زنان دو برابر مردان در معرض پوکی استخوان

هر ساله روز جهانی پوکی استخوان در بیستم اکتبر با هدف تاکید بر اهمیت سلامت استخوان‌ها و از بین بردن پیامدهای این عارضه برگزار می‌شود.

در سال جاری میلادی (2013) نیز همزمان با روز جهانی پوکی استخوان، شعار «زنان یائسه و سلامت استخوان‌های آنها» انتخاب شده است.

همچنین نتایج مطالعات جدید حاکی از آن است که پوکی استخوان تهدیدی جدی برای سلامت زنان و استقلال آنان در آینده به حساب می‌آید.

علاوه بر این، انتخاب این شعار به مناسبت این روز نشان‌دهنده ضرورت اتخاذ اقدامات مناسب برای حفظ کیفیت زندگی نسل‌های آتی است.

در سال 1996 میلادی، انجمن ملی پوکی استخوان در انگلیس با حمایت موسسه بین‌المللی پوکی استخوان اقدام به تعیین روزی به نام روز جهانی پوکی استخوان کردند.

عارضه پوکی استخوان سالانه در سراسر جهان به بیش از 8.9 میلیون مورد شکستگی استخوان منجر می‌شود که در واقع در هر سه ثانیه یک مورد شکستگی ناشی از پوکی استخوان رخ می‌دهد.

پیش‌بینی‌های آماری همچنین حاکی از آن است که تا سال 2050 میلادی وقوع شکستگی استخوان لگن در بین مردان جهان به 310 درصد و در زنان به 240 درصد افزایش می‌یابد.

همچنین متخصصان تخمین زده‌اند که عارضه پوکی استخوان بر زندگی 200 میلیون زن در جهان تاثیر می‌گذارد که حدود یک دهم آنان را زنان 60 ساله و یک پنجم را نیز زنان 70 ساله تشکیل می‌دهند.

در سراسر جهان از بین هر سه زن بالای 50 سال یک نفر شکستگی ناشی پوکی استخوانی را تجربه خواهد کرد که این وضعیت به ازای هر پنج مرد در یک نفر اتفاق می‌افتد. علاوه بر این در اروپا، آمریکا و ژاپن حدود 75 میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند.

سایت خبری Daily News & Analysis ‎ نیز نوشت: بیماری پوکی استخوان پس از بیماری‌های قلبی - عروقی دومین عامل آسیب‌زننده به سلامت انسان است.

همچنین حدود 93 درصد از زنان نسبت به این بیماری آگاهی دارند اما تنها هشت تا 10 درصد می‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. علاوه براین، پیش‌بینی شده که تا پایان سال 2013 میلادی حدود 36 میلیون نفر به این بیماری مبتلا شوند.

هرچند انتظار می‌رود زنان طول عمر بیشتری داشته باشند اما در صورتی که اقدامات مناسبی برای حفظ سلامت استخوان‌های آنان در نظر گرفته نشود کیفیت زندگی آنها به طور جدی به خطر خواهد افتاد. زنان یائسه آسیب‌پذیرترین افراد در مقابل پوکی استخوان و شکستگی‌های استخوانی ناشی از آن هستند.

استخوان‌های افراد مبتلا به پوکی استخوان ضعیف و نازکتر شده و آنان را بیشتر در معرض شکستگی‌های استخوانی به خصوص در ناحیه مچ، لگن و ستون فقرات قرار می‌دهد.

طبق بررسی‌های موسسه ملی سلامت آمریکا، پوکی استخوان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی حدود 44 میلیون نفر در آمریکا به حساب می‌آید و 55 درصد از افراد 50 سال و بالاتر در معرض آن قرار دارند.

در کشور آمریکا حدود 10 میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند در حالیکه تصور بر آن است که 34 میلیون نفر به کاهش تراکم استخوان مبتلا هستند که آنان را در معرض شدید ابتلا به پوکی استخوان قرار می‌دهد.

