علاقه 60 درصد مردم به ماهواره فاجعه است

روزنامه آرمان در شماره امروز پنجشنبه سوم دی ماه با عبدالحسین مختاباد استاد بلندآوازه آواز ایران مصاحبه کرد و از قول او نوشت:شبکه های داخلی حاضر نیستند برای جذب مخاطب بیشتر از هنرمندانی استفاده کنند که طرفداران زیادی دارند و سبب افزایش مخاطب برنامه های صداوسیما می شوند. این در حالی است که شبکه های خارجی برای افزایش مخاطبان خود به هر حربه و وسیله ای متوسل می شوند تا مخاطبان بیشتری را به پای برنامه های خود بکشانند

در این گزارش که احسان انصاری آن را تهیه کرده آمده است: در پاسخ به پرسش هایم شعری از حافظ می خواند: «صحبت حکام ظلمت شب یلداست/نور ز خورشید خواه، بود که برآید». لحن و کلامش مانند تصنیف هایش زیبا و دلنشین است. وارد مسائل سیاسی نمی شود و عنوان می کند: «از نظر ذهنی گرایش به جریان اصلاحات دارم اما تلاش می کنم بیشتر از مسائل سیاسی به دغدغه های فرهنگی ام توجه کنم». سید عبدالحسین مختاباد استاد بلندآوازه آواز ایران این روزها عضو شورای شهر تهران است و به دغدغه فرهنگی جوانان و مردم می اندیشید. مانند یک سیاستمدار موضع گیری نمی کند اما به عنوان یک هنرمند به صراحت سخن می گوید. وی پیرامون سیاست های وزارت ارشاد دولت آقای روحانی عنوان می کند: «بین آقای جنتی و مدیران دیگر وزارت ارشاد باید ارتباط عمیق تری باشد. دانش آموخته دکترای موسیقی از دانشگاه گلداسمیت انگلستان همچنین معتقد است: «شبکه های داخلی حاضر نیستند برای جذب مخاطب بیشتر از هنرمندانی استفاده کنند که طرفداران زیادی دارند و سبب افزایش مخاطب برنامه های صداوسیما می شوند. این در حالی است که شبکه های خارجی برای افزایش مخاطبان خود به هر حربه و وسیله ای متوسل می شوند تا مخاطبان بیشتری را به پای برنامه های خود بکشانند».
آرمان در ادامه متن کامل گفت و گو با مختاباد را آورد:
**دولت ها چه تاثیری در مسائل فرهنگی دارند؟ آیا پس از دولت اصلاحات رسیدگی به دغدغه های فرهنگی جامعه سیر صعودی داشته است؟
یکی از مهم ترین مشکلات جامعه ما در سال های گذشته موفق نبودن در برنامه ریزی فرهنگی و عدم رسیدگی دقیق به مطالبات فرهنگی جامعه بوده است. شاید یکی از دلایل کارآیی سیستم اقتصادی نیز به مقوله فرهنگ سازی مناسب در زمینه های مختلف مربوط می شود.
حافظ در این زمینه می گوید: «صحبت حکام ظلمت شب یلداست/ نور ز خورشید خواه، بود که برآید» . برخی از فعالیت های فرهنگی و هنری در «محاق» سیاست قرار گرفته است. هنگامی که یک جامعه دچار سیاست زدگی و نه سیاست کاری می شود به صورت ناخودآگاه بر سرنوشت نسل های بعدی نیز تاثیر می گذارد و سرنوشت نسل های بعدی را نیز دستخوش آسیب و نقصان می کند.
در دولت محمود احمدی نژاد برخی از دستاوردهای فرهنگی و هنری جامعه ما دچار خدشه و عقب گرد شد. در دنیای امروز اگر در مسیر یک رویکرد فکری و فرهنگی مانع و سکته به وجود بیاید تا هنگامی که این رویکرد به مسیر قبلی و عقلانی خود بازگردد زمان زیادی لازم است. این در حالی است که آن سکته ممکن است کل رویکرد فکری و فرهنگی را دچار آسیب کند و آن را به بن بست برساند.
این وضعیت برای مسائل فرهنگی در جامعه ما رخ داده است. سکته و آسیبی که برخی سیاست های غیرکارشناسی احمدی نژاد در مسائل فرهنگی به کشور وارد کرد تا حدود زیادی غیر قابل جبران است و مدت ها زمان نیاز دارد که این سیاست ها ترمیم شود.
