بهشتی که واس‌ماس!

روزنامه فرهیختگان در یادداشتی به قلم  سیدحمید متقی نوشت:

در چند هفته اخیر فایل صوتی مداحی عجیبی در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان به اشتراک گذاشته شده و مخاطبان زیادی را به حیرت واداشته‌است. مداحی غیرمتعارفی که بار دیگر آه از نهاد بسیاری از دلسوزان این ملک و ملت برآورده و آنان را بیش از پیش نگران کرده ‌است. از قرار معلوم یکی از عزیزان مداح که احتمالا از همین الان خود را ساکن بهشت برین دانسته و از خدا چه پنهان شاید امکانات مورد نظر خود در سرای باقی را هم مشخص کرده ‌باشد، در جشن‌های نیمه‌شعبان با حمله به یکی از فرق تندروی اهل سنت، شعری را با ترجیع‌بند «شیعه بگو با احساس به [... ] خناس - اینجی[بهشت] کلش واس‌ماس» خوانده و حضار نیز او را همراهی کرده‌اند. دغدغه به‌کارگیری ادبیات دون شأن این مجالس در دهه‌های اخیر همواره از سوی دلسوزان مسئول مطرح شده ‌است.

به‌طور مثال در دهه 50 مرحوم مرتضی مطهری در سلسله سخنرانی‌های صریح خود، از ادبیات منفعلانه و زبون برخی روضه‌خوان‌ها و همچنین نقل مقاتل غیرمستند و حتی غیرعقلانی انتقاد کرده، خواهان پیرایش مجالس ذکر مصائب اهل‌بیت از این موارد شده‌بود. این سلسله سخنرانی‌ها در کتاب «حماسه حسینی» گرد آمده‌ است، امروز هم هنگامی که مخاطبان به این کتاب مراجعه می‌کنند، عناصر جسارت، شجاعت و ادب بحث منطقی را می‌توانند در جای‌جای این سخنرانی‌ها بیابند. در دو دهه اخیر هم برخی دلسوزان از نفوذ ادبیات و لحن غیرمناسب در مرثیه‌خوانی‌ها و مداحی‌های برخی از فعالان این صنف گلایه کرده و تصریح کرده‌بودند که نباید به بهانه نوآوری به شأن پیشوایان مذهبی خدشه وارد کرد. با همه این توصیفات این نوشتار قصد تکرار این قبیل دل‌نگرانی‌ها را ندارد. اگر به بیت شعر مداحی اخیر توجه کنیم، فارغ از ادبیات نامناسب، این شعر واجد مفهوم بسیار خطرناکی است که تکثیر آن می‌تواند آثار مخربی برای فردای این سرزمین پرگهر به‌همراه داشته ‌باشد. براساس مفاهیم قرآنی، تنها کفار- طبق بسیاری از تفاسیر شیعه یعنی افرادی‌که با وجود شناخت ذات باری، بر حقیقت سرپوش گذاشته و از آن روی برمی‌تابند- به صورت جاودان در عذاب خواهند ماند و سایر زمینیان به صورت‌های مختلف با ‌گذار از مراحل متعدد سرانجام در دیار باقی به آرامش خواهند رسید. این قبیل اشعار به صورتی ترویج‌دهنده این امر هستند که به غیر از معتقدان به مذهب ما همه فرق اسلامی، اهل کتاب، بسیاری از مصلحان دیگر و... در اقصی‌نقاط عالم جایی در جنت ندارند. به عبارت دیگر همه به غیر از هم‌مسلکان ما کافرند و لاجرم محروم از رحمت الهی هستند. در طول تاریخ تسلط این نوع نگاه‌ها بر جوامع موجب برپایی فجایع بزرگی شده ‌است؛ فجایعی‌که هنوز نیز در مناطقی چون خاورمیانه، آفریقا و... قربانی می‌گیرد. نمونه اعلای این قبیل تفکرات را می‌توان در سیره عملی جریان‌های تکفیری مطالعه کرد. نتایج عملی این انگاره خطرناک را نیز  در زخم‌های عمیقی که در چند سال اخیر بر چهره دین حنیف وارد آمده، به‌خوبی قابل مشاهده‌است. این مسائل در حالی رخ می‌دهد که دست‌کم در قرن اخیر مرحوم آیت‌الله سیدحسین بروجردی، مرجع علی‌اطلاق شیعیان و مرحوم شیخ‌محمود شلتوت، رئیس دانشگاه الازهر با دلسوزی و چاره‌اندیشی برای پیروان دین حنیف، مانع از بسیاری از تخریب‌ها، انگ‌ها و تکفیرهای گذشته شدند و به صورتی عالمانه وجود فرق مختلف اسلامی را مورد پذیرش قرار دادند.

روندی که پس از این دو مصلح از سوی برخی از ، شیفتگان صوت داوودی دین رحمت  مورد توجه قرار گرفت و تلاش شد آتش نبردهای تکفیری و مذهبی تا حدود زیادی خاموش شود. با این حال در دهه پیشین و به‌ویژه یکی‌ دو سال اخیر، در سایه برخی اختلافات سیاسی کشورهای اسلامی و همچنین تشدید خشونت‌های مذهبی در منطقه، به نظر می‌رسد این خطر در کمین باشد که اقدامات تفرقه‌افکنانه این بار نه از سوی نخبگان که از سوی برخی عوام‌ و عوام‌زدگان، موجب پمپاژ نفرت در منطقه شده و عملا آب به آسیاب تروریست‌ها و بدخواهان بریزد. با این توضیحات باید تاکید کرد اگر دیروز جلسات ذکر مصائب اهل‌بیت محتاج حماسه حسینی مرحوم مطهری بود، امروز به نظر می‌رسد که برای حفظ دین و دنیا شهروندان این کهن‌دیار، باید در این قبیل نشست‌ها در کنار مرور تراژدی عاشورا، مقولاتی چون ادب، جلوگیری از توهین به بزرگان فرق دیگر به‌ویژه صحابه جلیل‌القدر پیامبر، رواداری، ارج نهادن به حقوق انسانی، پذیرش تنوع عقاید و... نیز مورد توجه ویژه بانیان این جلسات قرار بگیرد. به این ترتیب به‌جای حصارکشی دور بهشت، می‌توان این مجالس را به فضایی برای همدلی پیروان دین حنیف و حتی سایر شهروندان علاقه‌مند به مفاهیمی چون آزادی، عدالت، دفاع از حقوق اقلیت و... بدل کرد.