صد‌ا و سیما میلی برای بهبودی ندارد

چندروز پيش دولت لايحه بودجه سال 95 را تقديم مجلس كرد.بر اين  اساس بودجه سازمان صداوسیما در لایحه بودجه سال آتی به یک هزار و 335 میلیارد و 800 میلیون تومان رسیده كه نشان مي‌دهد دولت بودجه صدا و سيما را نسبت به بودجه سال گذشته اين سازمان 333 میلیارد و 464 میلیون تومان اضافه کرده‌ است و اين درحالي است  كه عملكرد سال گذشته صداو سيما به‌گونه‌اي بود كه بارهاو بارها مورد اعتراض دولتمردان يازدهم واقع شده بود اما دولت حسن روحاني با اختصاص چنين رديف بودجه‌اي مي‌تواندبه اين سازمان كمك كرد. قبل از ارائه رديف بودجه سال 95 به مجلس،  رئیس سازمان صداوسیما در صحبت‏های اخیرش به مشکلات مالی این رسانه اشاره کرده و گفته بود که «دولت در سال‏جاری حدود 1000 میلیارد تومان در ردیف بودجه جاری به رسانه‏ ملی کمک مالی می‏کند؛ درحالی‌که خرج صداوسیما بیش از 3000 میلیارد تومان است که بخشی از آن بدهی‏هایی است که از گذشته بر دوش رسانه مانده است.سرافراز با گله از كم بودن بودجه صدا و سيما هم گفته بود: «حقوق کارکنان و بازنشستگان رسانه ملی بیش از 1400 میلیارد تومان است و کمک‏های دولت حتی به تامین حقوق کارکنان نیز نمی‏رسد.» صداو سيما اين روزها به نهاد عريض‌و طويلي تبديل شده است كه ديگر توانايي مديريت صحيح خود را هم ندارد. مهم‌ترینش طرح این سوال است که چرا صداوسیما باید اینچنین مجموعه پر‌خرجی باشد. پر‌خرج و البته کم‌بازده.

  بدنه‌اي تنومند وبازده‌اي ضعيف

کوچک سازی ساختار عظیم و کم تحرک و کارمندی صداوسیما و تلاش برای چابک سازی این سازمان جزو دیگر اتفاقاتی بود که دردوره سرافراز به صورت معکوس رخ داد و ساختارهای صداوسیما همچنان رشد داشتند. رمضان شجاعی‌کیاسری، نماینده مجلس در شورای نظارت بر صدا و سیما اين وضعيت صداو سيما را این‌گونه تشریح کرده بود: «صداوسیما از جهت محتوایی به خاطر نداشتن اعتبار نمی‌تواند فیلم و سریال تولید کند و کیفیت برنامه‌سازی‌‌اش به دلیل نداشتن پول پایین آمده است. صداوسیما الان در بدنه خودش خیلی سنگین است. شبكه جهاني بی‌بی‌سی با دو هزار نفر اداره می‌شود و صداوسیما ٤٨هزار نیرو دارد. البته نیروهای استخدامی فکر می‌کنم سی و دو سه هزار نفر باشند و مابقی قراردادی هستند. برخي از این شبکه‌های صداوسیما تعداد کارکنان‌شان از مخاطبان‌شان بیشتر است» .

