ماشین «مشتی‌ممدلی»، تازه‌ترین تب پولدارها

بلوار اندرزگو، روبه‌روی امیرچاکلت! همان‌جا که شب‌ها پاتوق جوان‌های بالای شهر می‌شود و محل مانور و خودنمایی خودروهای گرانقیمت و صاحبانش... ناگهان همه نگاه‌ها به سمت خودرو تازه‌واردی کشیده می‌شود.

یکی سوت می‌زند و پسرکی که سوار بر لکسوز است گازش را می‌گیرد، به خودرو تازه‌وارد نزدیک می‌شود و از سرنشین آن می‌خواهد که کنار بزند. کمی جلوتر ژیان نارنجی‌رنگی می‌ایستد که از پلاک قدیمی‌اش می‌شود فهمید مدل 59 است! پسرکی که ژیان را نگه‌داشته است از سرنشین خودرو می‌پرسد که اهل معامله است یا نه؟ ...

نام صاحب خودرو امیرعلی است. می‌گوید زمانی که در سمنان درس می‌خواند به‌طور اتفاقی ماشین را در یکی از خیابان‌های نزدیک دانشگاه آزاد این شهر دیده است و با تعقیب و پرس‌وجو متوجه شده است که خودرو متعلق به معلم بازنشسته‌ای به نام فرهادی‌پور است. بعد، از ادامه پلیس‌بازی‌هایش برای کشف صاحب خودرو می‌گوید و اینکه از 118 شماره خانه تمام فرهادی‌پورهای سمنان را گرفته است تا بتواند با صاحب خودرو صحبت کند و ماشین را به هر نحوی که شده، از او بخرد.

از بازسازی ماشین نیز برایم حرف می‌زند و می‌گوید: حتی یک پیچ این ماشین هم ایرانی نیست و تمام لوازم و حتی رنگ ماشین را با سفارش به کمپانی‌اش در آلمان خریداری کرده‌ام. می‌پرسم آن پسر ماشین را به چه قیمتی می‌خواست؟ و او جواب می‌دهد: تا 130میلیون‌تومان هم رفت ولی بالاخره فهمید که فروشنده نیستم و این ماشین عشق من است! و حالا این عشق، تب جدید بچه پولدارهاست. ماشین‌هایی که تولیدشان متوقف شده است، هرچه قدیمی‌تر و اورجینال‌تر... بهتر و گران‌تر. در این بین بازار معامله‌گران خودروهای قدیمی هم گرم‌ شده است بی‌آنکه کسی بر آنها نظارت کند یا جایی برایشان نرخ تعیین کند. هرچه بتوانند می‌خرند و هرچه زورشان برسد می‌فروشند.

رحیمی که در نیاوران نمایشگاه اتومبیل دارد درباره نحوه پیداکردن معامله‌گران خودروهای قدیمی،  می‌گوید: من که شخصا در کار معامله خودرو قدیمی نیستم اما می‌دانم که راسته مشخصی ندارند و بیشتر به صورت اینترنتی آگهی می‌دهند و تعدادشان نیز آنقدر کم است که همه همدیگر را می‌شناسند. مثلا آقای ایکس در تهران می‌داند که آقای ایگرگ در بندرعباس یا شیراز چند ماشین قدیمی دارد و چه مدل‌هایی است؟

و ادامه می‌دهد: البته تعداد خودروهای قدیمی اسقاط نشده در ایران نیز کم است و معامله‌گران به محض مشاهده یک خودرو قدیمی در کشور، یا حتی عکس آن، ردش را می‌گیرند و پیدایش می‌کنند و اینطور نیست که من معامله‌گر تنها در تهران فعالیت و خریدوفروش کنم. «سعید. ذ» را از روی آگهی‌های پرشمارش در اینترنت پیدا می‌کنم.

 آگهی‌های رنگارنگی که با هزینه زیاد در وبگاه‌های متعدد به نمایش گذاشته است و در برخی از آنها مدعی شده است که خودروهای قدیمی متقاضیان را به‌صورت رایگان و بدون دریافت هیچ هزینه‌ای، به فروش می‌رساند! با او تماس می‌گیرم و علت این ادعای عجیبش را می‌پرسم. او که تلاش زیادی دارد که بازار خریدوفروش خودروهای قدیمی را بدون سود و منفعت نشان دهد به «شرق» می‌گوید: معامله‌گران خودروهای قدیمی افراد خاصی هستند. آنها عشق ماشین قدیمی هستند و گرنه این بازار هیچ سود و منفعتی ندارد.

سعید. ذ، بیشتر در کار خریدوفروش بنزهای قدیمی است و آنطور که خودش می‌گوید سال گذشته کمپانی بنز از او دعوت کرده است تا ماشین‌هایش را برای نمایش به آلمان ببرد و او پنج‌ مرسدس‌بنز منحصربه‌فرد دهه 50 خود را که در پنج‌سال اول این دهه و با ترتیب زمانی یک‌سال، تولید شده‌اند، به یک نمایشگاه بین‌المللی برده است.