این در حالی است که یکی از دغدغه های اصلی جریان اصلاح طلبی اهمیت دادن به دغدغه های فرهنگی و هنری هنرمندان و فرهیختگان جامعه بوده است. فرهنگ در دولت اصلاحات به یکی از دغدغه اصلی دولتمردان تبدیل شده بود و به همین دلیل در آن دوران ما با شکوفایی فرهنگی و هنری روبه رو بودیم و به توفیقات زیاد فرهنگی دست پیدا کردیم.
دولت آقای روحانی باید در این زمینه اهتمام بیشتری داشته باشد. این در حالی است که یکی از شعارهای مهم آقای روحانی در کارزار انتخاباتی رسیدگی به دغدغه های فرهنگی هنرمندان و فرهیختگان جامعه بود. به همین دلیل بنده نمره قابل قبولی از نظر فرهنگی به دولت تدبیر و امید نمی دهم.
**به نظر شما یک دولت تحول خواه و اصلاح طلب بهتر می تواند دغدغه های روشنفکران و هنرمندان را تضمین کند؟
بله، دولت های اصلاح طلب همواره اراده جدی تری برای تحقق دغدغه های هنرمندان و فرهیختگان جامعه از خود نشان می دهند. در دولت اصولگرای احمدی نژاد با وجود درآمدهای هنگفتی که دولت از فروش نفت در اختیار داشت، اقدام مناسبی در جهت مطالبات فرهنگی جامعه صورت نگرفت.
سیاست های دولت احمدی نژاد سبب ورشکستگی سینما و رکود موسیقی شد. این مساله ای عجیب بود که دولتی که از درآمد زیادی برخوردار است چرا به دغدغه هنرمندان جامعه توجه چندانی نمی کند. در کشورهای توسعه یافته هنگامی که درآمد دولت ها افزایش پیدا می کند بودجه بیشتری به بخش های مختلف جامعه و از جمله بخش های فرهنگی تعلق می گیرد.
این در حالی است که در دولت احمدی نژاد وضعیت عکس این قضیه رخ داد که در نوع خود عجیب و قابل تامل است. برای نخستین بار در تاریخ انقلاب دولت احمدی نژاد ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی را به بهانه نداشتن بودجه کافی تعطیل کرد. این در حالی است که ارکستر ملی ما حتی در دوران جنگ که کشور با مشکلات بزرگ اقتصادی نیز روبه رو بود هیچ گاه تعطیل نشد.
**رویکرد آقای روحانی در تحقق شعارهای فرهنگی و فکری مهمی که در کارزار انتخاباتی دادند و حمایت هنرمندان و روشنفکران از ایشان، را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا ایشان توانسته به این مطالبات پاسخ دهد؟
به نظر من موفقیت آقای روحانی در مسائل فرهنگی چندان زیاد نبوده است. مدیریتی که در وزارت فرهنگ و ارشاد در دولت آقای روحانی صورت می گیرد باید قوی تر باشد و رویکردهای مطلوب تری را پی بگیرد. توقع می رفت آقای روحانی و به ویژه آقای جنتی با قاطعیت و جدیت بیشتری به مسائل فرهنگی جامعه ورود کنند. ما به مشکلات اقتصادی دولت آگاهی داریم و به دغدغه دولتمردان در این زمینه احترام می گذاریم.
با این وجود برخی از بودجه هایی که در دولت تدبیر و امید به مسائل فرهنگی تعلق می گیرد بسیار ناچیز است. به نظر من رویکرد مدیران وزارت ارشاد باید به گونه ای باشد که موجب دلسردی اهالی فرهنگ و هنر در آینده نشود.
**کدام یک از رویکردهای وزارت ارشاد را چندان موفق نمی دانید؟
هنرمندان و فرهیختگان جامعه توقع بیشتری از دولت آقای روحانی در زمینه مسائل فرهنگی داشتند. یکی از مطالبات هنرمندان از سیاستمداران همواره این بوده که مسائل فرهنگی را وجه المصالحه خود قرار ندهند.
چرا هنگامی که یک کنسرت در تهران برگزار می شود نباید این کنسرت در شهرستان های دیگر چون شیراز، اصفهان، مشهد و تبریز نیز برگزار شود. چرا نگاه اصلاح طلبان و اصولگرایان نسبت به یک کنسرت صدو هشتاد درجه متفاوت است و هر کدام با عینک جریانی و حزبی به مسائل فرهنگی نگاه می کنند.