همچنین طبق آمار مرکز ملی سلامت انگلیس، حدود سه میلیون نفر در این کشور به پوکی استخوان مبتلا هستند که سالانه به 230 هزار مورد شکستگی استخوان منجر می‌شود. در حقیقت همانطور که طول عمر افراد افزایش می‌یابد و افراد به زندگی پشت میزی بیشتری روی می‌آورند بروز موارد بیشتری از پوکی استخوان قابل پیش‌بینی خواهد بود.

به گفته پزشکان در صورتی که از بروز پوکی استخوان پیشگیری نشده و یا این عارضه بدون درمان رها شود می‌تواند بدون هیچگونه علامت دردناکی در فرد پیشرفت کند تا اینکه به شکستگی استخوان منجر شود. همچنین از میان شکستگی استخوان در ناحیه مچ، لگن و ستون فقرات شکستگی لگن نیاز به بستری شدن در بیمارستان و عمل جراحی دارد.

شکستگی لگن عموما به ناتوانی جدی در راه رفتن منجر می‌شود و در صورتی که فرد تحت درمان قرار نگیرد به مرگ بیمار می‌انجامد. شکستگی ستون فقرات و مهره‌ها نیز می‌تواند کاهش وزن، کمردردهای شدید و بدشکلی استخوان‌ها را به دنبال داشته باشد.

- علائم پوکی استخوان

بیماری پوکی استخوان در دوره‌ای چند ساله و با سرعت پایینی پیشرفت می‌کند و در آغاز بدون هیچگونه علائم ظاهری در بدن بیمار ظاهر می‌شود و بروز علائم آن می‌تواند چند ماه یا حتی چند سال به طول انجامد.

از جمله علائم اولیه این بیماری درد مفاصل، مشکل در ایستادن و مشکل در صاف نشستن است. همچنین بیماران مبتلا به پوکی استخوان به حدی استخوان‌های شکننده‌ای پیدا می‌کنند که حتی سرفه یا عطسه کردن می‌تواند به شکستن دنده فرد منجر شود.

افراد مسن در صورتی که از ناحیه استخوان دچار شکستگی شوند بیشتر آسیب می‌بینند زیرا استخوان‌ها در این سن به طور طبیعی قابلیت ترمیم خود را از دست می‌دهند. استخوان‌هایی که به طور موثر قادر به ترمیم خود نباشند، بیشتر عامل آرتروز هستند که این وضعیت در نهایت معلولیت شدید در فرد را به همراه خواهد داشت. همچنین تعداد قابل توجهی از بیماران مسنی که دچار شکستگی استخوان می‌شوند قادر نیستند پس از آن زندگی مستقلی داشته باشند.

اگرچه پوکی استخوان به خودی خود دردآور نیست اما باعث می‌شود استخوان‌ها به راحتی بشکنند و شکستگی استخوان بسیار درد‌آور است.

- عوامل خطرزا در ابتلا به پوکی استخوان

فاکتورهای خطرزا باعث می‌شوند که احتمال ابتلای فرد به یک نوع بیماری افزایش یابد. عوامل متعددی هستند که احتمال ابتلای فرد به این بیماری را افزایش می‌دهند و شایعترین آنها عبارتند از:

- جنسیت بیمار: زنان دو برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند که دو دلیل برای آن وجود دارد. نخست این که زنان طولانی‌تر از مردان عمر می‌کنند و دوم اینکه یائسگی در زنان به کاهش شدید استروژن در آنان و کاهش شدید تراکم استخوانی منجر می‌شود.

- سن: با گذشت سن تراکم استخوان افراد نسبت به سال‌های قبل کاهش می‌یابد که این روند تا زمان فوت فرد ادامه می‌یابد.

- سرگیجه: محققان کره‌ای در یک مطالعه جدید به ارتباط میان افراد مبتلا به سرگیجه و بروز پوکی استخوان در آنان پی برده‌اند.

- ایدز: افراد مبتلا به ایدز به میزان توجهی در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند.

