استفاده تبلیغاتی از مراسم عزاداری حسینی!

سیاه پوشیده‌اند و برای عزاداری سرور و سالار شهیدان، در حسینیه یا مسجد جمع شده‌اند. روحانی‌ای از مصیبت کربلا می‌گوید و مداحی نوحه و روضه می‌خواند. مجلس شور و حال و هوای حسینی دارد که یک نفر پشت میکروفون می‌آید و خبر می‌دهد که مجلس قرار است از سخنان «حاج آقا فلانی»، «جناب دکتر بهمانی» و یا «مهندس بیساری» فیض ببرد. حالا دیگر فضای مجلس رنگ و بوی یک میتینگ انتخاباتی را می‌دهد. پیش از فرا رسیدن ایام محرم هم پیش‌بینی می‌شد که مراسم عزاداری حسینی با فضای انتخاباتی آمیخته شود؛ چرا که این اتفاق در سال‌های گذشته نیز، در ماه‌های محرم سال‌های انتخاباتی افتاده بود. شاید همین موضوع است که باعث شد در روزهای پایانی ذی‌الحجه، بسیاری از آیات عظام و روحانیون درباره استفاده – و در واقع سوءاستفاده‌ - های انتخاباتی از مجالس عزاداری و منبرهای خطابه و روضه سخن بگویند. چهره‌هایی همچون آیت‌الله مکارم شیرازی، علاوه بر توصیه به واعظان و مداحان در مورد نحوه و نوع سخنرانی و روضه‌خوانی در این ماه، آن‌ها را از موضع‌گیری سیاسی در تریبون‌های عزای حسینی نهی کردند و همچنین درباره استفاده انتخاباتی از مجالس عزاداری هشدار دادند.

قانون و مجری انتخابات چه می‌گویند؟

پیش از فرا رسیدن ماه محرم، فرمانداران شهرهای مختلف کشور، مسئولان دسته‌ها و هیات‌های عزاداری را به جلوگیری از سوءاستفاده‌های انتخاباتی از مراسم عزاداری حسینی دعوت کردند. در گفته‌های فرمانداران دولت یازدهم که به نظر می‌رسد در اقدامی هماهنگ از سوی وزارت کشور انجام گرفته و موضع رسمی دولت محسوب می‌شود، بر جلوگیری از تبلیغات انتخاباتی یا تخریب‌های سیاسی از فراز منبرهای خطابه و روضه‌خوانی تاکید شده است. این موضع علاوه بر این که بر حرمت مراسم عزادارای حسینی و لزوم پیشگیری از آغشته شدن حال و هوای آن به اهداف انتخاباتی نشات می‌گیرد، بر قانون انتخابات و ممنوعیت تبلیغات پیش از موعد انتخاباتی اشاره دارد. ماده 56 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی می‌گوید که فعالیت تبلیغات انتخاباتی نامزدهای نمایندگی هشت روز قبل از روز اخذ رای (مرحله اول و دوم) آغاز و تا بیست و چهار ساعت قبل از اخذ رای ادامه خواهد داشت. البته در این مورد تفسیرهایی مطرح شده است که از جمله آن می‌توان به این موضوع اشاره کرد که به عقیده برخی کارشناسان، بر اساس ماده 59 همین قانون – با درج عبارت «از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها....» -، ماده 56 پس از نام‌نویسی کاندیداها و در دوره تایید صلاحیت و پس آن تا آغاز هفته منتهی به انتخابات اجرایی است. همچنین بنا بر این تفسیرها، اگر حضور و سخنرانی‌ها و اقدام‌ مشابه، تحت عنوان کاندیداتوری نباشد یا در آن وعده‌های انتخاباتی مطرح نشود، مشمول قانون نمی‌شود. با این حال حتی اگر این راه در رو قانونی وجود داشته باشد، نمی‌توان افکار عمومی را با این مسائل گول زد و دید عمومی به چنین حضورهایی در مراسم عزاداری، استفاده‌های انتخاباتی است.