  تاسيس بي‌حساب شبكه‌هاي غيرمفيد

علاوه بر بحث كارمندان ، اين سازمان سياست‌هايي در پيش گرفته كه علاوه بر ناكارآمد بودن، هم به حجم بدنه اين سازمان مي‌افزايد و هم موجب نارضايتي بيشتر مخاطبان مي شود يكي از اين سياست‌ها ، تاسيس شبكه‌هاي بيشماري‌است كه با نگاهي به ليست اسامي اين شبكه ها سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا وجود چنين شبكه‌هايي با اين رويكرد واقعا لازم است؟ تلويزيون ملي از سال 1357 تا سال 1372 تنها دو شبکه تلويزيوني داشت اما پس از آغاز به کار شبکه سوم سيما در آذرماه سال 72، به مرور زمان شاهد افزايش تعداد شبکه‌هاي تلويزيوني بوديم به طوري که‌ سازمان صداوسيما هم اکنون داراي 16 شبکه تلويزيوني سراسري و 10 شبکه تلويزيوني برون مرزي است و 34شبکه استاني و محلي هم زير پوشش آن قرار دارد که اين 34 شبکه مربوط به 31 استان و همچنين شبکه‌هاي آبادان، مهاباد و کيش است. سازمان صدا و سيما همچنين در لندن، پاريس، برلين، مسکو، آنکارا، سارايوو، بيروت، باکو، دوشنبه، دمشق، نيويورک، کوالالامپور، پرتوريا، دهلي، کابل، اسلام آباد و بروکسل داراي دفتر نمايندگي است. صدا و سيما داراي چندين سازمان و موسسه زيرمجموعه است که در حوزه‌هاي مختلف فعاليت مي‌کنند که از آن جمله مي‌توان به انتشارات سروش، روزنامه جام‌جم، خبرگزاري واحد مرکزي خبر، سيمافيلم، سيما چوب، دانشکده‌صداوسيما، شرکت‌صوتي و تصويري سروش،  شرکت فرهنگي‌هنري‌صبا که به توليد انيميشن مي‌پردازد و ايران سيما که آرشيو اينترنتي برنامه‌هاي تلويزيوني صدا و سيما محسوب مي‌شود، اشاره کرد. مجموع اين تشکيلات نشان‌دهنده گستره وسيع فعاليت‌هاي سازمان صدا و سيماست که البته باوجود توسعه کمي ‌به ويژه در سال‌هاي اخير، همچنان از نظر کيفي در اقناع مخاطبان موفق نبوده است.  شبکه‌هايي همچون بازار مخاطب اندکي دارند و شبکه‌هايي همچون سلامت و نسيم هم که مدت زيادي از آغاز به کار آنها سپري نمي‌شود، نتوانسته‌اند مخاطب چنداني جذب کنند. شبکه‌هاي نمايش و به ويژه تماشا و آي‌فيلم با يکديگر همپوشاني دارند و حرف تازه‌اي براي گفتن ندارند.

 اصولگرا و معتدل، هردو منتقد سيماي ملي

صدا و سیما  از دولت بودجه می‌خواهد، درحالي كه عملكرد آن را خيلي هم قبول  ندارد. سياست‌هاي صداوسيما به جايي رسيده است كه حتي  مجلس اصولگرا معترض رویکردهای صدا و سیما شده و دولت اعتدالگرا هم كه از رويه «جام جم» ناراضی است و اين اختلافات به قدري بالا گرفت که همین چند ماه پیش فراکسیون اکثریت مجلس، محمد سرافراز را به بهارستان احضار کرد تا پاسخگوی انتقادات نمایندگان باشد. نتیجه آن جلسه هم نه تنها آرام شدن فضا نبود بلکه شکایت‌ها و اعتراض‌ها از رفتار صدا و سیمایی‌ها در بهارستان بالاتر هم رفت. سرافراز اما هيچگاه در قبال عملكرد سازمان صداو سيما جواب قابل قبولي براي افكار عمومي ارائه نكرد و با ناديده گرفتن عملكرد اين نهاد در قبال دولتمردان باز هم بر رابطه خوب رسانه با دولت تاکید كرد و گفت : «در دور جدید فعالیت‌های رسانه، شرایط خوبی را برای دولتمردان ایجاد کرده‌ایم که با حضور در برنامه‌های مختلف به بیان عملکرد و دیدگاه‌های خود بپردازند و در مناسبت‌ها این حضور بیشتر از دوره‌های مشابه در سال‌های قبل بوده است البته رسانه ملی دیدگاه‌های انتقادی را نیز منتشر می‌کند. بنابر‌این انصاف نیست که رسانه‌ملی اپوزیسیون دولت معرفی شود.» اما حقيقت آن است كه صداوسيما بارها و بارها به شيوه هاي گوناگون نشان داده است آنچنان كه بايد و شايد موافق با دولت عمل نمي كند و همواره انتقادات شديدي از دولتمردان يازدهم به اين نهاد وارد شده است.كه شايد  اوج اين اختلافات  را بتوان در يك موضوع كه از نظر بسياري از كارشناسان جزو مهم‌ترين اتفاقات سياسي كشور است ، دانست . موضوع برجام كه ماهيت آن بر مبناي رفع اختلافات ايران با ساير كشورها بنا شده بود، خود به اختلافي جديد در داخل كشور تبديل شده كه صداوسيماي سرافراز را هم با عملكردش مي ‌توان در جرگه منتقدين برجام دانست!