- سرطان معده: بسیاری بیماران مبتلا به سرطان معده که از آن جان سالم به در ببرند، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان در دوره‌های بعدی زندگی‌شان خواهند بود.

- وراثت: بررسی‌ها نشان داده است افرادی که اعضای نزدیک خانواده‌شان به پوکی استخوان مبتلا بوده‌اند بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند.

- نوع اسکلت‌بندی بدن: افرادی که از اسکلت‌بندی کوچکی برخوردارند، همچنین افراد لاغر پس از رسیدن به سن پیری بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند زیرا تراکم استخوان آنان پایین‌تر است.

- بی اشتهایی عصبی و پرخوری روانی: در زنان و مردانی که به اینگونه اختلالات تغذیه‌ای دچار هستند بیشتر موارد ابتلا به پوکی استخوان دیده می‌شود.

- سرطان سینه: آمار نشان داده است که در زنان مبتلا به سرطان سینه پس از دوران یائسگی احتمال ابتلا به پوکی استخوان بیشتر است و این حالت در بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند، تشدید می‌شود.

- عدم تحرک بدنی طولانی مدت: افرادی که سبک زندگی پشت میزنشینی را انتخاب می‌کنند و فعالیت بدنی کمی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

- چگونه می‌توان پوکی استخوان را تشخیص داد؟

در بسیاری از موارد افراد تا زمان شکستگی استخوان نسبت به ابتلای خود به پوکی استخوان آگاهی ندارند. همچنین تصویربرداری با اشعه ایکس نمی‌تواند تراکم استخوان را به دقت انجام دهد اما تصویربرداری DEXA روش مناسبی برای سنجش تراکم استخوان است.

- درمان پوکی استخوان

- روش هورمون درمانی جایگزین: برای زنان یائسه روش هورمون درمانی جایگزین به پیشگیری از کاهش تراکم استخوان کمک می‌کند و بنابراین خطر شکستگی در طول درمان را کاهش می‌دهد. اگرچه در بسیاری از موارد این روش به عنوان اولین شیوه درمانی پیشنهاد نمی‌شود زیرا خطر سکته، بیماری‌های قلبی و سرطان سینه را بالا می‌برد.

- روش درمان با تستوسترون: در مواقعی که مردان به دلیل کاهش تولید تستوسترون به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند روش درمانی تستوسترون توصیه می‌شود. هرچند، تستوسترون ممکن است احتمال سرطان پروستات را بالا ببرد.

- داروی بیسفونات: این شیوه به پیشگیری از کاهش تراکم استخوان کمک می‌کند و دارویی غیرهورمونی است. مصرف ماهانه یک قرص می‌تواند در پیشگیری از کاهش تراکم استخوان موثر باشد.

- مکمل‌های کلسیم و ویتامین D: پوکی استخوان بیماری خاموش و مزمن و ناتوان‌کننده‌ای است که از کاهش تدریجی تراکم استخوان‌ها نشات می‌گیرد و در نهایت به سستی و شکنندگی استخوان‌ها منجر می‌شود.مصرف این مکمل‌ها در افراد مسن در کاهش شکستگی لگن موثر است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید یکی از شیوه‌های تامین این ویتامین است که در صورت عدم دسترسی به نور خورشید مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود.

- سلولهای بنیادی: محققان معتقدند سلول‌های بنیادی می‌تواند از پوکی استخوان پیشگیری کند. رشد استخوان‌ها را تقویت کند و شیوه‌ جدیدی است که تغییر شکل استخوان‌ها را کنترل می‌کند.

- عدم مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند عامل پیشگیری‌کننده از بروز پوکی استخوان باشد.

انجمن بین‌المللی پوکی استخوان، علاوه بر این،‌ مصرف میوه و سبزیجات در زنان و مردان با افزایش تراکم استخوان‌ها در آنان مرتبط است. همچنین در مطالعه‌ای که روی زنان و مردان مسن انجام گرفت، مشخص شد مصرف پروتئین میزان از دست رفتن تراکم استخوان ناشی از کهولت سن را کاهش می‌دهد.