نذری با طعم انتخابات

با این حال استفاده انتخاباتی از مراسم عزاداری تنها محدود به حضور کاندیداهای احتمالی و سخنرانی‌هایی شامل وعده‌های انتخاباتی و تائید عملکرد نگاه سیاسی موافق یا تخریب عملکرد رقبا و جناح سیاسی مخالف نیست. در حالی که پیش از این خبرهایی مبنی بر پخش تراول داخل کتاب، ولیمه‌های انتخاباتی زودرس و افطاری‌های انتخاباتی منتشر شده بود که ظاهرا پدیده جدید نذری‌های انتخاباتی نیز به این موارد اضافه شده است. برخی کاندیداهای احتمالی انتخابات مجلس شورای اسلامی با ورود به هیات‌های عزاداری، ضمن ایراد سخنرانی‌های انتخاباتی و سیاسی، حاضران را برای شرکت در مراسم نذری خود دعوت می‌کنند. این رفتارها البته در هر حال اغلب در گذشته نیز وجود داشته و ولیمه‌های انتخاباتی با غذاهایی از نان و پنیر و سبزی گرفته تا چلوکباب در سفره کاندیداها دیده شده است. با این حال شاید محرم فرصتی را به وجود آورده باشد که غذاهای مشهور نذری، همچون قیمه و شله‌زرد نیز به منوی غذاهای انتخاباتی کاندیداها راه یابند. به هر حال همه این غذاها بوی نمک‌گیر کردن و رای جمع کردن را می‌دهند.

وظیفه مبلغین در آگاه‌سازی انتخاباتی مردم؟!

بهره‌گیری از فضای عزاداری‌های محرم برای تبلیغات انتخاباتی تنها مختص انتخابات مجلس نیست. امسال انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز به طور همزمان با انتخابات مجلس دهم برگزار می‌شود و کاندیداهای بالقوه این انتخابات نیز با حضور در کسوت روحانیت، مجال و فرصت ویژه‌ای برای مطرح ساختن خود دارند. در حالی که اغلب آیات عظام به طور کلی درباره آغشتن فضای عزاداری‌ها با حال و هوای انتخاباتی هشدار دادند، آیت‌الله محمد یزدی، رئیس مجلس خبرگان در این باره نظر دیگری دارد. وی در مصاحبه‌ای با نشریه ویژه تبلیغ جامع مدرسین گفته است: وظیفه مبلغین ما این است که از فرصت‌های تبلیغی استفاده و مردم را درباره انتخابات روشن کنند. وی در پاسخ به این سوال که اهمیت انتخابات مجلس خبرگان تا چه اندازه است و مبلغان در این زمینه چه وظایفی را برعهده دارند؟ اظهار کرد: مردم باید بدانند و مبلغان باید آن‌ها را آگاه کنند که شرایط بسیار حساسی است و هرکسی نمی‌تواند بیاید یا هر کسی نباید بیاید. وی افزود: مجلس خبرگان در نظام جمهوری اسلامی ایران، حساس‌ترین، موثرترین و مهم‌ترین نهاد است؛ یعنی حتی از نهاد رهبری، شورای عالی امنیت ملی و ریاست جمهوری هم حساس‌تر و مهمتر است. نظام جمهوری اسلامی ایران متشکل از قوا و نهادهای مختلف است و در راس این مجموعه نهادها، نهاد رهبری است و در کنار رهبری، مجلس خبرگان است و از نظر من، مجلس خبرگان حساس‌تر از نهاد رهبری است. وی اضافه کرد: در آستانه پایان دوره مجلس خبرگان رهبری هستیم و من به‌ عنوان عضو مجلس خبرگان، وظیفه مبلغان را آشنا کردن مردم با اهمیت مجلس خبرگان می‌دانم؛ هم‌چنین آشنا کردن مردم با کسانی که می‌خواهند وارد انتخابات شوند و در آن شرکت کنند و وارد مجلس خبرگان شوند. کسانی باید وارد مجلس خبرگان شوند که سکاندار نظام را بشناسند؛ کسانی باشند که بدانند نظام را باید به دست چه کسی بسپارند؛ کسانی باشند که بفهمند دنیا در چه و به دنبال چه آینده‌ای است و چه نقشه‌هایی علیه نظام ما ریخته است. بحمدالله نظام جمهوری اسلامی ایران تثبیت شده و جای خود را در تمام دنیا باز کرده است؛ اما دنیا در‌صدد برچیدن و براندازی این نظام است و پشت پرده – و در بسیاری موارد هم روی پرده – این موارد را به زبان می‌آورند. یزدی با اشاره به وظیفه مبلغین یادآور شد: وظیفه مبلغین ما این است که از فرصت‌های تبلیغی استفاده و مردم را روشن کنند؛ ضمن مطالبی که از اهداف مقدس حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در ایام عاشورا گفته می‌شود، به این نکته هم توجه شود که یکی از مهم‌ترین اهداف حضرت سیدالشهدا(ع) حاکمیت اسلام بوده و امروز که پس از قرن‌ها، حاکمیت اسلام در کشور جمهوری اسلامی ایران محقق شده، حفاظت و نگهداری و حمایت از این حاکمیت اسلام، یک وظیفه‌ی شرعی و در حقیقت وظیفه‌ی عقلی و عقلایی و ملی برای همه ماست، بنابراین مبلغین موظف هستند که این وظیفه را روشن کنند و شرایط کسانی که بخواهند بیایند و عضو مجلس خبرگان شوند را به مردم بگویند. وی همچنین بیان کرد: مردم باید بدانند و مبلغان باید آن‌ها را آگاه کنند که شرایط بسیار حساسی است و هرکسی نمی‌تواند بیاید؛ یا هر کسی نباید بیاید. مردم وقتی می‌خواهند رای بدهند، باید بدانند که به چه کسی رای می‌دهند و این مساله، غیر از رای مجلس شورای اسلامی است. مجلس شورای اسلامی برای آب و نان مردم کار می‌کند؛ اما مجلس خبرگان برای اساس نظام و حفظ نظام و حاکمیت نظام و اسلام کار می‌کند. از این جهت باید متوجه باشند که اعتبار و ارزش و اهمیت کسانی که می‌خواهند وارد مجلس خبرگان شود، در چه پایه‌ای است. لذا درباره واجد شرایط بودن افرادی که به آن‌ها رای می‌دهند باید بیش‌تر دقت کنند.

