حاشیه و متن یک شب سینمایی زیر باران

حجت‌الله ایوبی گفت: اگر بعد از مدیریت در سینما قرار باشد همچنان به ماجراجویی در این عرصه ادامه دهم، می‌توانم عضو انجمن منتقدان شوم و قول می‌دهم که از حالا برای یک سال، مطلب نوشته شده دارم.

در مراسم نهمین شب منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران که شامگاه بارانی - 10 آبان‌ماه - با حضور جمعی از سینماگران برگزار شد، رئیس سازمان سینمایی سخنانی آمیخته با طنز مطرح کرد و گفت: اگر بعد از مدیریت در سینما قرار باشد همچنان به ماجراجویی در این عرصه ادامه بدهم، یکی از جاهایی که می‌توانم عضو بشوم، همین انجمن منتقدان است. نوشته‌های زیادی دارم که اگر عضویت مرا بپذیرید به شما خواهم داد و قول می‌دهم که از حالا برای یک سال مطلب نوشته شده دارم.

او ادامه داد: خوشحالم که از سیروس الوند در این مراسم تقدیر شد، هم به دلیل شایستگی‌اش و هم به دلیل اینکه کنجکاو بود، بداند داخل این کیسه‌های هدیه چیست که وقتی دید کتاب است خیلی خوشحال شد.

رئیس سازمان سینمایی در پایان گفت: گاهی منتقدان در نشریات مطالبی را منتشر می‌کنند که آدم را در دو راهی قرار می‌دهد. اگر به آن‌ها پاسخ ندهم رسم ادب نیست و اگر هم پاسخ بدهم حمل بر مشاجره می‌شود. دوست داشتم پاسخ آن‌ها را اینجا بدهم و حرف‌های جدی و زیادی برای گفتن داشتم، اما می‌دانم همه خسته‌ هستند و آن حرف‌ها را به بعد موکول می‌کنم.

در مراسم شب منتقدان، کیوان کثیریان،‌ رئیس انجمن منتقدان و دبیر جشن در سخنانی کوتاه ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران گفت: هر بار که ما در کنار هم جمع می‌شویم بیشتر معتقد می‌شوم که شکل درست رابطه هنرمند و منتقد را می‌توان دید، گرچه هر سال با کمترین امکانات این جشن را برگزار می‌کنیم، اما لازم است از خانه سینما و بنیاد سینمایی فارابی که به برگزاری این جشن کمک کردند تشکر و این جشن را به ملکه رنجبر بازیگر پیشکسوت تقدیم کنم.

در ادامه این مراسم که با یک ساعت تاخیر آغاز و حدود چهار ساعت به طول انجامید، اهدای جوایز با بخش فیلم‌های مستند شروع شد که در این بخش جلال ویسی برای فیلم مستند کوتاه «قاشق»، مهدی باقری برای مستند نیمه بلند «اهالی خیابان یک طرفه» و محسن استادعلی برای مستند بلند «جایی برای زندگی» جوایز را از آن خود کردند.

در این بخش همچنین حاضران به پیشنهاد محسن استادعلی به احترام درگذشت زاون قوکاسیان و ایرج کریمی، دو منتقد فقید یک دقیقه سکوت کردند، سپس کلیپی برای یادبود منتقدان و نویسندگان درگذشته پخش شد.

در بخش دیگری از این مراسم کامران ملکی که اجرای آن را برعهده داشت، از طرف جامعه هنری خطاب به شهردار تهران، رئیس شورای شهر و احمد مسجدجامعی گفت:‌ در این سال‌ها وقتی هنرمندی دار فانی را وداع می‌گوید، علاوه بر مصیبت از دست دادنش مصیبت دیگری برای یافتن مزاری برای دفن او داریم. این روزها فقط قول می‌شنویم، اما همچنان در مضیقه‌ایم. از این مسئولان می‌خواهیم شتاب کنند و قطعه جدیدی را برای مزار هنرمندان در نظر بگیرند.

