تلاش برخی مداحان برای عرض اندام

ایرانیان دیر بازی است که در مراسم مذهبی خود گوش به صوت و لحن مداحان می‌سپارند تا بر غنای فضا و حال معنوی‌شان بیفزاید. تریبون‌های مذهبی در طول چند دهه اخیر چه در دوران مبارزه علیه دیکتاتوری و چه پس از پیروزی انقلاب محفل و محمل طرح موضوعات در راستای منافع عمومی و خواست و مطالبه مردم بوده است.

روحانیون و مجاهدانی که بی‌هیچ چشم داشتی نه سیاسی کاری که سیاست ورزی کرده و مردم عام و خاص چون مطالبات خود را در این جایگاه معنوی و از زبان عالمین عامل می‌شنیدند، دلسپرده و هم شأن این جایگاه در تحولات سیاسی و اجتماعی را ارتقا داده و هم خود نقشه راه برای سیر در مسیر تزاحم مادی و معنوی را ترسیم می‌کردند.

حال چند سالی می‌شود که همین تریبون‌ها گاه و بیگاه با سخنانی مزین می‌شود که نه با آن رسم‌ها نسبتی دارد و نه در قواره و چارچوب آن تریبون‌های ملجا و مامن مردم است. مداحانی که به جای وصل از فصل می‌گویند، به جای هم افزایی، کردار و گفتارشان به انشقاق رهنمون می‌شود و من حیث المجموع خیر عمومی را با این جهت‌گیری‌های خاص نمی‌توان در منش و روش آنان سراغ گرفت.

نسل جدید مداحان و رویکردهای خاص

تا پیش از آغاز دهه هفتاد مداحان و ذاکران اهل بیت جایگاه و منزلتی ویژه در میان صنوف مختلف و متکثر مردم داشتند و به طریق سنتی امرار معاش کرده و در ایام انقلاب و جنگ شور و هیجانی فزاینده با میدان‌داری آنان در مردم ایجاد می‌شد.

بتدریج از اوایل دهه هفتاد نسلی تازه از مداحان رشد و نمو یافتند. جوانانی که بتدریج جای خود را در این صنف باز کرده و عموم آنان با رویکردی ویژه و خاص به مسائل سیاسی می‌نگریستند. تا پیش از آن مداحان هیچ گاه خط و ربط سیاسی خود را هویدا نکرده و ترجیح می‌دادند بدون حواشی متصل به سیاست ذکری بگویند و حالی بسازند اما تازه آمدگان ارتباطات عیان و آشکاری با یک طیف سیاسی داشته و ابایی نداشتند که این منش و روش را هویدا کنند.

اینان در ایام اصلاحات همواره رویکردی انتقادی نسبت به دولت ابراز داشته و در تجمعات اعتراضی آن دوران بروز و ظهور داشتند اما ترجیح می‌دادند چندان هنوز تریبون‌ها را به وادی مجادلات سیاسی رهنمون نکنند. این رویه تا تیرماه سال 84 ادامه داشت تا آنکه با آمدن دولت محمود احمدی نژاد ماه عسل دولت و این طیف از مداحان کلید خورد.

مداحانی که بی هیچ محابایی از دولت تعریف و تمجید کرده و برای سلامتی مردی از جنس مردم! دعاها طلب می‌کردند کار بدانجایی رسید که این افراد گاه پای ثابت سفرها و سخنرانی‌های رئیس دولت بودند.

نزدیک به شش سال بر همین منوال گذشت تا آنکه به یکباره و با میدان داری مشایی در حول و حوش احمدی نژاد همانان که تا دیروز مدح احمدی نژاد گفته و او را می‌ستایدند اعتراض آغاز کرده و بی هیچ وقفه ای انحرافیون را آماج حملات خود می‌کردند. کار بدانجا کشید که الفاظ غیر قابل باوری هم از سوی این تیم خاص از تریبون عمومی خطاب به یاران دولت بیان شد و شکایت و شکایت کشی دور تازه ای از تعاملات مداحان با دولت‌های نهم و دهم را ورق زد.