دغدغه اصلی هنرمندان ایجاد نشاط عمومی و آرامش بیشتر فضای جامعه است. جامعه ای که زمینه های فعالیت فرهنگی مناسبی داشته باشد به رشد اقتصادی بیشتری نیز دست پیدا خواهد کرد.
**آقای روحانی وعده داده بود در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری فضای امنیتی را از سر فرهنگ برمی دارد و مانع از دخالت سیاست در عرصه فرهنگی خواهد شد. آیا در این زمینه موفق بوده است؟
من از برخی اقدامات غیرموجه که در این زمینه صورت می گیرد تعجب می کنم. بنده تاکنون چندین بار با وزیر ارشاد در این زمینه صحبت کرده ام.
**یکی از دغدغه های اصلی جریان اصلاحات مسائل فرهنگی و مدنی است. به نظر شما اگر گزینه وزارت ارشاد یک شخصیت اصلاح طلب بود بهتر نمی توانست در جهت تحقق مطالبات هنرمندان گام بردارد؟
من با چنین دیدی به مساله نگاه نمی کنم. آقای جنتی گزینه ای بوده که رئیس جمهور و منتخب مردم آن را انتخاب کرده است. با این وجود آقای جنتی می توانست در انتخاب مدیران زیرمجموعه خود سخت گیری بیشتری داشته باشد و آنها را با دقت بیشتری انتخاب کند.
به نظر من عدم توانایی در تطبیق مطالبات روز جامعه یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مسئولان فرهنگی کشور است که به نظر من هرچه سریع تر باید برای این مساله چاره مناسبی اندیشیده شود.
**وزارت ارشاد دولت تدبیر و امید یکی از وزارتخانه هایی بوده که از ابتدای روی کار آمدن دولت با هجمه تندروها روبه رو بوده است. فشارهای وارد شده به این وزارتخانه را به چه میزان در تصمیم گیری های مدیران این وزارتخانه موثر می دانید؟
کسی که چنین مسئولیتی را می پذیرد باید از ابتدا شرایط را بسنجد و از این مساله مطلع باشد که ممکن است مورد هجمه مخالفان قرار بگیرد. چنین فردی باید مانند راننده ای باشد که به مسیر جاده کاملا آشنا باشد.
در نتیجه هجمه علیه وزارت ارشاد دلیل بر این مساله نیست که مدیران از پاسخگویی در برآورده کردن مطالبات اهالی فرهنگ و هنر شانه خالی کنند و دیگران را مقصر نشان دهند. البته آقای جنتی در بسیاری از مسائل عملکرد قابل قبولی داشته و موفق شده بسیاری از نابسامانی های فرهنگی را به سامان برساند. با این حال باید بین ایشان و مدیران دیگر وزارت ارشاد ارتباط عمیق تری باشد.
باید فضا به سیاقی باشد که سبب محافظه کاری بیش از اندازه مدیران وزرات ارشاد نشود. بسیاری از مشکلات فرهنگی جامعه نیازمند جسارت و جدیت معاونان وزارت ارشاد است. به همین دلیل من معتقدم آقای جنتی باید در ساختار مدیریتی وزارت ارشاد اصلاحات جدیدی را انجام بدهد. در شرایط کنونی وزارت ارشاد باید رابطه موثرتری با جامعه هنرمندان داشته باشد و یک رابطه دو طرفه موثرتری بین این وزارتخانه و هنرمندان وجود داشته باشد.
وزارتخانه های گذشته به ویژه در دوران اصلاحات دارای جایگاه و اتوریته خاص خود بودند و راسا در مسائل مختلف فرهنگی ورود می کردند و نقش تاثیرگذاری داشتند.
**مسائل فرهنگی در جامعه ما با متولیان فرهنگی زیادی مواجه است و بسیاری از نهادها مانند سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه و نهادهای فرهنگی سازمان های مختلف مانند شهرداری ها خود را متولی مسائل فرهنگی در جامعه می دانند. این مساله عملا اختیارات کامل را از وزارت ارشاد سلب می کند و سبب عدم تمرکز در مدیریت فرهنگی جامعه می شود. ارزیابی شما از عدم تمرکز مدیریتی در مسائل فرهنگی چیست؟
این وضعیت در اقتصاد ایران نیز وجود دارد. عدم تمرکز مدیریتی در اغلب زمینه های جامعه ما بروز کرده است و تبعات آن کاملا مشخص است. هنگامی که شخصی یک مسئولیت را در دولت قبول می کند باید همه جوانب مساله را بسنجد و برای همه این مسائل برنامه داشته باشد.
