فرش قرمز زير پاي ايران پهن شد

سرانجام امروز راهی «رم» می‌شود؛ بعد از آن به «واتیکان» و چهارشنبه در «پاریس» است و پنجشنبه به تهران بازمی‌گردد؛ این برنامه سفر «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران است به اروپا؛ نخستین سفری که یک رئیس‌جمهوری از ایران پس از ١٠ سال به دعوت مقامات اروپایی راهی آنجا می‌شود. پیش‌ازاین قرار بود «روحانی» ٢٣ آبان‌ماه راهی ایتالیا و فرانسه شود که پس از حملات تروریستی پاریس، این سفر به زمان دیگری موکول شد. حالا روحانی به جای ٢٣ آبان امروز به «رم» می‌رود تا نخستین سفر رئیس دولت یازدهم به اروپا باشد. در این سفر، روحانی را شش وزیر کابینه‌اش همراهی می‌کنند و علاوه‌بر آنها، یک هیأت ١٢٠ نفره تجاری نیز همراه رئیس‌جمهوری هستند. به‌گزارش «ایسنا» دیدار و گفت‌وگو با «جورجو ناپولیتانو» رئیس‌جمهوری، «ماتئو رنتسی» نخست‌وزیر، تعدادی از سرمایه‌گذاران و صاحبان صنایع بزرگ ایتالیا و مقام‌های بلندپایه این کشور جزء برنامه‌های رئیس‌جمهور ایران در سفر به ایتالیاست.

از برنامه‌های سفر «روحانی» به واتیکان، ملاقات و گفت‌وگو با «پاپ» رهبر کاتولیک‌های جهان و نخست‌وزیر واتیکان است. روحانی پس از آن، روز چهارشنبه، هفتم بهمن، رم را به مقصد پاریس ترک خواهد کرد. بخش دوم سفر رئیس‌جمهور به اروپا دیدار و گفت‌وگو با مسئولان بلندپایه فرانسه در اروپا درباره مسائل دوجانبه و تحولات منطقه است. ملاقات و گفت‌وگو با مدیرکل یونسکو، دیدار با تعدادی از سرمایه‌گذاران، مدیران اقتصادی و صاحبان ارشد صنایع بزرگ فرانسه نیز از دیگر برنامه‌های روحانی در پاریس اعلام شده است. امضای اسناد همکاری‌های دوجانبه، ملاقات‌های دوجانبه و چندجانبه، نشست و مصاحبه با سردبیران ارشد رسانه‌های اروپایی، ایتالیایی و فرانسوی، دیدار با نخبگان و اندیشمندان، نشست مشترک با صاحبان صنایع و سرمایه‌گذاران از دیگر برنامه‌هایی هستند که قرار است رئیس‌جمهور و هیأت ایرانی در این سفر چهارروزه به اروپا در آنها حضور یابند.

این سفر با سفر پیش‌بینی‌شده ٢٣ آبان یک تفاوت دارد؛ در سفر لغوشده قرار بود «روحانی» به‌عنوان میهمان ویژه و در جمع سران شرکت‌کننده در مجمع عمومی «یونسکو» سخنرانی کند؛ ولی در این سفر دیگر خبری از این مجمع عمومی نیست.

اما پیش از این سفرها، رئیس‌جمهوری با همتایان ایتالیایی و فرانسوی خود در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیدارهایی داشته است؛ درهمین‌حال «لوران فابیوس» وزیر خارجه فرانسه هم پس از حصول توافق هسته‌ای بین ایران و شش قدرت جهانی در رأس هیأتی ١٤٠ نفره راهی تهران شد.

