ایران در تولید علم چه رتبه‌ای دارد؟

براساس آخرین آمار تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس، محققان ایرانی در پایان سال 2015 با تثبیت جایگاه خود در جغرافیای تولید علم جهان در بین 140 کشور در جایگاه پانزدهم جهان قرار دارند.

دکتر جعفر مهراد با بیان این که در چند سال اخیر مفهوم تولید علم در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور به یک گفتمان رایج تبدیل شده است، افزود: در راستای تولید علم مفاهیم دیگری مانند نهضت تولید علم و جنبش نرم‌افزاری نیز مورد توجه جدی مسؤولان آموزش عالی کشور قرار گرفته است.

 وی ادامه داد: بر این اساس و با تاکید اسناد بالا دستی بر توسعه علم و فناوری، تولید علم یکی از مقوله‌های مهمی است که در ارزیابی علم و فناوری از آن استفاده می‌شود، ضمن آن که در رتبه‌های دانشگاهی نیز تعدادی شاخص وجود دارد که عملکرد دانشگاه‌ها را طبق برخی از مولفه‌های تولید علم اندازه گیری می‌کند.

مهراد با اشاره به توسعه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و دوره‌های تحصیلات تکمیلی در کشور، خاطر نشان کرد: تولید در دانشگاه‌ها با مدیریت علمی استادان و توسط دانشجویان تحصیلات تکمیلی صورت می‌گیرد.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز با اشاره به پایان سال 2015 افزود: عملکرد کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران قابل بررسی و مقایسه با سایر کشورهای جهان امکان‌پذیر است.

وی ادامه داد: بالغ بر 140 کشور در تولید علم جهان مشارکت دارند که تعدادی از این کشورها طبق سیاست‌ها و برنامه‌های مدون بر میزان رشد تولیدات علمی خود افزوده و در جابجایی نقشه جغرافیایی تولید علم موثر بوده‌اند.

مهراد با اشاره به نتایج حاصل از داده‌های پایگاه اسکوپوس یادآور شد: اطلاعات حاصل از پایگاه اسکوپوس استخراج شده که در این داده‌ها آمار تولیدات علمی 20 کشور برتر که نسبت به سایر کشورهای جهان از رشد بیشتری برخوردار بودند، ارائه شده است.

به گفته وی کل مدارک علمی این کشورها که تا کنون در اسکوپوس ثبت و نمایه شده به شرح ذیل است:‌

رتبه     نام کشور     تعداد مدارک
1     آمریکا     13788303
2     چین     4132708
3     انگلستان     3659646
4     آلمان     3331216
5     ژاپن     3038837
6     فرانسه     2442208
7     کانادا     1766415
8     ایتالیا     1717973
9     هند     1656967
10     اسپانیا     1180216
11     استرالیا     1119799
12     هلند     970793
13     کره‌جنوبی     841584
14     برزیل     718493
15     سوییس     716990
16     سوئد     691985
17     لهستان     586307
18     تایوان     569561
19     ترکیه     452237
20     ایران     336044

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز اضافه کرد: چنانچه آمار تولید علم را بر اساس سالهای معین رده‌بندی کنیم نتایج حاصله متفاوت خواهد بود.

وی اضافه کرد: انتشارات علمی 20 کشور برتر برای سال 2016 میلادی به شرح ذیل است:

چین 11419 مدرک

آمریکا 9215 مدرک

انگلستان 3034 مدرک

آلمان 2884 مدرک

هند 2803 مدرک

ایتالیا 2271 مدرک

فرانسه 2262 مدرک

اسپانیا 2158 مدرک

ژاپن 1905 مدرک

استرالیا 1866 مدرک

کانادا 1747 مدرک

کره جنوبی 1742 مدرک

ایران 1442 مدرک

برزیل 1432 مدرک

لهستان 1052 مدرک

هلند 985 مدرک

ترکیه 846 مدرک

تایوان 817 مدرک

سوئد 729 مدرک

سوییس 668 مدرک

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز با تاکید بر این که در سال 2015 میلادی تقریبا بیشترین تولیدات علمی کشور ثبت و نمایه‌سازی شده است، گفت: اما آماری که ارائه می‌شود در ماه‌های آینده تغییر یافته و میزان تولیدات علمی کشورها تا تکمیل اطلاعات، در جایگاه طبیعی خود قرار خواهند گرفت.

رتبه     نام کشور     تعداد مدرک
1     آمریکا     490181
2     چین     364965
3     انگلستان     146619
4     آلمان     130682
5     هند     106372
6     ژاپن     96172
7     فرانسه     90196
8     ایتالیا     82949
9     کانادا     77935
10     استرالیا     72478

مهراد یادآور شد در سال 2015 میلادی رتبه‌های یازدهم تا بیستم تولید علم در اختیار کشورهای ذیل بوده است:

اسپانیا با تولید 69722 مدرک

کره جنوبی 65108 مدرک

برزیل 52111 مدرک

هند 45621 مدرک

ایران 36038 مدرک

سوییس 34618 مدرک

ترکیه 34268 مدرک

لهستان 31398 مدرک

سوئد 31156 مدرک

تایوان 29526 مدرک

وی با تاکید بر این که آمار تولید علم سال 2014 تکمیل شده است، خاطرنشان کرد: البته ممکن است در ماه‌های آینده تنها تغییرات بسیار جزیی در میزان تولیدات علمی کشورها مشاهده شود.

رتبه     نام کشور     تعداد مدرک
1     آمریکا     630090
2     چین     475949
3     انگلستان     174270
4     آلمان     160557
5     هند     124957
6     ژاپن     124507
7     فرانسه     112958
8     ایتالیا     99783
9     کانادا     95435
10     اسپانیا     84074

وی یادآور شد: در این بازه زمانی رتبه‌های یازدهم تا پانزدهم به کشورهای استرالیا با 84 هزار و 473 مدرک، کره جنوبی با 76 هزار و 722 مدرک، برزیل با 63 هزار و 992 مدرک، هلند با 54 هزار و 112 مدرک و ایران با 43 هزار و 80 مدرک تعلق دارد.

وی اضافه کرد: کشورهای سوییس با تولید 41 هزار و 146 مدرک، تایوان با 40 هزار و 722 مدرک، ترکیه با 39 هزار و 439 مدرک، لهستان با 38 هزار و 900 مدرک و سوئد با 36 هزار و 437 مدرک در مرتبه‌های شانزدهم تا بیستم تولید علم جهان قرار دارند.

مهراد اظهار داشت: به این ترتیب ایران در سال 2014 میلادی در رتبه 15 تولید علم در سال 2015 در رتبه 15 تولید علم جهان و در سال 2016 با انتشاراتی که برای این سال به ثبت رسیده است در رتبه 13 تولید علم جهان قرار دارد.

به گفته وی رتبه‌های ترکیه نیز در سالهای 2014 – 2015 و 2016 به ترتیب 18، 17 و 16 است.