در ادامه مهدی باقری که جایزه بهترین پژوهش فیلم مستند را برای فیلم «اهالی خیابان یک طرفه» از آن خود کرد، در سخنانی کوتاه اظهار کرد:‌ امیدوارم روزی برسد آرزویمان این نباشد که یک مستندساز را به خاطر فیلم‌های ساخته و نساخته‌اش محکوم کنند.

در بخش بعدی جایزه بهترین فیلم‌های مستند عاشورایی و شهید آوینی به محمد باقر شاهین برای فیلم «مالکیه» و محمدعلی فارسی برای فیلم «ابرها در راه‌اند» اهدا شد که با اشاره مجری برنامه به کمبود فیلم‌های عاشورایی و مشکلات فیلم «رستاخیز»، احمدرضا درویش، کارگردان این فیلم روی صحنه آمد و با ملحق شدن ناصر تقوایی به او از فعالیت‌های هنری هارون یشایایی قدردانی شد.

ناصر تقوایی درباره این تهیه‌کننده سینما گفت: بین چهره‌های سینمایی هارون یشایایی که من او را پرویز صدا می‌کنم، چهره‌ای بسیار قدیمی است و هر جا کاری کرده یکی از بهترین کارها را به وجود آورده است. ما یک فیلم با هم ساختیم و او همواره برای کسانی که در سینما کار می‌کنند مثل یک برادر بزرگ‌تر بوده است. امیدوارم همانند گذشته که مجموعه‌ای از بهترین فیلم‌هایی سینمایی ایران را تولید کرده باز هم کار کند.

احمدرضا درویش نیز درباره یشایایی با بیان اینکه در «من خدمت او شاگردی کرده‌ام» اظهار کرد: حاصل روح بلند و سخاوتمندی و عشق او به ایران فیلم‌هایی است که در حافظه ملت ایران ماندگار است. این بزرگداشت‌ها، بزرگداشت عمق فرهنگ و هنر سرزمین ماست که در سینمای ایران متجلی شده است.

او ادامه داد: من در کنار درخواست احداث قطعه جدیدی برای هنرمندان از مسئولان درخواست می‌کنم که به فکر امروزِ سینمای ما باشند و چراغ سینمای ایران را روشن نگه دارند. این روزها بزرگترین وعده‌ای که می‌شود به سینماگران داد، وعده رونق سینماست.

سپس «هارون یشایایی» در میان تشویق حُضار روی صحنه آمد و بعد از دریافت لوح تقدیر و تندیس جشن گفت:‌ بدون اینکه بخواهم تظاهر به فروتنی کنم، خودم را لایق این همه تشویق و توصیف‌های دوستان نمی‌دانم. در میان تهیه‌کنندگان سینما مردان بزرگ‌تری را می‌بینم که شایسته تقدیرند. انجمن منتقدان هم به ریش سفیدی ما احترام گذاشته است، چون می‌دانند پیرمردها خوشحال می‌شوند که از آن‌ها قدردانی شود.

در ادامه اهدای جوایز در بخش بهترین دستاورد فنی و هنری فرامرز اسکندری، محمود سماک‌باشی و علیرضا علویان و همچنین سعید ملکان لوح سپاس و تندیس نهمین جشن منتقدان را از آن خود کردند.

در بخش بهترین تدوین نیز تندیس جشن به بهرام دهقانی برای فیلم‌های «من دیه‌گو مارادونا هستم» و «رخ دیوانه» اهدا شد که بهرام دهقانی هنگام دریافت جایزه با تشکر از بهرام توکلی و ابوالحسن داودی جایزه خود را متعلق به همه تدوین‌گران سینمایی دانست.

در اواسط برنامه مانی رهنما روی صحنه آمد و سه قطعه موسیقی به طور زنده با پیانو برای حاضران اجرا کرد.

