الهامی که کیارستمی از یک مرجع تقلید گرفت

عصر ایران نوشت: عباس کیا‌رستمی را همه به عنوان مدرن‌ترین و بین‌المللی ترین هنرمند ایران می‌شناسند.

سال هاست که آوازه او از ایران فراتر رفته و در کشورهای مختلف جهان و خصوصا فرانسه کاملا شناخته شده است.

این اشاره اما به خاطر آن نیست که درباره فیلم تازه‌ای که کارگردانی کرده یا قصد ساخت آن را دارد خبر دهیم که در حوزه تخصصی دیگری است.

عباس کیارستمی اما تنها فیلم ساز نیست. نه تنها عکاس قابلی هم هست که تازگی ها به حوزه ادبیات نیز سرک کشیده وگزیده هایی درباره سعدی، حافظ ، مولانا و نیما منتشر کرده که از نگاه خاص ومتفاوت او حکایت می کند. مثلا مصراعی از یک غزل حافظ را انتخاب کرده که تحت الشعاع ابیات دیگر چه بسا کمتر به چشم می آمده است.

اثر جدید و متفاوت او در دو جلد (‌شب عاشقان بی دل و شب ندارد سر خواب) هم چنان که از عنوان آن برمی آید به موضوع شب در اشعار فارسی پرداخته است.

انگیزه این سطور اما معرفی این کتاب هم نیست! نکته دیگری است که به بهانه آن به «مدرن» بودن عباس کیا رستمی اشاره شد.

این است که کیارستمی برای این کتاب از یک روحانی بسیار مشهور و در عین حل کاملا سنتی الهام گرفته و جذابیت موضوع در همین است.

کارگردان سرشناس در گفت و گو با یکی از چهره های شناخته شده سینما ماجرا را توضیح داده است؛ مصاحبه ای بسیار خواندنی و شیرین که در شماره تازه ماهنامه «اندیشه پویا» درج شده است:

«رفتم سراغ یک تِم. اما این تِم یک خاطره در پشت خود دارد در گذشته که گفتن آن را لازم می دانم. اوایل انقلاب بود. فکر می کنم که شبی رادیو باز بود و آقایی در رادیو در حال سخنرانی بود درباره شب.

لحن گوینده لحنی کاملا نزدیک به وعظ بود. اما حرف های او بسیار شاعرانه بود و من کنجکاو شدم که تا آخر گوش بدهم و ببینم او کیست که این گونه صحبت می کند و این حرف های جذاب شاعرانه را درباره شب می زند. متن، بسیار شاعرانه بود و تعریف واقعی شب.

بی آن که هیچ نکته ای را درباره شب فرو‌گذار کند و در واقع درباره شکوه شب حرف می زد و درباره عظمت و جادوی شب. به قدری شاعرانه بود که هنوز بعد از سی و چند سال در ذهن من حک شده است. لهجه گوینده به گویش و لهجه شیرین آذری نزدیک بود که به نظر من به فهم شعر بسیار کمک می کرد و نمی دانم چرا فکر می کنم که لهجه شیرین آذری به فهم بسیاری از پیچیدگی ها کمک می کند.

سخنرانی تمام شد و گوینده رادیو در انتهای برنامه اعلام کرد آنچه شنیدید سخنرانی آقای [آیت الله] موسوی اردبیلی بود... روزی موضوع را با محمد رضا بهمن پور مدیر نشر نظر مطرح کردم و با کمک او بود که به محضر آیت الله دست رسی پیدا کردیم و او اشتیاق مرا برای این که یک بار دیگر آن سخنرانی را بشنوم مطرح کرد.»

طبعا قصد نقل همه مصاحبه را نداریم و توصیه می‌کنیم مجله را خریداری کنید و از تورق آن و خصوصا مطالعه متن کامل گفت و گو با کارگردانِ شاعر مسلک لذت ببرید.

این چند سطر برای این است که بدانیم یک کارگردان سینما که مقدمه کتاب خود با موضوع اشعار انتخابی حافظ را با این جمله از آرتور رمبو شروع می کند که «باید مطلقا مدرن بود» تازه ترین کتاب خود را از روحانی مشهور و در حال حاضر در زمره مراجع تقلید الهام گرفته؛ نماد کامل سنت (‌آیت الله موسوی اردبیلی هر چند در گرایش‌های سیاسی گفتار و رفتاری اصلاح‌طلبانه دارد اما باز در حوزه سنت تعریف می‌شود).

اکنون با قطعیت بیشتری می‌توان گفت که عباس کیا‌رستمی کاملا متفاوت است. نه تنها به سبب فیلم‌های خود که با کمترین هزینه ساخته می‌شوند و به معتبرترین فستیوال‌های جهان راه می‌یابند و ستوده می‌شوند که به خاطر دل مشغولی‌های متنوع خود.

بی سبب نیست که دکتر امید روحانی در مقدمه نوشته است: «دوست مشترکی داریم که می‌گوید مدت‌هاست به دیدار کیارستمی نرفته‌ام. این همه نبوغ و درخشش آدم را عصبی می‌کند!»