اولین سفر پس از پیروزی انقلاب اسلامی

سفر امروز «روحانی» شباهت‌هایی با سفر ١٧ سال پیش رئیس دولت اصلاحات به اروپا دارد. اولین سفر رئیس‌جمهوری پیروز دوم خرداد ١٣٧٦، اسفندماه ١٣٧٧ بود؛ نخستین سفر اروپایی یک رئیس‌جمهوری ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ آن هم پس از قضیه دادگاه‌های «میکونوس» که کشورهای اروپایی سفرای خود در تهران را به پایتخت‌ها فراخوانده بودند. دیدار رئیس‌جمهوری ایران با «پاپ ژان پل دوم» هم که در جریان همین سفر انجام شد، رسانه‌های جهان از آن به‌عنوان اتفاقی به‌یادماندنی و مهم یاد کردند. به‌خصوص اینکه میهمان و میزبان، دیداری ٢٥ دقیقه‌ای داشتند که پشت درهای بسته برگزار شد. این سفر توانست کوه یخ رابطه بین ایران و اتحادیه اروپا را تا حدی آب کند. سال ١٣٧٨ بود که رئیس دولت اصلاحات برای دیدار با مقامات فرانسوی راهی پاریس شد. در آن زمان یک معضل، پیش‌روی تیم تشریفات طرف ایرانی قرار گرفت؛ «سرو شراب» روی میز ضیافت. همین مسئله باعث شد سفر رئیس‌جمهوری وقت چندبار به تعویق بیفتد. نهایتا کاخ الیزه بنا به درخواست دولت ایران و جایگاه ویژه رئیس‌جمهوری ایران، برای «ژاک شیراک»، دولت فرانسه قبول کرد تنها یک‌بار در طول تاریخ خود از قراردادن نوشیدنی الکلی روی میز شام صرف‌نظر کند. اعلام موافقت فرانسه با درخواست ایران مبنی‌بر اینکه بر سر میزی که نوشیدنی الکلی در آن باشد، حضور نخواهد یافت، همان زمان با اعتراض برخی مطبوعات کشور فرانسه روبه‌رو شد؛ همچنین برخی مطبوعات جناح راست فرانسه از شیراک به دلیل استقبال غیرمتعارفش از رئیس‌جمهوری وقت ایران انتقاد کرده بودند.

پیش‌ازاین هم وقتی قرار بود «روحانی» آبان‌ماه گذشته به پاریس برود، بازهم قرارگرفتن نوشیدنی الکلی بر سر میز ضیافت، به مسئله‌ای بین تیم‌های تشریفات ایرانی و فرانسوی تبدیل شد. طبق آنچه خبرگزاری‌ها منتشر کردند، هیأت ایرانی از کاخ الیزه خواسته بود که در ضیافت ناهار دو رئیس‌جمهوری، نوشیدنی الکلی سرو نکند؛ اما این خواسته‌ به‌دلیل  احترام به سنت‌های جمهوری فرانسه، از سوی میزبان رد شد. پس از آن مقامات فرانسوی پیشنهاد ضیافت صبحانه را ارائه کردند که این بار با مخالفت طرف ایران، روبه‌رو شد. در همان ‌زمان هم یک منبع آگاه ایرانی گفته بود اساسا قرار نبود ضیافت ناهار برگزار شود که بخواهد لغو شود.
آخرین سفر
آخرین سفر یک رئیس‌جمهوری ایران به دعوت مقامات به اروپا، به بیش از ١٠ سال پیش بازمی‌گردد؛ فروردین ماه ١٣٨٤، رئیس دولت اصلاحات راهی اتریش، فرانسه و واتیکان شد؛ البته دو کشور اول با برنامه‌ریزی قبلی، ولی واتیکان برای شرکت در مراسم تشییع «پاپ ژان پل دوم». او در نخستین روز سفرش به اتریش، مورد استقبال «هانس فیشر»، رئیس‌جمهور وقت اتریش قرار گرفت. دیگر مقامی که با رئیس‌جمهوری وقت ایران در «وین» دیدار کرد، صدراعظم این کشور بود. پس از آن بود که رئیس دولت اصلاحات، به قصد شركت در اجلاس گفت‌وگوی تمدن‌ها در پاریس، وین را ترک کرد. او پس از سخنرانی در این اجلاسیه، برای دیدار با «ژاک شیراک» همتای فرانسوی خود عازم «کاخ الیزه» شد و مورد استقبال «شیراک» قرار گرفت؛ استقبالی که چهار سال بعد محل مناقشه شد. این همان استقبالی بود که «محمود احمدی‌نژاد» در چارچوب تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال ١٣٨٨، در رادیو «گفت‌وگو» مدعی شده بود: «آن روزی که رئیس‌جمهور سابق با آن وضعیت به فرانسه رفت یکی از غم‌انگیزترین روزهای زندگی‌ام بود چرا که ژاک شیراک در بالای پله‌های محل استقرار خود ایستاده بود و رئیس‌جمهور قبلی ایران در پایین پله‌ها از ماشین پیاده شد و پله‌های متعدد را پشت‌ سر گذاشت تا به او برسد و این حرکت از موضع ضعف باعث تحقیر ما شد».ولی تصاویر موجود از آن استقبال، خلاف گفته‌های احمدی‌نژاد را ثابت می‌کردند؛ رئیس دولت اصلاحات در حیاط الیزه از خودرو پیاده شد، پیش از رسیدن به پله‌ها، «ژاک شیراک» هفت پله ورودی را پایین آمد؛ چند قدم جلوتر رفت و دستش را جلو برد تا با رئیس‌جمهوری وقت ایران مصافحه کند. رئیس‌جمهوری اصلاحات، پس از پاریس درحالی‌که قرار بود، به تهران بازگردد، ولی فوت «پاپ» مسیر رئیس‌جمهوری را تغییر داد؛ از پاریس به‌جای تهران، راهی «واتیکان» شد.
رئیس دولتی که دعوت نشد
اما بین دو دولت هشتم و یازدهم یک فاصله قرار دارد؛ فاصله‌ای که در آن رئیس دولت‌های وقت که یک نفر هم بود، از سوی هیچ مقام اروپایی دعوت نشد. «محمود احمدی‌نژاد» که از ٨٤ تا ٩٢ سکان دولت را در دست داشت، در طول هشت سال یک‌بار راهی ایتالیا شد که البته نه به دعوت مقامات این کشور بلکه برای شرکت در اجلاس سازمان خواروبار جهانی(فائو). در این سفر که سال ١٣٨٧ انجام شد، هیچ مقام ایتالیایی به استقبال احمدی‌نژاد نرفت و حتی به ضیافت شام «سیلویو برلوسکونی» نخست‌وزیر وقت ایتالیا هم دعوت نشد. پس از مدتی «ابوالفضل ظهره‌وند» سفیر وقت ایران در ایتالیا درباره سفر احمدی‌نژاد به «رم» مدعی شده بود: «گروهی قصد داشتند هنگام اقامت رئیس‌جمهوری در رم، با استفاده از تابش مقادیر بسیار زیاد اشعه ایکس، او را دچار مسمومیت کنند». او گفته بود: «این ماجرا توهم توطئه نبوده و صحت دارد!»