در مدیریت نوین جامعه جهانی چنین بهانه هایی به هیچ عنوان پذیرفته نیست. در علم مدیریت نوین چنین مساله ای به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. مردم در انتخابات ریاست جمهوری به آقای روحانی رای دادند که ایشان خرابی های گذشته را ساماندهی کند. در نتیجه هیچ گونه توجیهی در این زمینه پذیرفتنی نیست.
**در ماه های گذشته بسیاری از کنسرت های موسیقی در لحظه آخر لغو شده است. موضع شما درباره لغو کنسرت های موسیقی چیست؟
بنده به شکل های مختلف نسبت به این مساله اعتراض خود را نشان دادم. این مساله حکایت این مصرع را دارد که«یکی برسر شاخ بن می برید». هنگامی که کنسرت ها به دستور نهادهای فاقد صلاحیت لغو می شود به معنای وجه المصالحه قرار دادن هنر و موسیقی است.
در نتیجه بنده به مسئولان مربوطه توصیه می کنم اجازه ندهند هر شخص و نهادی برای رسیدن به اهداف خود هنرمندان را وجه المصالحه خود قرار بدهند و از این طریق به هنر آسیب بزنند. هنر بالذات انسان ساز است و سبب اعتلای روح و روان می شود.
**مسائلی که زنان هنرمند امروز با آن مواجه اند کدام است؟
نصف افراد حاضر در جامعه را زنان تشکیل می دهند که به هر حال دغدغه های خاص خود را دارند. دغدغه های زنان در جامعه ایرانی مسکوت مانده است.
هنوز زنان هنرمند جامعه ما دارای سالن های مخصوص به خود نیستند که در آن بتوانند هنر خود را بروز بدهند. حافظ می گوید: «کار ملک است آنچه تدبیر و تامل بایدش». منظور حافظ این است که دولت ها باید فراتر از نظرات شخصی افرادشان خود عمل کنند و دیدگاه های مختلف را در مدیریت جامعه دخالت دهند و سهیم کنند. قانون جامعه باید ملاک عمل همه مسئولان باشد و بایدها را از نباید ها جدا کند.
تا زمانی که مسئولان جامعه نظرات شخصی خود را در مساله مدیریت جامعه دخالت دهند وضعیت به همین صورت است و مشکلات جدی حل نخواهد شد.
**چرا نسل جدید از موسیقی اصیل ایرانی که دارای هویت و پیشینه غنی و کم نظیری در عرصه جهانی است فاصله گرفته و به موسیقی سطحی و خشن زیرزمینی علاقه نشان می دهد؟آیا لایه های پنهان جامعه دغدغه های متفاوتی نسبت به لایه های بیرونی پیدا کرده یا اینکه ذائقه نسل جدید تفاوت پیدا کرده است؟
در موسیقی نمی توان ژانرهای موسیقی را با هم مقایسه کرد و سپس به آن نمره مثبت و منفی دارد.
همه ژانرهای موسیقی دارای کیفیت و ویژگی های خاص خود است. دلیل اصلی این مساله این است که «موسیقی ملی» ما فاقد رسانه است. در شرایط کنونی بسیاری از هنرمندان اصیل و ممتاز ما فاقد رسانه هستند که آثار آنها را منتشر کند و مردم با هنر آنها آشنا شوند.
وظیفه مهم رسانه در قرن بیست و یکم این است که با سیاست هایی که اتخاذ می کند مخاطب اندک را به مخاطب بی شمار تبدیل کند. در شرایط کنونی موسیقی ملی ما به موسیقی کنسرتی تبدیل شده که تنها در سالن ها و برای عده محدودی برگزار می شود و بقیه مردم از آن استفاده نمی کنند. چرا رسانه ملی یک شبکه اختصاصی برای موسیقی ملی تشکیل نمی دهد تا مردم از آثار ممتاز و فاخر موسیقی ایرانی که در جهان کم نظیر است استفاده کنند و با مفاخر هنری خود بیشتر آشنا شوند.
