نتایج عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران در آژانس

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم  حسن بهشتی‌پور کارشناس مسائل بین الملل نوشت:

اواخر چهارشنبه شب ساعت 21 به وقت تهران بود که بالاخره آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گزارش خود را درباره آنچه مسائل گذشته و حال یا همان PMD خوانده می‌شد، منتشر ساخت.

متن اصلی این گزارش شامل 15 صفحه در 88 بند و یک پیوست 10 بندی می‌شود که متن توافق آژانس با ایران در تیرماه 1394 را یادآور شده است. آقای آمانو در این گزارش تلاش کرده است با مطرح کردن جملات دو پهلو و بعضاً غیرشفاف و به دور از داوری قطعی، زمینه را برای حل و فصل نهایی موضوع‌های گذشته و حال بین ایران وآژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای فراهم کند. حدود 10 سال پیش یعنی دقیقاً در پانزدهم بهمن 1384 شورای حکام آژانس بین‌المللی با صدور نهمین قطعنامه خود برخلاف نص صریح اساسنامه آژانس، پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد. این اقدام به بهانه آن صورت گرفت که ایران بعد از آنکه دو سال غنی‌سازی اورانیوم را به صورت داوطلبانه تعلیق کرده بود، از سر گرفت. در همان زمان همه می‌دانستند که امریکا و متحدانش برای وارد آوردن فشار علیه ایران از طریق جریان‌سازی خبری و مطرح کردن اتهام‌های ساختگی تلاش کرد اعضای 35 نفره شورای حکام آژانس را متقاعد سازد که پرونده ایران را بدون آنکه مقررات آژانس را در‌باره فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز نقض کرده باشد، به شورای امنیت ارجاع دهند. اکنون گزارش آقای آمانو پس از 10 سال زمینه‌ساز بازگشت پرونده ایران به شرایط عادی در آژانس شده است. اما آنچه در اینجا می‌توان یادآور شد، این واقعیت است که جمهوری اسلامی ایران با به کار گرفتن منطق سازنده خود در چارچوب نظام حقوقی ناعادلانه بین‌المللی با به‌کار‌گیری دیپلماسی سازنده توانست شرایطی را به وجود آورد که در عمل ابزار اتهام‌زنی بی‌اساس تحت عنوان PMD را از دست دشمنان مردم ایران خارج کند. براین اساس موفقیت دیپلماسی ایران نه به خاطر متن آقای آمانو که هنوز موارد منفی و اتهام‌های بی‌اساس به همراه دارد، بلکه به خاطر آن است که این متن زمینه‌ساز عادی شدن پرونده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خواهد بود.

نتایج حاصل از عادی شدن پرونده هسته‌ای ایران در آژانس

نتیجه این اقدام سه موضوع مهم خواهد بود:

1- شروع مراحل اجرایی برجام زیرا تا زمان عادی اعلام شدن پرونده ایران و پایان دادن به بهانه‌جویی با ابزار PMD اجرای برجام آغاز نخواهد شد.

2- شروع اجرای برجام به معنای آغاز لغو تحریم‌های اقتصادی ناجوانمردانه علیه مردم ایران خواهد بود. این تحریم‌ها تا زمان اجرایی شدن تعهدات ایران به صورت تدریجی و با اقدام‌های دوجانبه متناظر لغو می‌شوند.

3- زمینه برای بررسی پرونده ایران به صورت عادی مانند سایر کشورهای عضو آژانس فراهم می‌شود و به همین دلیل امکان همکاری‌های بین‌المللی بین ایران و سایر کشورها در زمینه‌های استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای و تبادل دانش فنی و سایر موارد فراهم می‌گردد.

بدون تردید پایان دادن به وضعیت غیرعادلانه‌ای که در 10 سال گذشته برای ایران در آژانس به وجود آمده بود، زمینه مساعدی را ایجاد می‌کند که در صحنه بین‌المللی بویژه در مناسبات اقتصادی و فرهنگی با ایران مانند سایر کشورها برخورد شود. این به معنای آن است که در عمل رژیم صهیونیستی و متحدانش دیگر نمی‌توانند با بهانه قرار دادن شرایط ویژه ایران در آژانس، با سیاسی کاری و زد و بندهای چند سال گذشته برای ایران پرونده‌سازی کنند. خروج از این مرحله یک پیام مهم دیگری هم دارد و آن اینکه یک گام مهم در زمینه اعتمادسازی بین دوطرف برداشته می‌شود. بدون شک اگر سناریوسازی امریکا و متحدانش درباره موضوع ساختگی PMD به صورت کامل در اجلاس شورای حکام پایان یابد، این نظریه که از ابتدا معتقد بود موضوع‌های گذشته و حال یک اقدام سیاسی است و جنبه فنی و حقوقی ندارد، بنابراین نمی‌شود از طریق توافق با آژانس آنها را حل و فصل کرد به اثبات می‌رسد. براساس این دیدگاه که در همان زمان توسط تیم وزارت امور خارجه ایران مطرح می‌شد، به جای اتکا به مذاکره با آژانس برای حل و فصل نهایی PMD باید از طریق گفت‌وگو با کشورهای 1+5 موضوع را از طریق سیاسی حل و فصل کرد. اکنون باید منتظر نتایج اجلاس شورای حکام تا دو هفته دیگر باشیم تا بتوان ارزیابی دقیق‌تری از صحت این دیدگاه ارائه کرد.