رسانه‌ تا کی گول شبکه‌های اجتماعی را می‌خورد؟

در شرایطی که برخی از کارشناسان رسانه پایان عمر خبرگزاری‌ها را چندان غیرمحتمل نمی‌دانند، عده‌ای دیگر از اهالی رسانه با طرح راهکارهایی در این خصوص، راه‌هایی که به طولانی‌تر شدن عمر خبرگزاری‌ها می‌انجامد را پیشنهاد می‌دهند.

در این میان استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی، به عنوان یکی از راهکارهای ایجاد فضای تعاملی در خبرگزاری‌ها، مدتی است که به جد دنبال می‌شود.

در حال حاضر بسیاری از رسانه‌های رسمی با حضور در شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و راه‌اندازی کانال‌های خبری، درصدد استفاده حداکثری از انواع فضاهای رسانه‌ای برای تعامل با مخاطبانند. این رسانه‌ها حتی برای جذب بیشتر مخاطب، خبرهای رسانه‌های دیگر را هم منتشر می‌کنند. بازنشر خبرهای رسانه‌های دیگر این روزها به امری معمول در اغلب رسانه‌ها و خصوصا کانال‌های تلگرامی بدل شده است، اما نکته‌ای که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، ضرورت ذکر منبع است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

در چنین شرایطی رسانه‌ای که خبرنگارش گاه ساعت‌ها برای تهیه‌ی یک خبر تلاش کرده است، باید شاهد بازنشر مکرر خبر خود در گروه‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی آن‌هم به اسم رسانه‌ای دیگر باشد!

 دکتر یونس شکرخواه - استاد ارتباطات - این پرسش را که چقدر این الزام وجود دارد که کانال‌های تلگرامی رسانه‌های رسمی، در بازنشر اخبار، اصل امانت‌داری و ذکر منبع را رعایت کنند؟

شکرخواه می‌گوید: بحث امانت‌داری همیشه باید رعایت شود. زمانی که شما منبع را ذکر نمی‌کنید، خودتان را شریک یک اتفاق که نمی‌دانید چه هست، می‌کنید، اما زمانی که منبع را ذکر می‌کنید، مرز خودتان را کاملا مشخص می‌کنید؛ بنابراین به اصطلاح علمی به این اقدام «citation» (نقل قول کردن) و یا «attribution» (استناد کردن) می‌گویند که در این زمینه حتما باید منبع ذکر شود تا از مسئولیت شما کاسته شود.

اما پرسش دیگر از دکتر شکرخواه پرسیده، درباره‌ی لزوم مراقبت رسانه‌های رسمی از همراه نشدن با خبرهای نادرست شبکه‌های اجتماعی و رعایت اصل دقت و صحت در انتشار اخبار است. یکی از ویژگی‌هایی که رسانه‌های رسمی را از شبکه‌های اجتماعی متمایز می‌کند اما طی روزهای گذشته با انتشار خبری نادرست درباره‌ی حمید سبزواری که ابتدا در تلگرام آغاز شد و در نهایت به برخی رسانه‌ها و حتی رادیو و تلویزیون هم کشید، طرح مجدد آن ضروری به نظر می‌رسد.

یونس شکرخواه در این زمینه تاکید می‌کند: رسانه‌ها خودشان موظف به رعایت اصل دقت، صحت و درستی اخبار هستند و شبکه‌های اجتماعی مقصر نیستند.

این استاد پیشکسوت ارتباطات و روزنامه‌نگاری در توضیح مطلب بالا خاطرنشان می‌کند: این‌طور نیست که ما بگوییم در انتشار اخبار نادرست از سوی رسانه‌های رسمی، شبکه‌های اجتماعی مقصر هستند؛ چراکه هر روزنامه‌نگاری موظف است وقتی خبری را تولید می‌کند، ابتدا صحت آن را چک کند و اگر صحیح بود سپس دقت و امانت‌داری‌اش را هم در نظر بگیرد و خبر را درست به مخاطب برساند.

وی در همین زمینه بیان می‌کند: اینگونه مسائل که شامل اخبار نادرست می‌شود، در حرفه روزنامه‌نگاری زیاد پیش می‌آید اما طبعا هر رسانه‌ای که کمتر دچار اشتباهات شود، اعتبار حرفه‌ای خودش را بالاتر می‌برد و به تدریج صاحب یک برند مطمئن می‌شود؛ ضمن اینکه تم شبکه‌های اجتماعی هم یک تم کلی است و بالاخره این شبکه‌ها هم برای خودشان نام و نشانی دارند و اگر دچار چنین اشتباهاتی شوند و شایعه‌پراکنی کنند به تدریج با ریزش مخاطب روبه‌رو می‌شوند.

شکرخواه بار دیگر تاکید می‌کند: وظیفه حرفه‌ای هر رسانه‌ای این است که به منبع صحیح و موثق استناد کند و در نقل اتفاقات امانت‌دار باشد.