آگاهی مردمی، تنها راه مقابله با سوءاستفاده‌های انتخاباتی از مجالس مذهبی

امسال همچنین خبرهایی از لیست مداحان مطرح شده بود که شائبه‌های فعالیت انتخاباتی در تریبون‌های عزاداری حسینی را افزایش داد. موضوع حضور مداحان در لیست‌های انتخاباتی هرچند بعدا با تعبیر لیست‌های مورد حمایت مداحان تفسیر شد، اما همین موضوع هم باعث نشده است که همچون گذشته، برخی مداحان نگاه سیاسی خود را با روضه‌ها و نوحه‌ها گره نزنند. به عنوان مثال در خبرها و گزارش‌ها، به سخنان یک مداح معروف تهرانی در شب اول محرم اشاره شده است که گفته است: «حضرت مسلم(ع) پس از اسارت وقتی وارد مجلس عبیدالله شد به او سلام نکرد،‌ بعد وزیر امور خارجه ما «غلط» کرد که با اوباما دست داد». این چنین تعبیرهایی مسلما از سوی برخی چهره‌ها که پیش از این نیز سابقه تحلیل‌های سیاسی از فراز منبرهای روضه و مداحی دارند در روزهای آینده نیز دیده خواهد شد. از آن جا که عزم جدی در برخورد با این موارد دیده نمی‌شود و توصیه‌ها و نصایح نیز تنها از گوشی شنیده و از گوشی دیگر به در می‌شوند و در نهایت آب ریخته شده هم جمع نمی‌شود، شاید تنها راه مقابله با پدیده مذموم سوءاستفاده‌های انتخاباتی از مجالس مذهبی، آگاهی مردم باشد تا در برخورد با چنین مواردی، واکنش منفی خود را نشان دهند.