نیکی کریمی: سعی کردم خودم باشم

بسیاری تداوم حضور نیکی کریمی در سطح اول سینمای ایران در سال‌های طولانی را در حالیکه بسیاری از هم قطاران او از صحنه خارج شده‌اند، مهمترین ویژگی او می‌دانند، حضوری که با برنامه‌ریزی، تلاش و انتخاب‌های درست تداوم پیدا کرده است.
این بازیگر، فیلمساز، تهیه کننده، نویسنده و مترجم که این روزها فیلم «شیفت شب» او با استقبال خوبی در سینماها همراه شده است در نشست فیلمش در خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با بیان اینکه پیش بینی چنین استقبالی را نداشته است گفت: واقعا نمی‌شود از قبل حدس زد که یک فیلم می‌فروشد یا نه؛ اما از برخوردی که مخاطبان با فیلم داشتند خوشحالم. همانطور که می‌دانید معمولا فیلم‌هایی پرفروش می‌شوند که کمدی هستند یا مؤلفه‌های اینچنینی دارند اما «شیفت شب» مولفه‌های رایج یک فیلم پرفروش را ندارد و خوشبختانه با استقبال همراه شده است.
داستان فیلم، مساله روز است
وی دلیل اصلی استقبال از این فیلم را نزدیک بودن سوژه فیلم به واقعیت عنوان کرد و ادامه داد: مسائل مالی در سال‌های اخیر مسئله‌ی ‌اصلی جامعه ما بوده و فکر می‌کنم به دلیل اینکه داستان فیلم مسئله‌ی روز است، هر کسی که فیلم را می‌بیند به نوعی با آن ارتباط برقرار می‌کند.
کار عجیبی برای تبلیغات فیلم انجام ندادیم
نیکی کریمی درباره تبلیغات و برنامه‌ریزی‌های متفاوتی که پیش از اکران برای «شیفت شب» صورت گرفت و تاثیر آن در جذب مخاطب اظهار کرد: این تبلیغات در حد وسع ما بوده است. شما در سطح شهر بیلبوردی از این فیلم نمی‌بینید. ممکن است چند بیلبورد حمایتی باشد که از یک شرکت، تحت شرایطی گرفته باشیم. انگیزه ما دیده شدن فیلم بود و گرنه کار عجیبی که خیلی از فیلم‌ها در تبلیغات می‌کنند نکردیم و چنین این امکانی نداشتیم. فعالیت اصلی ما بیشتر برنامه‌ریزی برای یک کار متفاوت بود که خوشبختانه جواب داد.
از احساساتی کردن زیادی متنفرم
او با بیان اینکه بیشتر تلاش کرده آدم‌های فیلمش را بدون قضاوت روایت کند به ایسنا گفت: من از احساساتی کردن زیادی و اینکه طوری فیلمبرداری کنی که ملودرام بشود متنفرم. طوری کار کردیم که قصه‌ی این آدم‌ها را بگوییم تا اینکه بخواهیم مخاطب را احساساتی کنیم.
چگونگی انتخاب بازیگران فیلم
این کارگردان درباره انتخاب لیلا زارع برای نقش اصلی فیلمش بابیان اینکه گزینه‌های دیگری هم برای روز مبادا در ذهن داشته است اظهار کرد: اما کسی که دلم می‌خواست لیلا زارع بود. او از فیلم اولم جزو کاندیدهایم بود و همیشه هم از او تست می‌گرفتم. در جشنواره‌ی فیلم لوکارنو هم که فیلم «ما همه خوبیم» بیژن میرباقری حضور داشت، من داور بودم و به خاطر آن فیلم جنگیدم تا جایزه گرفت. از همانجا لیلا زارع را در یاد داشتم و با خود می‌گفتم که چقدر خوب است که چنین بازیگری به سینما آمده است. امکان همکاری فراهم نشد تا اینکه «خداحافظ» محمد رسول‌اف را دو سه سال پیش دیدم و در نظرم پررنگ تر شد. خوشبختانه او جزو سه چهار خانمی که کارشان همیشه دیده می‌شود نبود و کارش تازگی داشت.