پس از آن جایزه بهترین موسیقی متن با حضور آهنگساز برجسته لوریس چکناواریان به کریستف رضاعی برای فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» اهدا شد.

در بخش بهترین فیلمبرداری نیز همایون پایور برای فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» دیپلم افتخار دریافت کرد و تندیس جشن به علیرضا زرین‌دست برای فیلم «مزارشریف» رسید.

زرین‌دست هنگام دریافت جایزه گفت: می‌خواهم یک سلام که شاید رویش پر از گردوخاک باشد را مثل لنز زایس پاک کنم و به پوری بنایی و نصرت‌الله وحدت تقدیم کنم.

در بخشی دیگر، جایزه خلاقیت و استعداد درخشان که به کارگردانان فیلم اول اهدا می‌شود به وحید جلیلوند برای فیلم «چهارشنبه 19 اردیبهشت» رسید و بهتاش صناعی‌ها برای فیلم «احتمال باران اسیدی» دیپلم افتخار گرفت.

جلیلوند پس از دریافت جایزه در سخنانی کوتاه گفت: روزی در دفتر کارمان واژه جوان‌مردی را روی تخته نوشتیم و بعد برایش فیلم ساختیم. من روح این فیلم را به تمام کسانی که حقیقت این واژه را فدای هیچ مصلحتی نمی‌کنند، تقدیم می‌کنم.

در این بخش شمس لنگرودی که برای اهدای جایزه روی صحنه آمده بود، برای حاضران شعرخوانی کرد.

در بخش دیگر مراسم، نکوداشتی برای سیروس الوند، کارگردان سینما در نظر گرفته شده بود که فریدون جیرانی، علیرضا داودنژاد و جواد طوسی روی صحنه آمدند و درباره این کارگردان صحبت کردند.

داودنژاد درباره سیروس الوند اظهار کرد:‌ صحبت کردن از او یعنی صحبت کردن از سینمای حرفه‌ای و حرفه‌ای سینما. او هنوز هم مثل همیشه سرحال و با قریحه کار می‌کند. آن زمان که نسل ما در اوایل دهه 50 کار خود را آغاز کرد، در شرایط سخت رقابت با فیلم‌های خارجی و فضای بسته سیاسی و تورم، او سرشار از ایده‌های تازه بود و توانست فیلم‌هایی بسازد که به سینما رونق بدهد. سیروس الوند در طول سالیان سال به تمام گرایشات سینما کمک کرده است. مسلما اگر بخواهیم یک بخش خصوصی موثر داشته باشیم، باید سرگذشت آدم‌های حرفه‌ای سینما را بررسی کنیم، چون سرنوشت آن‌ها سرنوشت سینمای حرفه‌ای است.

جواد طوسی هم درباره این کارگردان سینما گفت: چند مشخصه بارز را درباره او می‌گویم. یکی اهمیتی است که او به خانواده به عنوان یک رکن اساسی در فیلم‌هایش می‌دهد و در کنار آن قصه و روایت است که در فیلم‌های او مورد تأکید است. همچنین علاقه او به ایران و نقطه اتکای‌اش به بخش خصوصی است که حیات دوباره سینمای ایران نیازمند رونق آن است.

فریدون جیرانی نیز درباره این کارگردان بیان کرد: سیروس الوند در 18 سالگی شروع به نوشتن نقد فیلم کرد و همان موقع نقدی مفصل برای فیلم «قیصر» نوشت و بعد در 19 سالگی فیلم «حسن کچل» را نقد کرد. ما با این نقدها با سینمای موج نو آشنا شدیم. او توانست قبل از انقلاب فیلم‌هایی اثرگذار بسازد و پس از انقلاب هم در شکل‌گیری سینما نقش موثری داشت و از فیلمسازان شاخص دهه 60 بود.