نسل جدید هنوز امثال استاد جلیل شهناز را نشناخته است. یعنی ما هیچ گونه تلاشی برای معرفی ایشان به نسل جدید نکرده ایم. رسانه ملی به چه اندازه تلاش کرد امثال جلیل شهناز را به نسل جدید معرفی کند تا نسل جدید لذت موسیقی واقعی را از چنین افرادی یاد بگیرد. در شرایط کنونی بسیاری از جوانان جامعه ما به دنبال آموزش گیتار هستند.
دلیل اصلی این مساله این است که در شبانه روز شبکه های ماهواره ای به دفعات با آهنگ ها و کلیپ های مختلف گیتار را و سبک استفاده از آن را به مخاطب خود معرفی می کند. ما بدهی بزرگی به موسیقی ملی کشورمان داریم.
بسیاری از بزرگان موسیقی ما با برخی سیاست های اشتباه مسئولان فرهنگی جامعه به حاشیه رانده شدند. ما حتی حاضر نبودیم به صورت فاخر از آنها تجلیل کنیم. صداو سیما حتی موسیقی بنده را پخش نمی کند.
این در حالی است که اگر شبکه های خارجی آثار من را پخش کنند مشکلات زیادی برای من به وجود می آید. شبکه های داخلی حاضر نیستند برای جذب مخاطب بیشتر از هنرمندانی استفاده کنند که طرفداران زیادی دارند و سبب افزایش مخاطب برنامه های صداوسیما می شوند. این در حالی است که شبکه های خارجی برای افزایش مخاطبان خود به هر حربه و وسیله ای متوسل می شوند تا مخاطبان بیشتری را به پای برنامه های خود بکشانند.
مساله در همین جا خاتمه پیدا نمی کند و هنگامی که یکی از شبکه های خارجی برای جذب مخاطب بیشتر آثار ما را پخش می کند در داخل برای ما ایجاد مشکل می شود که چرا با فلان شبکه همکاری کرده اید. این در حالی است که شبکه های خارجی برای پخش آثار ما از ما اجازه نمی گیرند.
**نظر شما درباره پخش نشدن آثار استاد شجریان از رسانه ملی چیست؟
من با اقدام آقای شجریان که به صداوسیما اعلام کرد آثار من را پخش نکنید موافق نبودم. صداوسیما متعلق به همه مردم است و ایشان نباید صداوسیما را تحریم می کرد. آثار ما متعلق به همه مردم است و هر شخص و ارگانی که تمایل به پخش آن داشته باشد باید آن را پخش کند.
موسیقی بالذات انحصارطلب نیست و با آزادگی رفتار می کند. با این وجود صداوسیما نیز رفتار مناسبی در این زمینه از خود نشان نداد و مساله را پیچیده تر کرد. صداوسیما باید برای هنر و هنرمند ارزش بیشتری قائل شود و نباید مسائل را سیاسی کند.
آقای ضرغامی رئیس سابق صداوسیما به صراحت عنوان کرد که نزدیک به 60 درصد مردم برنامه های صداوسیما را تماشا نمی کنند و به شبکه های ماهواره ای علاقه بیشتری نشان می دهند. این یک فاجعه فرهنگی و رسانه ای است که 60 درصد مردم یک جامعه برنامه های رسانه ملی آن کشور را دنبال نمی کنند.
متاسفانه ابعاد این فاجعه روز به روز در حال بیشتر شدن است. صداوسیما باید از مسائل سیاسی عبور کند و اجازه ندهد یک هنرمند تحریم شود تا مردم از آثار آن لذت ببرند. به همین دلیل من معتقدم صداوسیما باید از آقای شجریان دلجویی کند.
**شما ممنوع الکار هستید؟
خیر، آثار من از رادیو و تلویزیون پخش می شود اما اجازه برگزاری کنسرت به من داده نمی شود.
**دلیل این مساله چیست؟
نمی دانم و کسی هم در این زمینه به من توضیح نداده است. البته یک بار بنده را ممنوع الخروج نیز کردند اما دوباره این وضعیت به حالت قبل برگشت و در شرایط کنونی مشکلی برای خروج از کشور ندارم. مساله دیگر اینکه بنده برای ثبت یک شرکت فرهنگی اقدام کردم که مراجع ذی صلاح من را فاقد صلاحیت برای ثبت شرکت اعلام کردند.