اهداف ترکیه در نشست سران 20 قدرت اقتصادی جهان

روزنامه فرهیختگان در یادداشتی به قلم عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوفیزیک و سفیر سابق ایران در نروژ می نویسد: برای اردوغان بسیار جای خوشحالی دارد که نشست سران 20 قدرت اقتصادی جهان زمانی در آنتالیا برگزار می شد که وی و حزب عدالت و توسعه توانسته است در انتخابات پارلمان اخیر حداکثر آرا را برای تشکیل دولتی مستقل به دست آورد.

در این یادداشت آمده است: از یک سو با توجه به کاهش میزان سرمایه گذاری ها در ترکیه که می تواند بی ارتباط با مسائل منطقه و سیاست داخلی ترکیه نباشد و از سوی دیگر با توجه به هدف مهم ترکیه که شدیدا علاقه مند است تا سال 2023 جزء 10 قدرت برتر اقتصادی جهان شود نشست آنتالیا فرصتی بود که اردوغان بتواند قدرت های اقتصادی جهان را ترغیب کرده تا سرمایه گذاری بیشتری در ترکیه انجام دهند تا این کشور بتواند به هدف خود برسد.

در کنار حضور سران گروه 20، اردوغان میهمانانی شامل رهبران سنگاپور و مالزی را برای پیوستن به این جمع دعوت کرده بود که نشان می دهد تا چه حدی حاکمان ترکیه برای رسیدن به هدف فوق مصمم است.

یکی از اقدامات سیاسی که اردوغان قبل از برگزاری این نشست انجام داد و ضروری نیز به نظر می رسید این بود که پافشاری مربوط به احتمال حذف فوری بشار اسد از قدرت را قبل از هرگونه مذاکره ای کاهش دهد و از دستور کار سیاست خارجی ترکیه حذف کند و همچون دیگر مخالفان رئیس جمهور سوریه البته به جز عربستان، اعلام کرد حضور اسد در قدرت را تا دوره انتقالی می پذیرد. با توجه به تبیین زمان دوره انتقالی در نشست وین که البته به نام اسد اشاره نشده است، به نظر می رسد ترک ها خود را بهتر با شرایط تطبیق دهند.
این احتمال وجود دارد که بعد از موفقیت های اردوغان در انتخابات و اعتماد به نفس بیشتر، تغییر قانون اساسی از نظر سیاست داخلی و انعطاف نسبی در سیاست خارجی و سروسامان دادن به وضعیت اقتصادی کشور با بهره گیری از سیاست خارجی انعطاف پذیر که همراه با جذب سرمایه های بیشتر خارجی باشد، در اولویت قرار گرفته است.

با توجه به اینکه تغییر قانون اساسی برای شخص اردوغان از اهمیت خاصی برخوردار است، جلب نظر مردم و احزاب منوط به رضایت آنها از سیاست منطقه ای و سیاست های اقتصادی است. اردوغان در انتخابات اخیر با گرفتن رای بخشی از کردها و اقلیت علوی می خواهد در تغییر قانون اساسی رای بیشتری را به سوی خود جلب کند بنابراین لازم است سیاست منطقه ای خود را تا حدودی با سیاست های بین المللی هماهنگ کند. ضمن اینکه امید همه مردم ترکیه را به توسعه و آینده بهتر اقتصادی جلب کند.

هم اکنون در مورد سوریه، سیاست های ترکیه با سیاست های روسیه و ایالات متحده آمریکا نزدیک تر شده است و همین مساله بر گفت وگوهای رهبری ترکیه با رهبران این دو کشور تاثیر مثبت می گذارد.

هرچند تمرکز اصلی اجلاس سران گروه 20 از زمان تاسیس آن در سال 1999 میلادی بر اقتصاد جهانی و چالش های آن بوده است، ولی در هر مقطع زمانی، مسائل سیاسی مهم بین المللی نیز به گفت وگوهای این اجلاس ها سنگینی می کند. امسال هم در این نشست نوبت بررسی مسائل مربوط به سوریه و عملیات تروریستی داعش و حوادث فرانسه بوده که توسط رهبران 20 قدرت جهانی مورد گفت وگو قرار گرفت.
اردوغان علاوه بر اهداف اقتصادی خود در این نشست، دو هدف دیگر را نیز دنبال می کرد؛ یکی مساله پناهندگان سوری و دیگری عدم وصل شدن مناطق کردی در سوریه به یکدیگر که احتمال داده می شود در صورت چنین رخدادی نوعی خودمختاری را کردهای سوریه دنبال کنند.
با توجه به ارتباطات نزدیک پ.ک.ک ترکیه با کردهای سوری که به خاطر نجات کوبانی و در عملیات مشترک این نزدیکی بیشتر و موجب تقویت پ.ک.ک شده، اردوغان نگران است که خودمختاری کردها در سوریه تاثیرات منفی بر مسائل کردی در ترکیه داشته باشد، به همین جهت یکی از اهداف اردوغان در این نشست، ملاقات با رهبران آمریکا و روسیه بوده که آنها را برای برقراری منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه که از طریق آن بتوان هرگونه عملیات نظامی را در این منطقه متوقف و از اتصال شرق و غرب منطقه کردی سوریه جلوگیری کرد ترغیب کند. به ویژه آنکه با تضعیف گروه های تروریستی در سوریه و نشست های وین در مورد فشار آوردن به این گروه ها برای پایان درگیری ها، این احتمال بیش از گذشته وجود دارد که کردها از این فرصت استفاده کرده و این دو منطقه را با تضعیف گروه های تروریستی به هم متصل کنند. موضوع دیگر برای اردوغان مساله پناهندگان است.
به ویژه آنکه با حوادث اخیر تروریستی در پاریس به طور حتم سخت گیری های بیشتری از سوی اروپاییان در ارتباط با پناهندگان صورت خواهد گرفت که بار بیشتری روی دوش ترکیه گذاشته خواهد شد.

البته از دید اردوغان مساله منطقه کردی سوریه و پناهندگان با هم ارتباط مستقیم دارند، زیرا بهانه رهبری ترکیه این است که با ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه، پناهندگان در شمال آن کشور در پناه نیروی خارجی قرار خواهند گرفت و کشورهای کمک کننده و سازمان ملل متحد نیز خدمات بهتر و منظم تری را می توانند ارائه کنند. البته سود مهم تر آن برای ترکیه این است که کردها نیز فعالیت نظامی جهت اتصال مناطق خودی را نخواهند داشت.

ترکیه میزبان بیش از دومیلیون پناهجوی سوری است که اروپاییان مصر هستند این کشور در ازای دریافت کمک های بیشتر از سرازیر شدن آنها به سوی اروپا جلوگیری کند. به طور کلی هرچند نشست سران گروه 20 تحت الشعاع حوادث تروریستی پاریس قرار گرفت و به همین دلیل رئیس جمهوری فرانسه نیز نتوانست در آن نشست شرکت کند، ولی رهبران کشورهای قدرتمند اقتصادی جهان بعید است دستاورد مهمی از این نشست برای جهانیان داشته باشند.

مساله پناهجویان سوری تا زمانی که آرامش در آن کشور ایجاد نشود تغییر زیادی نخواهد کرد، ولی این احتمال وجود دارد که ترکیه به این بهانه قول دریافت امتیازات اقتصادی را برای کشورش گرفته باشد.