سپس سیروس الوند روی صحنه آمد و بعد از دریافت لوح سپاس و تندیس گفت: من با گروه هنر و تجربه و آمدن جوان‌ها همیشه موافقم، اما نگرانم که یک عده عاشق نباشند و سرزده آمده باشند. امیدم به منتقدان است که مواظب باشند چه کسی به این عرصه می‌آید و چه می‌سازد.

در ادامه مراسم جایزه نقش مکمل زن توسط علیرضا خمسه به فرشته صدرعرفایی برای بازی در فیلم «کوچه بی‌نام» اهدا شد و سحر دولتشاهی برای فیلم «عصر یخبندان» دیپلم افتخار گرفت.

خمسه قبل از خواندن نام برگزیده گفت: «من از بیکاری بچه‌دار شدم، همسرم حامله است. در میان این همه خبر عزاداری، خبر خوبی است. از آقای قالیباف خواهش می‌کنم در کنار قبرستان یک زایشگاه هم بسازد!»

جایزه نقش مکمل مرد هم به هومن سیدی برای بازی در فیلم «من دیه‌گو مارادونا هستم» رسید و پس از اهدای این جایزه کلیپی درباره شهرک سینمایی غزالی که توسط علی حاتمی برای ساخت سریال «هزاردستان» بنا شده بود پخش شد.

پس از پخش این کلیپ علی نصیریان روی صحنه دعوت شد و در سخنانی اظهار کرد: جشن و جشنواره خیلی خوب است، اما خود سینما چه می‌شود؟ سینمای ما در چه موقعیتی است؟ قبل از انقلاب کارهای بسیار خوبی شده، بعد از انقلاب هم رشد کرده، اما چرا حمایت و توجه مردم به سینما این‌طور شده است؟ تعداد سینماها در شهرها و وضعیت فنی سینماها در چه حال است؟‌ این‌ها مسائلی است که جای سوال دارد. ما آن چیزی را هم که داریم قدر نمی‌دانیم. شهرک سینمایی غزالی که به همت مرحوم علی حاتمی بنا شده بود مدت‌ها به حال خود رها شد و آسیب‌های جدی دید که در نهایت به همت تهیه‌کننده و کارگردان سریال «شهرزاد» مرمت شد تا بتوانند کارشان را انجام دهند. حتی تئاترشهر که شنیده‌ام بخشی از سقف آن پایین آمده است. آیا نباید بعد از 40 سال استفاده به آن رسیدگی شود؟

نصیریان تأکید کرد: ظرفیت انسانی خلاقیت در کشور ما بسیار بالاست، اما حاصل و خروجی کار با آن هماهنگ نیست. ناصر تقوایی هنوز زنده است و می‌تواند فیلم بسازد، این یعنی ما ظرفیت داریم، اما آن‌طور که باید از آن استفاده نمی‌شود و از سینما و تئاتر ایران که در دنیا مورد توجه است بهره‌برداری درستی نمی‌شود. کسانی که دست به قلم دارند مثل انجمن منتقدان که وجودش برای پیشرفت هنر ضرورت دارد باید بنویسند و تذکر بدهند.

سپس بخش اهدای جوایز اصلی جشن منتقدان سینمایی آغاز شد و ابتدا جایزه نقش اول زن به باران کوثری به فیلم «کوچه بی‌نام» رسید که به دلیل بازی در یک نمایش به پاریس سفر کرده بود و جهانگیر کوثری پدر او جایزه را دریافت کرد.

در هنگام اهدای این جایزه پوری بنایی بازیگر قدیمی سینما برای اهدای جایزه روی صحنه آمد و در حالی که به شدت متأثر شده بود، گفت: خوشحالم که بعد از 37 سال بین هنرمندان هستم و متأسفم که نتوانستم در این سال‌ها در خدمت شما باشم.

