آخرین ریه شمال تهران نابود می‌شود؟

سازمانی مانند شهرداری همواره خواستار به دست گرفتن مدیریت آلودگی هوای شهر تهران بوده است. اما همین سازمان با دادن مجوز‌های ساخت‌وساز، عملا ریه‌ و شریان‌های تنفسی شهر تهران را بسته‌است. آنچه در منطقه درکه و تپه‌های آن در حال وقوع است، یکی از هزاران موارد از این دست است.

«کوهسار» محله‌ای میان درکه و اوین شهر تهران است که به دلیل قرار گرفتن در دره و احاطه‌شدن با کوه‌های بسیار، یکی از مناطق خوش‌ آب‌وهوای تهران محسوب می‌شود. اما خوش آب و هوا بودن منطقه باعث شده درکه مورد هجوم افراد سود‌جو قرار بگیرد. آنان با ساخت‌وسازهای خود طبیعت آن منطقه را دست‌خوش تغییرات جدی کرده‌اند، تغییراتی که در نهایت دود آن به چشم شهر تهران و شهروندانش می‌رود از آتش زدن عمدی درختان، تا کندن کوه و قطع درختان برای ساخت یک زمین تنیس تا دیوارکشی و برق‌کشی روی کوه آن هم از سوی سازمان‌های دولتی، از جمله مشکلاتی است که این روزها کوهسار را گرفتار خود کرده است. دست‌درازی‌ها به طبیعت تا جایی پیش رفته‌است که به گفته کارشناسان، تنها ریه شهر تهران در شمال این شهر، در حال نابودی‌است.

کوهسار؛ مرز شهر تهران

آقای جعفری از اهالی محله کوهسار می‌گوید: 10 سال در محله ساکن هستم و 48 قطعه مسکونی در کوهسار وجود دارد. در گذشته این محله، تپه بود و زمین زراعی نبود. همچنین در انتهای محله، شهرداری تهران یک میخ به منظور مشخص کردن حریم شهر نصب کرده‌ است و این خود گویای این مسئله است که این محله مرز شهر تهران است و خارج از آن، حریم است که طبق قانون هرگونه ساخت و ساز در حریم ممنوع است. وی می‌افزاید: در محله کوهسار کوهی وجود دارد که در امتداد حاشیه جنوبی رشته‌های کوه‌های البرز قرار دارد. این کوه ریه شهر تهران نامیده می‌شود. این محله زیر 1800 متر ارتفاع قرار دارد. به همین دلیل برج‌سازی نیز در این محله ممنوع است و مالکان فقط مجاز به ساخت 5 طبقه هستند. این شهروند تصریح می‌کند: 15 سال پیش شهرداری تهران روی این کوه درختکاری کرد، اما در چند سال اخیر اقداماتی در راستای از بین بردن این فضای سبز و به‌منظور ساخت و ساز از سوی افراد سودجو صورت گرفته است.

اغماض مسئولان!

جعفری با اشاره به سرنوشت مناطق مشابه کوهسار می‌گوید: محله‌هایی مانند کوی فراز، ولنجک و بهرود زمانی وضعیت مشابه کوهسار را داشتند، اما به دلیل بی‌توجهی یا اغماض مسئولان دیگر اثری از آن طبیعت زیبا نمانده است و شاهد پیشروی مناطق مسکونی تا کنار کوه اصلی هستیم که به لحاظ محیط زیستی و شهرسازی مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. وی تاکید می‌کند: به عنوان مثال برج‌سازی که در دره اوین انجام شده، از لحاظ شهرسازی مشکل دارد. زیرا مانع جریان هوا از پایین به بالا و بالعکس می‌شود. اگر مسئولان به این محله بی‌تفاوت باشند، کوهسار نیز به سرنوشت به این محله‌ها دچار خواهد شد.

خطر ساخت و ساز غیر مجاز دولتی

جعفری تصریح می‌کند: خطری که کوه کوهسار را تهدید می‌کند، ساخت و ساز روی کوه از سوی بخش خصوصی و سازمان‌های دولتی است. این اراضی 3 هزار هکتار وسعت دارند که نباید در آن‌ها ساخت و ساز صورت بگیرد. البته ساخت وساز در این منطقه قطره‌چکانی و خیلی آرام است، اما بعد از مدتی تمام این منطقه را فرا می‌گیرد. وی اضافه می‌کند: 10 سال پیش تعاونی هفت‌گانه، روی کوه در منطقه دشت بهشت که زمین‌های همواری بود، اقدام به ساخت و ساز در سطح وسیعی کرد. شهردار وقت آقای احمدی‌نژاد با آن تعاونی برخورد کرد و مانع انجام کار شد. از آن زمان تاکنون هیچ سازمانی به صورت رسمی ساخت و سازی در این کوه انجام نداده است.

دیوارکشی روی کوه

بررسی‌ها نشان می‌دهد به تازگی در پشت تپه، منطقه‌ای که آن تعاونی‌ها ساخت و ساز انجام داده بودند، دیوارکشی شده است که البته ‌شهرداری در این باره اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. این ساخت و ساز به اندازه‌ای عیان است که شهرداری نمی‌تواند بی‌اطلاع باشد. اینکه هدف از این دیوارکشی چیست و اینکه چه سازمانی مسئول آن است، خود جای سوال دارد که البته پاسخی از سوی شهرداری ارائه نمی‌شود.