نیکی کریمی همچنین درباره حضور محمدرضا فروتن در نقش مرد فیلم گفت: برای این نقش گزینه‌های زیادی در ذهن داشتم اما معتقدم انتخاب درستی صورت گرفت و نوع بازی کاملا به داستان می‌خورد.
او که سالها سابقه بازی در نقش‌های مختلفی را دارد درباره اینکه چرا خود نقش اصلی فیلمش را بازی نکرده اظهار کرد: کارگردانی به اندازه‌ی کافی سخت هست. وقتی تهیه‌کننده هم هستی و هر روز باید با ماجراهای مالیِ سر و کار داشته باشی و بخواهی خودت هم بازی کنی تمرکزت را می‌گیرد. سر «سوت پایان» این کار را کردم و راضی نبودم. بنابراین اصلاً به این موضوع فکر هم نکردم.
این بازیگر درباره نقش کوتاهی که در این فیلم بازی کرده ادامه داد: می‌خواستم این نقش دیده شود و فکر کردم اگر خودم بازی کنم این اتفاق می افتد. نقش زنی که طلاق گرفته و در و همسایه در موردش صحبت می‌کنند.
حضور نیکی کریمی در خبرگزاری ایسنا
نیکی کریمی در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا درباره صحنه کشتن موش‌ها با تفنگ ساچمه‌ای و واقعی بودن آن گفت: متأسفانه بله در واقعیت هم همین‌گونه است. روزی یکی از دوستان آمد و عکس‌هایی از روزنامه‌ی همشهری نشانم داد که افرادی استخدام می‌شوند و با تفنگ ساچمه‌ای موش‌های را می‌کشند. ما آن صحنه را واقعا بازسازی کردیم.
اصلا پایان منفی در ذهنم نبود
کارگردان «شیفت شب» درباره پایان‌بندی فیلم که برخلاف جریان رایج بسیاری از فیلم‌ها امیدوارانه تمام می شود اظهار کرد: اصلاً یک پایان منفی در ذهنم نبود. دلیلی ندارد که در سینما یا حتی کتابها بخواهیم منفی‌بافی کنیم. وقتی فیلم به خودی خود نفس گیر است نمی‌خواستم تماشاگر را در پایان هم در چنین موقعیتی قرار بدهم.
این کارگردان درباره فاصله زیادی که بین ساخت فیلم‌هایش ایجاد می‌شود، گفت: کماکان برایم مهم است که اگر بعد از دو سه سال امکان فیلمسازی فراهم می‌شود‌، فیلمی بسازم که مهم باشد و مخاطب را به فکر وادار کند. تصمیم‌گیری درباره‌ی اینکه چه چیزی بسازی به خودی خود موضوع مهمی است. این فاصله هم بیشتر به علت همین است.
وی افزود: بعد از «سوت پایان» قصه‌های زیادی خواندم. طرح‌های زیادی از خودم و نویسنده‌های دیگری پیش رو داشتم و یکی دو ماه فقط طرح‌ها را می‌خواندم.
کریمی در عین حال با بیان اینکه از اکثر شرکت‌های فیلمسازی پیشنهاد ساخت فیلم داشته است، گفت: می‌گفتند ما فیلمنامه‌ای داریم؛ بیا بساز. من اینطور کار نمی‌کنم. بنابراین چیزی که می‌سازم باید برایم مهم باشد. تا اینجا یک‌سری اتفاقات اجتماعی مثل ماجرای تحریم‌ها بوده که روی مردم خیلی تاثیر گذاشته و فکر مرا هم به خود مشغول کرده بود؛ این موضوعی بود که برایم مهم بود و در کنار آن ماجراهای روانشناسی هم بود که می‌خواستم در «شیفت شب» بگویم.