در ادامه فرشته طائرپور، تهیه‌کننده سینما نیز خطاب به حجت‌الله ایوبی گفت:‌ در فیلم «زن دوم» تلاش کردم پوری بنایی را برای نقش مادر دعوت کنم، اما معاونت سینمایی وقت موافقت نکرد. سینمای ما نیاز به بازنگری و بازتعریف برخی مسائل دارد. این تقاضایی است که من از معاونت سینمایی دارم تا شاهد حضور همه کسانی باشیم که قلب‌شان برای سینما و حضور در این صحنه می‌تپد.

جایزه بعدی، جایزه خلاقیت در بازیگری بود که با حضور زری (زهرا) خوشکام، رضا کیانیان و جواد مجابی به فرهاد اصلانی برای بازی در فیلم‌های «کوچه بی‌نام»، «عصر یخبندان» و «دوران عاشقی» اهدا شد.

جواد مجابی پس از اهدای این جایزه گفت:‌ به عنوان یک شیفته سینما آرزو دارم که روزی آزادی اندیشه و آزادی بیان برای تمام هنرمندان وجود داشته باشد و برای هیچ تفکر خلاقه‌ای هیچ‌گونه محذوریتی وجود نداشته باشد چرا که بیان اندیشه حق هر انسانی است.

در ادامه مراسم از امید روحانی به عنوان منتقد سینما نیز تقدیر شد که در این بخش اصغر فرهادی و سعید عقیقی برای اهدای تندیس روی صحنه آمدند.

اصغر فرهادی در سخنانی کوتاه درباره این منتقد و نویسنده گفت: جدا از اینکه امید روحانی منتقد عمیق و با دانشی است، یکی از بی‌کینه‌ترین آدم‌هایی است که می‌شناسم و خوشحالم که امشب از او تقدیر می‌شود.

سعید عقیقی نیز برای دقایقی حضور امید روحانی در عرصه‌های مختلف را دست‌مایه شوخی قرار داد.

در انتهای مراسم جایزه بهترین فیلمنامه‌نویسی به صفی یزدانیان برای فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» رسید.

تندیس بهترین کارگردانی نیز به ابوالحسن داودی برای ساخت فیلم «رخ دیوانه» اهدا شد.

در نهایت انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران با اعلام هفت نامزد برای عنوان بهترین فیلم لوح سپاس و تندیس خود را به علی مصفا و صفی یزدانیان برای ساخت فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» اهدا کرد.

هوشنگ گلمکانی، منتقد سینما که برای اعلام این جایزه روی صحنه آمده بود گفت:‌ طبق معمول مراسم با تأخیر و ریتم کند شروع شد که باعث شد در هنگام اهدای جوایز اصلی نصف صندلی‌ها خالی شود.

صفی یزدانیان نیز که در غیاب علی مصفا برای دریافت جایزه روی صحنه آمده بود، بیان کرد: این فیلم از آنِ کارگردان‌اش نیست. من این فیلم را در شرایط ایده‌آل و در شرایطی ساختم که عده زیادی برای ساخته شدنش زحکت کشیدند.

 این مراسم که در مرکز آفرینش‌های فرهنگی-هنری کانون پرورش فکری برگزار شد به دلیل تأخیر بسیاری از میهمانان با یک ساعت تأخیر آغاز شد.

در این مراسم عده زیادی از مدیران و هنرمندان عرصه‌های مختلف سینمایی و نویسندگان و منتقدان از جمله علیرضا تابش (مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی)، حبیب ایل‌بیگی (معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی)، مازیار میری، همایون اسعدیان، حسن فتحی، پوری بنایی، نصرت الله وحدت، محمد سریر، لوریس چکناواریان، جمشید هاشم پور، حمید فرخ‌نژاد، ناصر صفاریان، حسین عرفانی، چنگیز جلیلوند، مسعود محرابی، ناصر ممدوح، محمدعلی سجادی، محسن سیف، آهو خرمند، همایون ارشادی، حبیب رضایی، رضا بابک، واروژ کریم‌مسیحی، هوشنگ گلمکانی، عباس یاری، شادمهر راستین، فرهاد توحیدی حضور داشتند.