش کیفی و محتوایی تولید کتاب رُبود.

وی گفت: جای بسی خوشوقتی است که اعلام کنم امسال تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده از ابتدای انقلاب اسلامی در سال ٥٧ تاکنون از مرز یک میلیون جلد فراتر رفت و همزمان با هفته کتاب در سال جاری «جشن یک میلیون جلد کتاب» برگزار شد و همه اهل فرهنگ را خوشحال کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: در دولت تدبیر و امید نیز بر خلاف برخی تبلیغات، تعداد عناوین کتاب چاپ شده در هر سال نسبت به سال‌های پیش از آن، افزایشِ تصاعدی دارد و این در حالی است که شمارگانِ کتاب به شدت در حال کاهش است و هنوز برخی مشکلاتِ صنعت نشر پابرجاست.

وی گفت: امروز نه تنها ناشران و نویسندگان بلکه توزیع‌کنندگان و فروشندگان کتاب نیز دچار مشکلاتِ فراوانی هستند و برخی از کتابفروشی‌ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند. امسال برای نخستین‌بار یارانة مصرف‌کننده را به سمت کتابفروشی‌ها سوق دادیم تا گوشه‌ای از مشکلاتِ صنفِ محترم و نجیبِ کتابفروش مرتفع شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: طرح «کتابفروشی‌ای به وسعت ایران» با مشارکت کتابفروشان و به همین منظور در هفته کتاب آغاز شد و در دهه فجر نیز ادامه یافت و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و در آستانه نوروز هم با نام طرح عیدانه پیگیری خواهد شد. این طرح یکی از طرح‌های خوب و انگیزه‌بخش برای اختصاص بخشی از هزینه‌های خانواده‌ها به کتاب و مطالعه است.

وی تصریح کرد: یکی از گام‌های اساسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فعال ساختن حوزه اقتصاد فرهنگ و مشارکتِ جدی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این بخش است. واگذاری فعالیت‌های مختلفِ اجرایی به بخش خصوصی و انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی از دیگر اقدامات برای کاهش تصدی دولت در بخش فرهنگ است. جنتی افزود: برخی از فرایندهای برگزاری نمایشگاه کتاب در سال گذشته به اتحادیه‌های صنفي واگذار و در دوره‌های آتی نیز این نقش افزون‌تر خواهد شد. با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در آینده‌ای نزدیک صدور مجوز نشر و صدور مجوز انتشارز کتاب به استان‌ها واگذار خواهد شد. این فرآیند در حال حاضر در ٥ استان نهایی شده است. همه این فعالیت‌ها برای تسهیل و کوتاه کردن روندِ چاپ کتاب و آسایش و رفاه ناشران و پدیدآورندگانِ گرانقدر انجام شده است.

جنتی گفت: با راه‌اندازی سامانه شناسایی اهل قلم، علاوه بر آنکه بانک اطلاعات جامع و دقیقی از اهل قلم پدید آمد بلکه مسائل رفاهی، حقوقی و بیمه این قشرِ فرهیخته نیز مورد توجه قرار گرفت و این روند همچنان ادامه دارد.

وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال گذشته و به منظور هم‌افزایی ظرفیت‌های دولت و ملت در بخش کتاب و ترویج فرهنگ مطالعه، اقدام به برگزاری جشنواره روستاها و شهرهای دوستدار کتاب، انتخاب پایتخت کتاب و جشنواره تقدیر از فعالان و مروجان فرهنگ مطالعه و کتاب کرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: با توجه به همه‌گیر شدن کاربرد فضای مجازی در همه جهان، حوزه نشر نیز از این موضوع غافل نبوده است. امسال از ظرفیت‌های فضای مجازی برای فعالیت‌های فرهنگی حوزه کتاب و نشر بیشتر استفاده شد. برگزاری جشنواره کتاب مجازی در هفته کتاب یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی در این حوزه بود که با استقبال خیلی خوبی رو‌به‌رو شد و به توسعه کتاب در فضای مجازی کمک کرد و البته مشکلات و موانع حضور کتاب در فضای مجازی و چالش‌های جدید در این حوزه را بیش از پیش مشخص کرد.

