تحریف سابقه تاریخی درباره یک سرود انقلابی

حمید شاهنگیان می‌گوید: سرود «خمینی ای امام» متعلق به من و آقای سبزواری است. قطعه «خمینی ‌ای امام» شناسنامه‌اش روشن است و با اینکه هنوز همه عوامل این کار زنده هستند، متأسفانه سابقه آن تحریف و به نام اشخاص دیگر در رسانه‌ها منتشر می‌شود.

حمید (حسن) شاهنگیان آهنگساز برجسته موسیقی‌های انقلابی که آثاری چون «خمینی ای امام»، «برخیزید ‌ای شهیدان راه خدا»، «برخیزیم در هوای آزادی»، «جانبازی صبورم» و ... را در کارنامه هنری دارد، از اوایل پیروزی انقلاب تا سال 60 رئیس شورای موسیقی و شعر صداوسیما بود.

به گزارش همشهری آنلاین، او در کنار مدیریت این مرکز در بخش موسیقی، همیشه در ساختن موسیقی‌های انقلابی هم پیشرو بود و کوشید در روزهای پرهیاهوی انقلاب با مراوداتی که با دیگر هنرمندان از جمله حسین صبحدل، حمید سبزواری و ... داشت، سرودهایی ماندگار خلق و اجرا کند.

وی که امروز «یک آهنگساز انقلابی» شناخته می‌شود، همزمان با سی و هفتمین سالگرد پیروزی انقلاب در سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر مورد تجلیل قرار می‌گیرد.

- تولید این آثار انقلابی در فضا و شرایط روزهای پیروزی انقلاب بر چه اساسی شکل گرفت؟

من موسیقی‌دان نیستم؛ اصلاً تحصیلاتم موسیقی نیست و باید بگویم آن زمان هم که شروع به ساختن آن موسیقی‌ها و سرودهای انقلابی کردم، هیچ تجربه‌ای در زمینه آهنگسازی نداشتم اما توانستم قطعاتی با همکاری دوستانم خلق کنم که همچنان بعد از 37 سال در ذهن مردم ماندگار شده است. البته همه اینها مسئولیتی بود که خداوند برایمان مقدر کرد.

فاز اول این موسیقی‌ها مربوط به قبل از انقلاب بود که من به تنهایی همه کارها را انجام می‌دادم؛ از جمله ساختن ملودی، کلام و اجرا. بعدها افراد دیگری چون مرحوم حاج حسین صبحدل آن اذان‌گوی الهی معروف، مرحوم عباس صالحی قاری برجسته، حسین شمسایی، حمید یگانه و محمدرضا شریفی‌نیا هم به کمکم آمدند.

- این موسیقی‌ها کجا و چگونه ضبط شدند؟

ما در آن زمان از فضای حسینیه ارشاد استفاده می‌کردیم. به‌طوری که قبل از حکومت نظامی تک‌تک وارد یک اتاق صدا به ابعاد 150 در 200 سانتی‌متر می‌شدیم و بعد از حکومت نظامی که ساعت 6 صبح بود، باز هم تک‌تک بیرون می‌آمدیم. در واقع تمام شب را زندانی بودیم و دائم تمرین می‌کردیم.

- با توجه به اینکه تحصیلات موسیقی نداشتید، چطور همه این آثار به لحاظ فنی ساخته شد؟

همه کارهای من توسط دوستان هنرمندی چون همایون رحیمیان، فریدون شهبازیان، علی بکان، منصوری، مرحوم حسن یوسف‌زمانی و ... سازبندی و تنظیم شد. البته باید بگویم قبل از انقلاب همه کارهایمان بدون ساز ساخته شد و بعد از پیروزی، بواسطه اینکه امکانات وسیع واحد موسیقی صداوسیما در اختیارمان قرار گرفت، توانستیم کارهایی بهتر بسازیم.

- این سرود در بدو ورود امام خمینی(ره) با یک گروه سرود در فرودگاه اجرا شد.

این گروه سرود به همت آقای صبحدل در مسجد قبا با اعلام یک فراخوان عمومی شکل گرفت. به‌طوری که بعد از این اعلام ما با انبوهی از جوانان و نوجوانان علاقه‌مند روبه‌رو شدیم که با انتخاب نهایی تقریبا 130 نفر به این گروه راه یافتند. ما تمرین‌ها را انجام دادیم و با برنامه‌ریزی ستاد استقبال برای اجرای این گروه در مراسم فرودگاه و بهشت زهرا، گروه را دو قسمت کردیم. به این ترتیب، یک گروه در فرودگاه سرود خمینی ‌ای امام را اجرا کردند و گروه دیگر در بهشت زهرا سرود برخیزید ‌ای شهیدان راه خدا را.

- این سرود پس از 37 سال همچنان بین مردم ماندگار شده و زمزمه می‌شود. شما به‌عنوان خالق این اثر راز ماندگاری آن را در چه می‌دانید؟

سخنی که از دل برآید لاجرم بر دل ‌نشیند. شعر و سرود ساختن برای حضرت امام در آن زمان ساده نبود و یک عشق ناب نیاز داشت که خوشبختانه در این سرود به آن نایل شدیم. دلی بودن این اثر و موضوع امام و انقلاب و شرایط تاریخی تولید از دلایلی است که آن را در ذهن مردم ماندگار می‌کند. یکی از مولفه‌های موسیقی این است که اشعار را ماندگار می‌کند و بر همین اساس هم امروز چهار نسل انقلاب سرود خمینی ‌ای امام را حفظ هستند.

متأسفانه در سال‌های گذشته این نقش موسیقی را فراموش کرده و کمتر به موسیقی‌های آیینی، انقلابی، عاشورایی، سنتی و ... پرداخته‌ایم. به نظر من حمایت نکردن و بها ندادن به این هنرها موسیقی‌هایی را پدید آورده که کمتر با جامعه ما همخوانی دارد. البته دلیل دیگر ماندگاری این اثر شرایط تاریخی ایران است. اگر این کارها در شرایطی غیر از آن دوران تولید می‌شد، شاید مثل بقیه آثار چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت.

- نقش موسیقی را در پیروزی انقلاب اسلامی چگونه می‌بینید؟

به اعتقاد من هنر در شکل‌گیری جریان‌های اجتماعی نقشی مهم و انکارناپذیر دارد و البته نقش موسیقی از سایر هنرهای بصری در این زمینه پررنگ‌تر و ماندگارتر است. از این نظر، فکر می‌کنم تأثیر موسیقی نسبت به هنرهای بصری بیشتر و نقش آن در پیروزی انقلاب پررنگ‌تر بوده است اما اینکه دیگر هنرها را کنار بگذاریم، درست نیست.

سرود «خمینی ای امام» متعلق به من و آقای سبزواری است. ایشان در آن زمان دو قطعه شعر درباره حضرت امام به من دادند که من آنها را با هم تلفیق کردم و حاصلش شد شعر «خمینی ای امام». من برای ساختن این اثر شب‌ها که همه می‌خوابیدند به زیرزمین یا محفظه خرپشتک می‌رفتم و با یک ضبط‌ صوت کوچک کار می‌کردم. به‌طور کلی باید بگویم قطعه «خمینی ‌ای امام» شناسنامه‌اش روشن است و با اینکه هنوز همه عوامل این کار زنده هستند، متأسفانه سابقه آن تحریف و به نام اشخاص دیگر در رسانه‌ها منتشر می‌شود.