وقتی کوه را می‌کنند تا زمین تنیس بسازند

خانم محمدی از دیگر اهالی محله کوهسار درباره مشکلات محله می‌گوید: در قسمت پایین محله، یک فاجعه محیط زیستی اتفاق افتاده است. در گذشته در این منطقه یک ورزشگاه کوچک وجود داشت، اما اکنون به دلیل نبود زمین برای احداث یک زمین تنیس کوه را حفاری کرده و درختان بسیاری را قطع کرده اند. شخصی که این کار را کرده از یک رانت استفاده کرده و هزینه‌ای را به شهرداری پرداخت کرده است. به گفته این شهروند، اکنون پرسش اینجاست که ساخت یک زمین تنیس آن هم از سوی بخش خصوصی در این منطقه در اولویت است یا حفظ کوهی که جزو منابع ملی و طبیعی است و متعلق به همه مردم است؟ وی می‌افزاید: صدها بار با شهرداری تماس‌هایی گرفته و این موضوع اعلام شده است، اما نکته اینجاست که کوچک‌ترین اقدامی برای جلوگیری از این فاجعه زیست محیطی انجام نشده است.

حریق عمدی درختان کوه

محمدی می‌گوید: شواهدی وجود دارد که افرادی به شدت در حال فعالیت برای تخریب فضای سبز این کوه برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود هستند. آتش سوزی‌هایی که در چند سال اخیر در کوه انجام شده و باعث از بین رفتن درختان شده، هدف آنان از این کار بایر کردن این کوه است. وی تاکید می‌کند: این کوه جزو منابع طبیعی نیست و برخی از این زمین‌ها سند شخصی دارند. اما طبق قانون نمی‌توانند کوچک‌ترین اقدامی حتی فنس‌کشی کنند، زیرا در حریم شهر تهران است.

کوهسار؛ درکه دیگر

وی یادآور می‌شود: وضعیت فعلی کوهسار مشابه وضعیت چند سال قبل درکه است. محدوده درکه نیز به همین صورت مورد هجوم افراد سودجو قرار گرفته است. بیش از 90 درصد رستوران‌های درکه مجوز ندارند. در ابتدا مالکان رستوران‌ها، درختکاری و فضای سبز ایجاد کردند. شهرداری نیز اغماض کرد. این مسئله به جایی رسید که رستوران‌هایی که غیرمجاز ساخته شده بودند از همه خدمات مانند آب، برق و گاز برخوردارند. این شهروند می‌افزاید: این کار از سوی مسئولان رده پایین شهرداری انجام شده و هنگامی‌که یک نفر بتواند مجوز بگیرد، دیگران نیز ترغیب به انجام این کار می‌شوند. به همین دلیل ما می‌بینیم که در دل کوه رستوران طبقاتی احداث شده‌است، در حالی‌که به راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد 20 سال دیگر که این اراضی سنددار شدند، تبدیل به یک مجتمع مسکونی می‌شوند.

احتمال ساخت و ساز توسط قوه قضاییه

آقای مافی یکی دیگر از اهالی کوهسار درباره مهم‌ترین مشکل محله کوهسار به «قانون» می‌گوید: مهم‌ترین خطری که می‌تواند این منطقه را تهدید کند، این است که مانند 15 سال پیش، یک نهاد قدرتمند دولتی روی این منطقه دست بگذارد و اقدام به احداث مجتمع‌های مسکونی کند. وی ادامه می‌دهد: شواهدی وجود دارد مانند اینکه روی قسمتی از کوه به سمت اوین، چراغ‌هایی نصب کرده‌اند و حتی مجوز برق 3 فاز هم گرفته‌اند. به گفته مافی، این کار از سوی قوه قضاییه انجام شده است و اینکه به چه منظور این برق را گرفته‌اند شنیده‌ها حاکی از آن است که مانند تعاونی‌ هفت‌گانه‌ای که چند سال پیش اقدام به ساخت‌وساز کرد، قرار است که ساخت و ساز‌های تازه‌ای در منطقه انجام شود.

این شهروند تاکید می‌کند: این خطر بزرگی است که کوهسار را تهدید می‌کند. اگر این اتفاق رخ دهد، تنها ریه باقی مانده در شمال دشت بهشت نابود می‌شود. باتوجه به اینکه یکی از مهم‌ترین معضلات شهر تهران، آلودگی هواست، اگر هر فردی کوچک‌ترین صدمه‌ای به منطقه بزند، به تمام 10 میلیون نفر خیانت کرده‌است. وی ادامه می‌دهد: حفظ این کوه یک وظیفه شهروندی و ملی است و این کوه جزو منابع طبیعی است که به شهرداری تحویل داده شده است. شهرداری نیز می‌تواند با ایجاد امکانات عمومی، رفاهی و فضای سبز مانع ساخت و ساز و از طرفی هم موجب تلطیف هوا شود. درحالی‌که 6 سال است که حتی یک قطره آب به این درختان داده نشده است.

احتمال نابودی درختان

بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر این روند ادامه پیدا کند باتوجه به خشکسالی و کمبود بارندگی، در 5 سال آینده این درختان نابود می‌شوند و این مشکل فقط به درختان کوه ختم نمی‌شود. این امری است که شهرداری باید پاسخگوی آن باشد. این درحالی است که شهرداری حتی زیر بار آبیاری فضای سبز داخل محله نیز نمی‌رود. آنان دلیل اصلی آن را ترافیک سنگین، باریک بودن خیابان‌ها برای ماشین‌های ویژه آبیاری فضای سبز می‌دانند. این در حالی‌ است که شهرداری می‌تواند با حفر چاهی در کنار رودخانه کوهسار مشکل آبیاری فضای سبز محله و کوه را حل کند.