چرا افغانستان عضوWTO شد،اما ایران نه؟

تلاش ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در حالی از سال 1995 ناکام مانده است که افغانستان اخیرا به عنوان عضو جدید سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد. اما چه شد که افغانستان عضو WTO شد اما ایران نه؟

محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان و دبیرکل کمیته ایرانی ICC درخصوص موانع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در گفت‌وگو با اقتصادنیوز در تشریح دلایل عضویت افغانستان در سازمان تجارت جهانی (WTO) گفت: در حال حاضر این کشور شرایط پایداری ندارد و دائما شاهد جنگ در این کشور هستیم. ضمن اینکه شرایط اقتصادی‌شان نیز چه به لحاظ مقررات دست و پاگیر و چه به لحاظ رقابت‌پذیری کالا به مراتب در وضعیت وخیم‌تری از ایران قرار دارد. اما مهم‌ترین مساله‌ای که باعث شده این کشور به سازمان تجارت جهانی ملحق شود، حمایت آمریکا از این کشور است؛ چرا که آمریکا قصد دارد ورود سرمایه‌گذاران خارجی را به افغانستان تسهیل کند و برای تحقق این هدف، پیوستن به WTO بهترین راه است.

اما برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند افغانستان توانسته در رژیم تجاری خود که نقش تعیین‌کننده‌ای برای الحاق هر کشور به سازمان مذکور دارد، کارگروه مرتبط با الحاق این کشور را نسبت به همخوانی ضوابط تجاری‌اش با سازمان تجارت جهانی قانع کند.


اما بهکیش معتقد است: دلیل پذیرش افغانستان در WTO رعایت قوانین و مقررات پیوستن به این سازمان جهانی نیست بلکه حمایت آمریکا از این کشور مهمترین عاملی است که توانسته سبب الحاق افغانستان به WTO شود. یعنی همان مانع خارجی که 20 سال است عضویت ایران به WTO را به تاخیر انداخته، عامل تسریع پیوستن افغانستان به WTO شده است. البته دیگر کارشناسان اقتصادی هم این گفته بهکیش را تاکید می‌کنند و معتقدند پشتیبانی آمریکا به‌عنوان یکی از موثرترین اعضای سازمان تجارت جهانی از افغانستان، قطعا به طی کردن سریع این مسیر کمک کرده است.

افغانستان و لیبریا دو کشوری هستند که اخیرا عضو سازمان تجارت جهانی شده‌اند. عراق، جمهوری آذربایجان و ازبکستان نیز کشورهایی هستند که در مراحل میانی فرآیند مذاکرات الحاق به سازمان تجارت جهانی قرار گرفته‌اند و در آینده نزدیک به عضویت این سازمان خواهند پیوست. اتیوپی، بلاروس، الجزایر، ازبکستان و عراق هم از جمله کشورهایی هستند که هنوز به عضویت WTO درنیامده‌اند.

اما وضعیت ایران در این میان تا حدودی متفاوت است. از سال 1995 تاکنون مخالفت آمریکا یکی از مهمترین موانع پیوستن ایران به WTO بود. اما اکنون دو عامل تمایل ایران برای عضویت در این سازمان جهانی را چند برابر کرده است. یکی حل و فصل پرونده هسته‌ایران و رفع دایره تنگ تحریم‌ها علیه ایران و دیگری اتفاقات اخیر میان روسیه و ترکیه است که اهمیت پیوستن ایران به WTO را بیش از پیش کرده است.

این مساله را بهکیش عنوان کرده و می‌گوید: در یک هفته اخیر و با توجه به اتفاقاتی که میان ترکیه و روسیه رخ داد، اهمیت الحاق به WTO نیز برای ایران بیش از گذشته مشخص شد؛ چراکه ایران قصد دارد به جای ترکیه در بازار روسیه حضور یابد؛ اما صادرات به این کشور هزینه‌هایی را برای ایرانیان به‌دنبال دارد که مانع از رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی می‌شود، این در حالی است که چنانچه ایران به سازمان تجارت جهانی پیوسته بود، می‌توانست در این بازار رقابت کند.

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه اجلاس WTO با وزرای 15 کشور عضو این سازمان رایزنی کرده تا حمایت آنها برای عضویت ایران در این سازمان را فراهم کند. از طرفی وی اعلام کرده است ایران هم آمادگی دارد موانع داخلی را برطرف کند. اما باید دید آیا ایران هم می‌تواند بعد از افغانستان و عراق به سازمان تجارت بپویندد. چون به گفته کارشناسان چنانچه عضویت ایران قطعی شود، ایران یکی از مهمترین اقتصادهای خارج از حلقه کشورهای WTO است که به لیست کشورهای عضو می‌پیوندد.