یکسری فیلم‌ها دیمی ساخته می‌شوند
نیکی کریمی که این روزها فیلم «چهارشنبه 19 اردیبهشت» را هم به عنوان بازیگر روی پرده دارد درباره آن گفت: سال گذشته به هرکس که می‌گفتم این فیلم را دارم کسی روی آن مکث نمی‌کرد. از آنجا که نقش‌های سخت و چند وجهی برای خانم‌ها کم نوشته می‌شود تصمیم داشتم اگر پیشنهادی در چنین نقشی شد، بازی کنم. در همان جلسه اول که با وحید جلیلوند صحبت کردیم مستندهای زیادی باهم دیدیم و متوجه شدم که دید خوبی دارد. در چنین مواقعی که فیلمساز فیلم اولی است، گروه هم مهم است.
وی ادامه داد: یک‌سری فیلم‌ها هستند که دیمی ساخته می‌شوند. یعنی وقتی می‌روی سر صحنه می‌بینی کارگردان به همه‌چیز فکر می‌کند جز فیلمی که دارد می‌سازد. فیلم‌های دیگری هم هستند که کارگردان متمرکز است. فکر می‌کنم دلیل اصلی خوب شدن «چهارشنبه 19 اردیبهشت» هم این بود.
کریمی این نقش را دارای فراز و فرودهای مختلفی دانست و گفت: این نقش، نقش سختی بود و موقعیتی است که شاید خیلی از بازیگر‌ها دوست دارند آن را بازی کنند، زنی که کارگر است و این درد و اتفاقاتی که در زندگی‌اش افتاده را فقط باید از طریق نگاه نشان می‌دادم بدون اینکه طبیعی بودن بازی دیده شود و هم بازی عمیق و درستی کار شود. این تمرکز خیلی خاصی را نیاز داشت که در این یک ماه فیلمبرداری سعی کردم این تمرکز لازم را داشته باشم.
این کارگردان درباره همزمانی اکران «شیفت شب» و «چهارشنبه 19 اردیبهشت» که در هردوی آنها بازی می کند، اظهار کرد: این چیزی نیست که من راجع به آن تصمیم گرفته باشم. اگر از من می‌پرسیدند، می‌گفتم چنین چیزی انتخاب من نیست. شاید هم بد نباشد.
وی در عین حال بازیگری را حوزه سخت و حساسی عنوان کرد و با بیان اینکه بعد از گذشت سالها همچنان قبل از رفتن مقابل دوربین استرس دارد گفت: حتی وقتی از جشنواره‌ی «وایادولید» برگشتم و می‌خواستم بروم سر صحنه، شب از اضطراب خوابم نبرد. هنوز هم وقتی در فیلمی بازی می‌کنم این حالت را دارم چون برایم خیلی مهم است. اینطور هم نیست که فیلم زیاد بازی کنم. فیلمی که انتخاب می‌کنم باید ویژگی‌هایی داشته باشد و در انتخاب‌هایم حساس‌تر شده‌ام.
سعی کردم خودم باشم
کریمی بعد از 26 سال حضور در سطح اول سینما درباره علت ماندگاری‌اش با بیان اینکه سعی کرده در تمام این سال‌ها خودش باشد اظهار کرد: شاید مهمترین رمز موفقیت‌ام این بوده که خودم بودم. در سینما یا هر جای دیگری اگر کسی بخواهد ادای چیزی را دربیاورد موفق نخواهد بود. اگر خودت بودی و دقیقا می‌دانستی که به دنبال چه چیزی هستی و به چه کاری علاقه داری این خود بودن مهمترین خصوصیتی است که در هنر می‌تواند باقی بماند.
وی ادامه داد: لازمه کار در سینما و این خود بودن این است که آدم تمرکز داشته باشد. هیچ وقت هیچ حاشیه و هیچ اتفاق و یک دنیای تخیلی و مجازی نیست که آدم را بتواند بزرگ کند بلکه فقط و فقط خود کار آدم است و اگر شما بتوانی این تمرکز را داشته باشی قطعا کارت دیده می‌شود.