جنتی گفت: امسال برای نخستین‌بار، فراخوانِ ثبت‌نام و داوری کتاب سال جمهوری اسلامی از طریق شبکه فضای مجازی انجام پذیرفت و گامِ مهم دیگری برای مکانیزه شدن فرآیند رویدادهای فرهنگی برداشته شد.

وی جایزه کتاب سال را معتبر و صاحبِ نام در تقویم رویدادهای فرهنگی داخلی و خارجی دانست و ادامه داد: در طول این سال‌ها بسیاری از ناشرانِ بزرگ بین‌المللی و پدیدآورندگانِ شهیرِ خارجی در دو رشتة ایرانشناسی و اسلام‌شناسی به عنوان برگزیده با این رویداد فرهنگی همکاری داشته‌اند. در جایزه کتاب سال فقط کتاب‌های چاپ اولِ سال قبل داوری می‌شوند و پس از سه مرحله داوری، انتخاب نهایی صورت می‌گیرد. از این منظر ساز و کاری دقیق و کارشناسی برای انتخاب کتاب‌های برتر پیش‌بینی شده است و در این فرآیند از کارشناسان و داورانِ خبره در هر رشته بهره گرفته می‌شود.

جنتی گفت:جایزه کتاب سال را می‌توان مهم‌ترین ساز و کارِ سنجشِ علمی کتاب‌های منتشر شده در کشور دانست. کتاب‌هایی که در فرآیند داوریِ این برنامه، حائز امتیاز و رتبه می‌شوند از نظر محتوا و ارزش جزوِ کتاب‌های برجسته و شاخص هستند. بنابراین جایزة کتاب سال به نوعی شاخصِ تعیین کتاب‌های برترِ چاپِ نخست در هر سال است.

وی افزود: بر این اساس، می‌توان کتاب‌هایی را که در مرحله نخستِ داوریِ کتاب سال برگزیده می‌شوند در جرگه کتاب‌های برتر که از نظر محتوا و روشِ علمی برجسته و ارزشمندند به شمار آورد؛ هر چند ممکن است از دو مرحله نهایی باز بمانند.

جنتی گفت: چنین کتاب‌هایی مصداقِ بارز کتاب به عنوان محملِ دانش تلقی می‌شوند. با بررسی و مقایسه نسبتِ کتاب‌های برتر به کتاب‌های چاپ اول، می‌توان تعداد کتاب‌های کیفی را به دست آورد. این مقایسه نشان می‌دهد هر چند هر سال تعداد کتاب‌های چاپ اول افزایش یافته است اما در طول یک دهه گذشته نسبت تولید کتاب‌های خوب و برتر به کل تولید کتاب کاهش یافته است؛ به عبارت دیگر، در انتشار کتاب به لحاظ کمی رشد خوبی داشته‌ایم اما به لحاظ کیفی هنوز راهِ طولانی‌ای در پیش داریم. موضوعی که نیاز به آسیب‌شناسی و ارزیابی دقیق و انتخاب راهکارهای موثر دارد. همکاران من در معاونت امور فرهنگی نسبت به این موضوع و چاره‌اندیشی برای حل آن همواره اهتمام داشته‌اند.

وی در پایان گفت: به همه پدیدآورندگان و ناشرانی که آثارِ آنان جزوِ منتخبانِ این جایزه قرار گرفته است تبریک می‌گویم. از رئیس‌جمهور محترم، جناب آقای دکتر روحانی که دعوت ما را برای حضور در این مراسم پذیرفتند صمیمانه تشکر می‌کنم. به همکارانم در معاونت امور فرهنگی، خانه کتاب و گروه‌های داوری که در چند ماهِ گذشته برای برپاییِ دقیق و منظم این رویدادِ فرهنگی در تلاش بودند خداقوت می‌گویم.