  بدخلقي با دولتمردان

هنوز اتفاقا شب يلدا از ياد مردم و رسانه‌ها نرفته است كه سيماي ملي در اقدامي تعجب‌برانگيز از پخش مصاحبه دكتر ظريف در برنامه 90 خودداري كرد  اقدامي كه موجب اعتراض شديد بسياري از رسانه‌ها و مردم شد و وزارت امورخارجه هم به آن واكنش نشان داد و اين رفتار صداو سيما را مورد نقد شديد قرار داد.علاوه بر اين ،مرداد ماه امسال  بود كه معاون وزیر امور خارجه به انتشار گزارشی از سخنانش در خبرگزاری صدا و سیما به شدت اعتراض کرد. دکتر سید عباس عراقچي، معاون امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5  طی اظهاراتی از اينكه محتواي يك جلسه خصوصي و كاري با شوراي خبر صدا و سيما به صورت ناقص، مخدوش و با اغلاط فراوان محتوايي و نگارشي، در سايت خبري صدا و سيما منتشر شد، اظهار شگفتي كرده و چنين امري را نه تنها غيرحرفه اي و غيراخلاقي  بلكه يك خلاف بين اداري و مغاير با منافع و امنيت ملي دانسته و خواستار پيگيري آن از سوي مقامات عالي سازمان صداو سيما شد.گفتني است سايت خبري صدا و سيما با فاصله كوتاهي خبر مزبور را از سايت برداشته و توضيح داد  مطالبی که به نقل از دکتر سید عباس عراقچی، معاون وزارت امورخارجه در نشست با مسئولان معاونت خبر روی خروجی قرار گرفته ناشی از یک خطا در برداشت آن مطلب بوده است.

  نه مخاطب،  نه درآمد

آنچه برای صداوسیما مخاطب را حفظ می کند، نه افزایش تعداد شبکه های تلویزیوني و نه افزایش کیفیت اين شبكه هاست بلکه صرفا افزایش کیفی تولیدات است که متاسفانه این افزایش کیفی مشاهده نمی شودتا سیاست ارزان سازی برنامه (اسپانسر) را داشته باشند كه عملا منجر به افت کیفی محسوس تلویزیون شده است آنچه در خارج از ايران به نوعي كاملا حل شده وبرنامه‌سازان شبكه‌هاي بزرگ به خوبي در مورد آن مطلع اند اگر اين برنامه شان توانايي جذب اسپانسر مالي را نداشته باشد علاوه بر تامين هزينه‌هاي خود براي شبكه سودرساني نداشته باشد به راحتي قابل حذف و جايگزيني است حال هرچقدر هم كه برنامه محبوبي ميان مخاطبان آن شبكه باشد. اتفاقي كه در صداوسيما از هيچ جنبه‌اي شاهد وقوع آن نيستيم يعني برنامه‌هاي توليدي اين سازمان نه تنها جنبه درآمدزايي و تامين هزينه‌هاي خود را ندارند بلكه حتي رضايت مخاطبان را هم از نظر كيفي جلب نمي‌كنند و اين محصول اصرار بيهوده سيماي ملي در ساخت برنامه‌هاي توليدي بي‌كيفيت براي شبكه‌هاي مختلف سيماست. تلویزیون می تواند در این زمینه وارد عمل شده و نخست علاوه بر پخش زنده رقابت های ورزشی و برنامه‌هاي سرگرمي براي شبكه‌هاي اصلي خود، به بخش خصوصي اهميت بيشتري داده و با گسترش فعاليت‌هاي بخش خصوصي در اين سازمان به كيفيت هرچه بيشتر برنامه‌هاي توليدي كمك كند اتفاقي كه براي برنامه «ديد در شب» افتاده است و اين برنامه با وجود اينكه كاملا خصوصي ساخته و در فضاي مجازي پخش مي‌شود از بسياري از برنامه‌هاي صدا و سيما مخاطب بيشتري دارد. در دنياي  امروز  تاک‌شوها و برنامه‌های اینچنینی نياز روز  رسانه‌اي با رسالت سرگرمي است و تلويزيون بايد بپذیرد  براي رقابت برای جذب مخاطب ایرانی در چنین فضایی که هيچكس مجبور و محدود به ديدن برنامه‌هاي سيماي ملي نيست  بايد برنامه‌هاي جديدي تدوين و رويكرد متفاوت‌تري در پيش گيرد.