کریمی که در سال های اخیر حضور در تئاتر را هم تجربه کرده است درباره حضور دوباره‌اش در تئاتر با بیان اینکه این حضور بستگی به خیلی چیزها دارد اظهار کرد: واقعاً باید کار را دوست داشته باشم. به نظر من همه هنرهای نمایشی به هم وابسته‌اند و تجربه تئاتر هم یک بینش و تجربه‌ای به آدم می‌دهد که برای کارهای دیگری که در حال انجام دادن آن هستی می‌تواند کمک کند.
وی ادامه داد: البته اگر شروع به نوشتن کنم شاید بازی در تئاتر را قبول نکنم. بستگی دارد که در آن مقطع مشغول کاری باشم یا نه. با این حال تئاتر اولویت اول من و علاقه اصلی‌ام در هنرهای نمایشی نیست و خودم خیلی از مواقع از تئاترها بیرون می‌آیم. کارهایی هم که بازی کردم از نوع مدرن بود و حالت کلاسیکی که من بدم می‌آید، نداشت.
این کارگردان که تاکنون در بیش از 30 جشنواره بین المللی به عنوان داور حضور داشته است درباره این بخش از فعالیتش و اینکه چقدر وقت برایش می گذارد گفت: داوری به نسبت خودش بسیار سخت است. چون آدم‌های مختلفی هستند و باید کلی فیلم ببینیم و کلی بحث و گفت‌وگو شود، گاهی هم اوقات اختلاف سلیقه وجود دارد اما تجربه بسیار لذت‌بخشی است.
نیکی کریمی درباره پررنگ بودن فعالیت داوری‌اش در خارج از ایران علت اصلی را کارکردن در فیلم‌های بین المللی متعددی عنوان کرد و ادامه داد: اولین تجربه داوری‌ام در جشنواره تسالونیکی بود. رئیس این جشنواره در سن سباستین فیلم «سارا» و در جشنواره دیگری که جایزه برده بودم «دو زن» رادیده بوده و من را برای داوری دعوت کرد. فیلمی مثل «یک شب» در 80 جشنواره بین‌المللی حضور داشت. در سینمای بین‌المللی من را می‌شناسند و این علت انتخاب‌ام به عنوان داور بوده است.
ترجیح‌ام این است که در ایران کار کنم
کارگردان «شیفت شب» در پاسخ به سوالی درباره حضورش در سینمای خارج از ایران با بیان اینکه همیشه چنین پیشنهادی را داشته است گفت: از زمان فیلم «عروس» که یک کمپانی مشهور خارجی مادلینگ عطر را داشت، چنین پیشنهادی مطرح بوده است که اصلا قبول نکردم. هر ساله چه در جشنواره‌ها و چه در جاهای دیگر پیشنهاد داشتم ولی ترجیحم این است که در ایران کار کنم. چون بیشتر برایم مهم است که بتوانم از فکر و اندیشه خودم استفاده کنم و این تصمیمی بوده که گرفتم.
این بازیگر درباره شرایط امروز بازیگر و راحت تر شدن ورود به سینما نسبت به زمانی که خود وارد این حرفه شده است با بیان اینکه بازیگری همیشه سخت‌ است به ایسنا گفت: کار پیدا کردن همه جای جهان سخت است. همه جای دنیا علاقه‌مندان بسیار زیاد بازیگری هستند که یا درسش را خوانده‌اند یا در تئاتر کار کرده‌اند و دوست دارند وارد سینما بشوند. سال گذشته در آمریکا با یکی از بازیگران که نامزد اسکار هم شده بود صحبت می‌کردم. او می‌گفت هنوز هم من و خیلی از بازیگرهای دیگر مجبوریم بخشی از فیلمنامه را بازی کنیم و برای فیلمساز بفرستیم تا شاید ما را انتخاب کنند.
وی مطرح کرد: البته الان تلویزیون گسترده‌تر از آن زمان است و تعداد تولیدات هم بیشتر شده است و شرایط کار ما در ایران نسبت به آنها راحت‌تر است. زمان ورود من به سینما بازیگران خیلی کمی معرفی می‌شدند. اما الان فضا برای معرفی شدن هم زیاد است.