وقتی از او می‌پرسم بنزهایت را کرایه هم می‌دهی؟ با قاطعیت می‌گوید: مگر دیوانه‌ام؟! یک چراغ جلو بنز180، پنج‌میلیون‌تومان قیمت دارد. کوچک‌ترین بی‌احتیاطی درباره این ماشین‌ها هزینه کمرشکنی دارد. و ادامه می‌دهد: من خودم هم به‌ندرت سوار بنزهایم می‌شوم مخصوصا در تهران پرترافیک که نمالی هم به ماشینت می‌مالند. می‌پرسم: مگر نمی‌شود این ماشین‌ها را بیمه کرد؟ و او پاسخ می‌دهد: اگر برای خودرو قدیمی پلاک ملی بگیری بیمه می‌کنند، کارت‌سوخت هم می‌دهند منتها برای کرایه‌دادن که بیمه نمی‌کنند.

 گویا امسال بعد از گذشت سه‌سال از مصوبه شماره‌گذاری خودروهای تاریخی، شماره‌گذاری خودروهای قدیمی بالای 25سال آغاز شده است؛ لایحه‌ای که به گفته مجید ابوالفتحی، مدیرعامل کانون اتومبیلرانی و گردشگری، به منظور حفظ میراث تاریخی و جلوگیری از اسقاط آنها به تصویب رسیده است اما «محسن. ش» دیگر معامله‌گر خودروهای قدیمی که در اصفهان ساکن است به «شرق» می‌گوید: شماره‌کردن خودروهای قدیمی از ارزش آنها کم می‌کند و در خریدوفروش، قیمت را پایین می‌آورد.

 این فروشنده خودروهای قدیمی با تفاوت قایل‌شدن بین پلاک‌ملی و پلاک کلاسیک بیان می‌کند: پلاک‌ملی با پلاک کلاسیک فرق دارد. پلاک ملی که شامل تمام خودروهای خارجی اعم از قدیم و جدید می‌شود و مشکل خاصی ندارد اما پلاک کلاسیک یا همین شماره‌گذاری که اخیرا میراث‌فرهنگی دستور آن را صادر کرده است قیمت را در معامله خودرو پایین می‌آورد زیرا پلاک کلاسیک محدودیت‌های زیادی برای دارنده خودرو ایجاد می‌کند و قوانین سفت و سختی دارد. او درباره این قوانین هم مثال‌هایی می‌آورد: مطابق قوانین پلاک کلاسیک، صاحب خودرو قدیمی بیشتر از دو تا سه‌هزارکیلومتر در سال حق رانندگی ندارد، رانندگی فقط باید در داخل شهر باشد و خودرو حق خروج از شهر دارنده خودرو یا کشور او را ندارد و... به همین علت مالکان خودروهای قدیمی زیر بار پلاک کلاسیک نمی‌روند.

 «محسن. ش» نیز با تایید کم‌بودن تعداد خودروهای ارزشمند قدیمی در کشور می‌گوید: صادرات و واردات خودروهای قدیمی به کشور ممنوع است و تنها قاچاقچیان به تعداد محدود، اقدام به ورود یا خروج این خودروها می‌کنند. و تصریح می‌کند: به گمانم قانون منع صادرات و واردات این خودروها قانون بین‌المللی است و برای حفظ میراث تاریخی کشورها وضع شده است و در صورت دستگیری قاچاقچیان، هم مجرم و هم صاحب قبلی خودرو دستگیر می‌شوند و باید جرایم سنگینی بپردازند. این فروشنده به بازار خودروهای قدیمی در آن سوی مرزها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در بین کشورهای همسایه، بازار فروش خودروهای قدیمی بیشتر در امارات، عربستان و عراق گرم است اما فروشندگان عرب معامله‌گران حرفه‌ای‌تری هستند.

آنها به‌لحاظ اینکه ارزش واقعی خودرو را می‌دانند قیمت‌های معقول‌تری تعیین می‌کنند و مثل ایران نیست که فروشنده به‌لحاظ بالاگرفتن تب این خودروها و بدون توجه به ارزش واقعی ماشین، قیمت را نامعقول بالا می‌کشد. به گفته این فروشنده، خودرویی که فروشندگان عرب با توجه به ارزش آن 10تا 15هزاردلار تعیین نرخ می‌کنند در ایران به لحاظ نگاه غیرحرفه‌ای به بازار معامله خودروهای قدیمی، کمتر از صدمیلیون‌تومان پیدا نمی‌شود.

محسن با گلایه از این وضع ابراز می‌کند: شاید تا یکی، دو سال پیش هم مردم ارزش این خودروها را نمی‌دانستند و معامله‌گر به اسم خودرو اسقاطی جنس را مفت از چنگ فروشنده درمی‌آورد اما حالا همه فروشندگان تصور کرده‌اند در این بازار خبری است و بدون توجه به ارزش واقعی خودرو، تا می‌توانند نرخ را بی‌حساب‌وکتاب و بی‌منطق بالا می‌گویند و با آوردن مثالی برای تعیین ارزش خودرو قدیمی می‌گوید: مثلا فولکس قورباغه‌ای تا اول دهه 80 میلادی تولید شد و بعد از آن، برزیل با کپی‌برداری از ظاهر این اتومبیل، خودروهایی را تولید کرد که شبیه فولکس‌قورباغه‌ای بودند ولی نه فولکس اصل بودند و نه کیفیت آن را داشتند.