یک‌بار دیگر هم «احمدی‌نژاد» راهی قاره سبز شد که باز هم به دعوت مقام اروپایی نبود. «احمدی‌نژاد» فرودین ٨٨ به منظور شرکت در اجلاس ضدنژادپرستی «دوربان-٢» راهی سوئیس شد که اظهارات جنجالی‌اش بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. او در این سفر با رئیس‌جمهوری سوئیس نیز دیدار و گفت‌وگو کرد. هرچند احمدی‌نژاد سفرهای زیادی به اروپا نداشت و از سوی مقامات این کشورها دعوت نمی‌شد، ولی سفرهایی به ونزوئلا، گامبیا، جزایر کومور، بولیوی و... داشته است.

ترمیم اقتصادی

با توجه به اینکه در این سفر یک هیأت بزرگ اقتصادی رئیس‌جمهوری را همراهی می‌کند، می‌توان گفت این سفر و سفرهای پیشین بین مقامات ایران و اروپا، در جهت ترمیم شکاف‌هایی است که در طول سال‌های تحریم ایجاد شده است؛ شکاف‌هایی که غالبا اقتصادی بوده. به قولی ایران درصدد بازگرداندن شرکای سابق اقتصادی خود به فهرست جدید شرکای پس از تحریم‌ها است. شرکایی که تا پیش از تحریم‌های اتحادیه اروپا در ژانویه ٢٠١٢ جزء ١٠ شریک برتر تجاری ایران بودند. به‌طوری‌که در سال ٢٠١٢ تجارت میان ایران و ایتالیا سالانه ٧,٦ میلیارد دلار بود، به ١.٣ میلیارد کاهش یافته است. هرچند مبادلات اقتصادی ایران و فرانسه، کمتر از مراودات با ایتالیا بوده، ولی اکنون با پایان تحریم‌ها فرانسه نیز اشتیاق زیادی دارد تا جزء ١٠ کشور فهرست شریکان برتر ایران باشد.