دولتیان انتظار داشتند که مداحان با شکایت آنان و صدور حکم متنبه شوند اما جرایم نقدی که چند مداح معروف بدان محکوم شدند نکته‌ای نبود که بتواند آنان را از میدان به در کند. میدانی که تازه آنان را به تیتر اخبار و رسانه‌ها تبدیل کرده و بر مذاقشان خوش آمده بود. با پایان کار دولت و داغ شدن فضای پیشا انتخاباتی این طیف علنی‌تر از گذشته پا به وادی سیاست گذاشت و حتی تنی چند از مداحان از پشت تریبون در رثای یک کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری دم گرفته و رویکرد خود را به شکل علنی به نمایش گذاشتند.

آن کاندیدا اما موفق به کسب اکثریت آرا نشد و رای چندان چشمگیری هم نیاورد و شاید بسیاری فکر می‌کردند که قصه مداحان و سیاست به نقطه پایانی خود رهنمون شده اما آنان باز چیزهایی برای عرضه در چنته داشتند.

رویکرد حمایتی که به تخریبی نیل یافت

مداحانی که تا دیروزبواسطه حضور پرشمار حضار در مراسم هایشان می‌پنداشتند که این اقبال و استقبال بواسطه آنان است اکنون با حقیقتی تلخ و شک‌آور روبه‌رو شده بودند. مردمی که پای مراسم‌های آنان جلوس می‌کردند لزومی ندیده بودند که به توصیه‌های آنان جامه عمل بپوشند و انتخابی در نقطه مقابل رویکرد آنان به اجرا گذاشته بودند.

این شوک نقش چندین ساله آنان در متن و بطن تحولات را به حاشیه رانده بود و نیاز به خود نمایی برای حفظ این جایگاه برخی را واداشت که دوباره موتور را به حرکت درآورند و نه این بار در حمایت دولت تازه آمده چون سال 84 بلکه در مخالفت با آن حاشیه بسازند.

آیت الله هاشمی به عنوان نماد و پیشقراول جریان اعتدال اولین کسی بود که باید در این جبهه نیز هزینه پرداخته و با الفاظی بی‌سابقه و غیرمنتظره خطاب گردد. نکته‌ای که در هیچ یک از ادوار گذشته به‌رغم برخی پرده دری‌ها تا بدین وصف پیش نرفته و یکی از عالی ترین مقامات جمهوری اسلامی از تریبون عمومی اینچنین خطاب نگردیده بود. این روند هنوز اما ادامه دار بود.

پس از هاشمی نوبت به رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس رسید که با خط و نشان کشی یک مداح دیگر روبه‌رو شوند و در اظهار نظری بدور از شانیت و اعتبار و جایگاه راوی، رای اعتماد به یک وزیر پیشنهادی محل اظهار نظری شد که جز تهدید و ارعاب نمی‌توان از آن مستفاد کرد.

در نهایت...

مداحان همانند تمامی اشخاص حقیقی از اقشار و صنوف مختلف مختار و مجازند که مخیله خود را تا آنگاه که عدول از مواضع قانونی و حدود و ثغور آن نباشد به منصه اجرا بگذارند اما بدیهی است که شأن تریبون‌های مذهبی و حرمت آن نیازمند پرهیز از سیاسی کاری و درافتادن به منازعات این چنینی است.

نکته آنکه این طیف بنابر شواهد ماضیه چندان میلی به اصلاح روندها و رویکردهای خود ندارند و اکنون که کشور بر مدار اعتدال و عقلانیت به پیش می‌رود لازم است در برخوردی منطبق با مر صریح قانون متخلفین به دادگاه عدالت سپرده شده تا عده ای چنین مپندارند که بواسطه عنوان و جایگاهی که با خود یدک می‌کشند مصون از رسیدگی قانونی بوده و حاشیه امن دارند.

مردم انتظار دارند منطبق با رویکرد اعتدالی که از خود در انتخابات به نمایش گذاشته و خواستار دوری‌جویی از افراط‌گری و تندروی شدند این میل خود را به عینه در همه سطوح نظاره گر باشند. مدعی العموم و نهادهای قانونی هم حق و هم وظیفه دارند که در برابر روندهای قانون گریزانه بایستند تا هیچ کس عدول و عبور از قانون را در هیچ جایگاه و پایگاهی بر خود سهل و آسان نبیند.

منبع:روزنامه آرمان