اعتدال بهاری در روزهای سیاست ایران

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم امیر یوسفی نوشت:

انتخابات، بهار سیاست است؛ رخوت روزهای سرد را از تن احزاب زائل می‌کند و شور صد جوانه را در جان صاحبان حزب و حلقه جاری می‌سازد. سیاست که علی‌الاصول ظاهر و باطنی تلخ و تیره دارد، چهره‌ای شیرین و خواستنی پیدا می‌کند؛ گره از ابرویش باز می‌شود و لبش به نوشخند امید می‌شکفد. انتخابات همچون فصل بهار است: با خود طرب و طراوت می‌آورد اگرچه رعد و رگبار هم دارد. زبان سیاست در این فصل، لهجه شوق و شادی می‌گیرد اما گاه عتاب و عصبانیت  هم دارد؛ ترشرویی را با شیرین‌زبانی در هم می‌آمیزد؛ هم اسباب سر زدن سبزه از خاک تیره را فراهم می‌کند و هم بساط لگدکوب چمن باغ را می‌گسترد. انتخابات مثل بهار دو چهره دارد: ابر و آفتاب. زیبایی‌اش به همین است. خیال کن بهاری باشد خالی از ابر یا عاری از آفتاب. دیگر چه توفیری خواهد داشت با خزان یا با تابستان؟ خیال کن انتخاباتی باشد خالی از وعده یا عاری از نقد. چه فرقی خواهد داشت با روزهای سرد و زرد پاییز؟ انتخابات با کشمکش نقد و اثباتش زیباست همان طور که بهار با کشاکش ابر و آفتابش دیدنی و خواستنی است. آنچه مایه نگرانی است، استمرار زمستان دیرپا یا آوار تابستان زودرس است وگرنه رعد و رگبار نامزدان انتخابات هراسی نخواهد آفرید. قاعده بازی این است که در سیاست، محوریت همواره با بهار باشد؛ بهاری که صندوق رأی، نماد نامدار آن است. دیروز حسن روحانی در سخنان کوتاهی که همزمان با ثبت نام در انتخابات مجلس خبرگان ایراد کرد، به نکات نغزی نظر کرد که دعوتی بود به بشارت بهار سیاسی در ایران.

1- سخن رئیس جمهوری در گام نخست، دو نکته اساسی را گوشزد کرد: نخست آنکه «تصمیم‌گیر اصلی برای مدیریت کشور، آرای مردم و صندوق‌های انتخاباتی است.» روحانی بخوبی می‌داند هر صندوقی که به تعداد صندوق‌های رأی اضافه شود، یکی از صندوق‌های خشونت و خودکامگی کاسته می‌شود. اینجا قانون ظروف مرتبطه حاکم است. نکته دوم آنکه «کشور ما، کشور قانون است.» معنای سخن رئیس جمهوری آن است که حکم فیصله‌بخش در بگومگوها، اختلاف‌ها و مناقشات، چیزی نیست جز سخن صریح و بی‌ابهام قانون. وقتی قانون، حاکم و داور است، میل و مصلحت خاضع می‌شوند و در گوشه‌ای می‌نشینند. فرصت درازدستی از اهل تعدی ستانده می‌شود و خیال خلق از مراعات حق‌الناس راحت می‌شود. روحانی دیروز خاطر ملت را جمع کرد که «باور به صندوق انتخابات، رأی مردم و مرجعیت قانون» هوای سیاست ایران را همیشه بهاری خواهد کرد.

2- مشارکت و حضور در انتخابات، گفتن ندارد که مطلوبیت دارد اما آنچه این مطلوبیت را دوچندان می‌کند، عنصر رقابت است. تراز توسعه‌یافتگی و مردمسالاری، مشارکت نیست، رقابت است و آنچه رتبه ایران را در فهرست کشورهای توسعه یافته بالا یا پایین می‌برد، امکان رقابت بانشاط و آزاد است. روحانی این نکته را به اشارتی گفت ‌و گذشت شاید به هوای اینکه از این پس، موعد و مناسبت برای طرح تفصیلی آن فراهم‌تر خواهد بود اما همان نیم جمله هم که گفت، نشان از یک بنیان تعیین کننده داشت: «ما به نشاط در سایه رقابت نیازمندیم تا رقابتی شکل بگیرد که پایانش منجر به دلگرمی، وحدت و انسجام بیشتر شود.» انگار روحانی خواسته بگوید که رقابت، حاصل حضور همه سلایق است؛ و نشاط آنگاه در بهار سیاسی ایران نشانده خواهد شد که تمامی «افرادی که خود را صالح می‌دانند» در امکانی برابر و آزاد در صحنه رقابت حاضر شوند. به این اعتبار، لازمه نشاط سیاسی، رقابت است؛ و لازمه رقابت، امکان برابر برای همه سلایق؛ و لازمه امکان برابر، گردن نهادن به مرجعیت قانون. استحکام یک نظام سیاسی بیش از آنکه در گرو مشارکت خام باشد، مشروط به رقابت قانونمند و بانشاط است.

3- روحانی دیروز به نکته‌ای بسیار اساسی نیز اشاره کرد که اگرچه در ظاهر عبارتی کوتاه و چه بسا فرعی بود، اما نکته‌ای به غایت بنیادین به شمار می‌آید: «هیچ امری در این کشور برمبنای جنسیت نیست بلکه برمبنای شایستگی است.» او با این جمله، بانوان را به حضور در صحنه انتخابات خبرگان و مجلس شورای اسلامی دعوت کرد. لابد از منازعه درازدامن که این سو و آن سو پیرامون امکان حضور در عرصه سیاست و نمایندگی درگرفته است، خبر دارید. رئیس دولت اعتدال ذره‌ای تردید و تعلل به خود راه نداد تا تعارف کند یا تکلف به خرج دهد و سهم زنان از کرسی‌های خبرگان یا پارلمان را منوط به تردیدها و تبصره‌ها کند. روحانی لکنت و گردگویی را کنار نهاد و صاف و سرراست، بطلان بنیان نگاه جنسیتی به جهان سیاست را اعلام کرد.

اسفند امسال، نه قرار است زیری زبر شود و نه قرار است هنجاری بشکند یا چارچوبی فرو بریزد. دعوت دولت اعتدال به قانون است، قانونی که می‌تواند روزهای بهاری سیاست را در ایران، استمرار بخشد تا خیال خلق آسوده باشد از امانتی که به صندوق‌ها می‌سپارد. این، اوج ارادت به حق‌الناس است.