چرا مجوز چاپ فیلم‌نامه‌های نیکی کریمی صادر نشد؟
این نویسنده که از انتشار کتاب فیلمنامه‌های فیلم‌هایش همزمان با اکران «شیفت شب» خبر داده بود با بیان اینکه همچان مجوز صادر نشده است گفت: اتفاق خوبی که همه جای دنیا می‌افتد این است که وقتی فیلمی اکران می‌شود آلبوم موسیقی و فیلمنامه‌ی آن هم منتشر می‌شود. برهمین اساس من هم فکر کردم این کار را بکنم اما ظاهراً مشکلاتی وجود دارد. پای یکی از فیلمنامه‌هایم که سال‌ها پیش نوشته شده، ساخته شده، اکران شده و پخش هم شده نوشته‌اند این فیلمنامه باید بازنویسی شود!
وی افزود: موضوع مربوط به دو سه ماه پیش است. اصل فیلمنامه‌ی فیلم «یک شب» که سر صحنه می‌بردم را به همراه «سوت پایان» و «شیفت شب» تحویل ناشر دادم و آنها برای کسب مجوز به ارشاد فرستادند اما حالا آنجا گیر کرده‌؛ مشکل هم سر فیلمنامه‌ی «یک شب» است که می‌گویند مجوز نداشته، در حالی که آن فیلم سال گذشته در گروه هنر و تجربه اکران شده است! مسئولان هم در جریان هستند و نامه نگاری‌هایی انجام شده‌، اما واقعاً نمی‌دانم مشکل کجاست.
کریمی که قرار است فیلمی را به کارگردانی کامبوزیا پرتوی تهیه کند درباره حضورش در این حوزه اظهار کرد: در این حوزه هم باید کاری باشد که بپسندم و در حوزه‌ی علایقم باشد. پروانه ساخت آن فیلم را که کار بسیار زیبایی است، شهریورماه گرفتیم. الان در مرحله حل و فصل مسائل مالی آن هستیم امیدوارم بعد از سال‌ها ‌آقای پرتوی بتواند فیلمی بسازد.
وی درباره فعالیت آینده‌اش اظهار کرد: فعلا در حال کار روی طرحی هستم. یکی دو پیشنهاد بازیگری هم دارم اما فعلاً در مرحله‌ی خواندن فیلمنامه است.
این بازیگر سینمای ایران ادامه داد: روی داستان کوتاهی در حال کار کردن هستم که در 12-10 سالگی خواندم و به طرز عجیبی در این مدت به ذهنم می‌آمد و فکر کردم که این فیلم را باید کار کنم. داستان در حوزه کودک است و نویسنده‌ی آن علی اشرف درویشیان است که خیلی دوستش دارم و متأسفانه در حال حاضر به علت سکته‌ی مغزی در شرایط بدی است. صحبت‌های اولیه را هم انجام داده‌ام و باید شروع به نوشتنش کنم. اینها قصه‌هایی است که برایم مهم هستند.
مترجم حرفه‌ای نیستم که سفارش بگیرم
وی افزود: در حوزه ترجمه هم همینطور است. من مترجم حرفه‌ای نیستم که از ناشر سفارش کار بگیرم. هر دفعه که به مسافرت می‌روم، چند کتابی که دوست دارم می‌خرم و اگر وقت داشته باشم آنها را ترجمه می‌کنم. در حال حاضر هم یک ترجمه‌ی نیمه کاره دارم که امسال فرصت نکردم تمامش کنم.
نیکی کریمی تاکید کرد: همه‌ی این کارها شخصی است که دوست دارم و اگر وقتم را صرف آنها می‌کنم، فکر نمی‌کنم اتفاق عجیب و غریبی افتاده است، چون اجباری در آن نیست و می‌توانم انجامش ندهم اما چون انتخابی است که خودم کرده‌ام برایش وقت می‌گذارم.