مالک ایرانی بدون در نظرگرفتن این نکات فنی و حتی سلامت ماشین، به صرف قدیمی‌بودن خودرو و تصورات نادرستی که تب ماشین‌های قدیمی ایجاد کرده است تا می‌تواند روی قیمت می‌کشد و طبیعی است که معامله‌گرهای حرفه‌ای هم خریدار نیستند. مگر آنکه بتوانند جوان بی‌تجربه‌ای را که قصد خرید بدون واسطه دارد، فریب دهند و ماشین را به او قالب کنند. او در مورد نحوه تعیین قیمت این خودروها توسط بنگاه ماشین‌های قدیمی، هم اظهارنظر جالبی دارد: صاحبان بنگاه‌ها معمولا خودشان یک‌پا متخصص خودروهای قدیمی هستند. از ریزترین اطلاعات تولید خودروها تا نحوه تشخیص تقلبی و اصل قطعات و بدنه اتومبیل را می‌دانند.

عده‌ای از آنها حتی مکانیکی و تعمیر این خودروها را بلدند، بنابراین با توجه به اورجینال‌بودن خودروها، تعداد خودرو در کشور، تاریخ تولید، مدل ماشین و فاکتورهای منحصربه‌فرد آن و... برای اتومبیل قدیمی قیمت‌گذاری می‌کنند و اضافه می‌کند: در بنگاه من خودرو قدیمی دومیلیونی وجود دارد تا خودرویی که 500میلیون‌تومان است.

محسن درباره خودرو 500میلیون‌تومانی‌اش می‌گوید: یک مرسدس‌بنز دهه 45 میلادی است که بسیار تمیز و نو است و شب‌گذشته معامله شده و صاحب خودرو به‌زودی برای بردن آن می‌آید. «حمیدرضا. ر» یکی دیگر از بنگاه‌داران خودرو قدیمی است. او هم درباره چگونگی خرید خودروهای قدیمی حرف‌های شنیدنی دارد: چون تعداد خودروهای قدیمی و باارزش موجود در کشور کم، است در تمام شهرها معامله می‌کنیم و معامله‌مان معمولا به این صورت است که از صاحب خودرو می‌خواهیم چند عکس از نماهای مختلف و موتور ماشین تهیه و برایمان ارسال کند. در صورتی‌که خودرو را مناسب تشخیص دادیم برای معاینه حضوری اتومبیل و توافقات نهایی راهی آدرس مالک می‌شویم و خودرو را خریداری می‌کنیم و در مورد قیمت نهایی نیز بیشتر اوقات ابتدا فروشنده، سقف قیمت مورد نظرش را می‌گوید و معامله‌گر بنا به مصلحت شخصی با قیمت بازی می‌کند.

 حمیدرضا درباره خریداران اتومبیل‌های قدیمی نیز اینگونه می‌گوید: بیشتر مشتریان‌مان ثروتمندانی هستند که یک ماشین شاسی‌بلند برای استفاده شخصی دارند و یک خودرو قدیمی هم برای کلاس کاری می‌خرند. و اما بازار کرایه خودروهای قدیمی هم به اندازه خرید‌وفروش‌شان داغ است. «میرجلیلی» صاحب یک موسسه کرایه ماشین عروس که یکی، دو شورلت قدیمی هم در فهرست اتومبیل‌های کرایه‌اش به چشم می‌خورد، می‌گوید: این خودروهای قدیمی درجه سه،چهار هستند و هیچ‌کس خودرو درجه‌یکش را کرایه نمی‌دهد. او ادامه می‌دهد: این خودروها را به‌جز مراسم عروسی و جشن‌ها معمولا به آتلیه‌های عکاسی و برای استفاده‌های تبلیغاتی اجاره می‌دهد و برای اجاره هر خودرو 200میلیون‌تومان سفته می‌گیرد و بنا بر شرایط اجاره، هزینه هر ساعت اجاره خودروهای قدیمی از 150هزارتومان تا یک‌میلیون‌و500هزارتومان متغیر است.

حالا در پایتخت بچه پولدارها نه‌فقط به شاسی‌بلندهای گرانقیمت و آخرین مدلشان می‌نازند که انواع خودروهای قدیمی از بنز و شورلت و جیپ و بیوک و فولکس و خودروهای ژاپنی معاصرشان گرفته تا پیکان‌جوانان خودمان، تب تند رقابت و چشم‌وهمچشمی را بین آنها راه انداخته است. خودروهایی که به خاطر توقف تولید و تاریخی‌بودنشان آس‌تر و خاص‌تر از هر خودرو گرانقیمت آخرین مدل نیز به‌شمار می‌آیند و داشتنش نه به صرف قیمت که به دلیل منحصربه‌فرد بودنش کار هرکسی نیست.