ماجرای آمدن جناب خان به خندوانه چه بود؟

 شاید اگر بگوییم اولین و تنها عروسک محبوب تلویزیون در ژانر بزرگسال همین جناب خان بنفش رنگی است که از سریال عروسکی «کوچه مروارید» به برنامه پرمخاطب «خندوانه» پیوسته است، اشتباه نکرده باشیم. این عروسک که ظاهری عجیب و غریب دارد، توانست مخاطبان این برنامه را شیفته خود کند تا گاهی فقط به خاطر حضور وی این برنامه را تماشا کنند. در شکل گیری و شخصیت پردازی جناب خان عوامل و افراد بسیاری تاثیرگذار بودند که دو تن از این افراد مهدی برقعی و حامد ذبیحی هستند که به ترتیب بازی دهنده بدن و سر و دست‌های این عروسک به شمار می‌روند.

آنچه در ادامه می خوانید گفت‌وگو با این دو هنرمند است:

*قطعا قبل از حضور در برنامه «خندوانه» و پیش‌تر «کوچه مروارید» در کارهای عروسکی بسیاری مشغول به فعالیت بودید؟

-مهدی برقعی: از سال 79 از صدا و سیمای مرکز قم فعالیتم را شروع کردم و بعد از آن عروسکی به نام مهروز را در برنامه «صبح بخیر ایران» بازی می‌دادم، زنبق(برنامه رنگین کمان)، دست دسی‌ها، شهرموش‌ها2(ذره بین بچه دکتر عینکی) از دیگر کارهایم در این حوزه هستند.

-حامد ذبیحی: از سال 82 در رشته نمایش دانشگاه تهران تحصیل کردم و بعد از آن در زمینه‌های مختلف نویسندگی، کارگردانی و ... فعالیت داشتم، اما از سال 85 به عنوان عروسک‌گردان شناخته شده و به فعالیتم ادامه دادم. از بین کارهای شاخصی که انجام دادم می‌توانم به:‌ گوگوجی، امین و مینا، شهر موش‌ها2 و ... اشاره کنم.

 

*تا به حال برنامه‌های عروسکی و کاراکترهای عروسکی بسیاری را در تلویزیون دیدیم که نتوانستند به طور کامل موفقیت‌آمیز باشند،اما این موضوع درباره جناب خان کاملا برعکس عمل کرده و برای اولین بار یک عروسک در برنامه‌ای کاملا بزرگسال ظاهر شده که اتفاقا موفقیت خوبی را نیز برای خود رقم زده است. دلایل موفقیت این عروسک را در چه می‌دانید؟

-برقعی: این موضوع را نباید از یاد ببریم که عروسک جناب خان شخصیت کاملا بزرگسال است و دغدغه‌هایش کودکانه نیست. از طرفی هم به این دلیل که مردم شخصیت وی را دوست داشتند و توانست با آنها ارتباط خوبی بگیرد، محبوب شده است. در کنار این موضوع محمد بحرانی(صداپیشه جناب خان) از هوش و خلاقیت خوبی برخوردار است و همین یکی از عناصر محبوبیت جناب خان در بین مردم است که تمام متن و شعرها را محمد بحرانی می‌گوید و گهگاهی نیز امیر سلطان احمدی به او کمک می‌کند، رامبد جوان نیز به عنوان یک مجری و بازیگر حضور در کنار یک عروسک را به خوبی می‌داند و هر فردی شاید با دیدن ارتباط وی با جناب خان در طول برنامه حس کند که جوان چند سال است مشغول فعالیت در ژانر عروسکی است! جا دارد همین‌جا تشکر ویژه‌ای از هدیه هاشمی سازنده عروسک و امیر سلطان احمدی که برخی اوقات به ما مشاوره می‌دهد، داشته باشم.

-ذبیحی: در تاریخ تلویزیون هیچ عروسکی غیر از کلاه قرمزی به اندازه جناب خان محبوبیت نداشته و من نیز در این 12 سالی که مشغول به فعالیت هستم هیچ کاراکتر عروسکی به این اندازه محبوبیت نداشته است. بزرگترین دلیل این موضوع قرار گرفتن جناب خان در جایگاه درست و مناسبش هست. ما این همه سال هیچ کاراکتر عروسکی بزرگسال نداشتیم که مخاطب آن صرفا کودک نباشد. از طرفی همیشه تصور مسولان از کارهای عروسکی برنامه برای منحصرا مخاطب کودک بوده است و این اشتباه است.

 

*چه شد که جناب خان به خندوانه آمد؟

-ذبیحی: همانطور که می‌دانید این عروسک از سریال عروسکی «کوچه مروارید» به «خندوانه» آمد. اوایل که این تصمیم(حضور جناب خان در خندوانه) توسط محمد بحرانی و رامبد جوان به ما منتقل شد از آن استقبال کردیم و مطمئن بودیم که این حضور به دیده شدنش کمک دو چندانی خواهد کرد.

برقعی: روز اول که برای تست به استودیو برنامه «خندوانه» رفتیم آنقدر دوستان تولید از این عروسک خوششان آمد که همانجا ضبط کردیم و در برنامه دوم بازخوردهای مخاطبان به گوشمان رسیده بود و در دیالوگ‌های جناب خان استفاده شد که چقدر مشهور شدم.

*اوایل قرار بود جناب خان به عنوان استدآپ کمدین در برنامه حاضر شود، اما رفته رفته عضو ثابتی از برنامه «خندوانه» شد.

-ذبیحی: بله،‌ خودِ ما که هیچوقت جناب خان را به عنوان صرفا استندآپ کمدین ندیدیم. بلکه به عنوان فردی جذاب به او نگاه کرده و می‌کنیم که که لزوما مهمان برنامه نبود، پس نمی‌شد که او را به جایگاه استندآپ کمدین محدود کرد و می‌توانست در جایی غیر از میز و دکور استندآپ کمدین‌ها قرار گیرد.

 

*مکان قرار گرفتن عروسک به خاطر ابعادی که دارد،‌ پشت مردم تعبیه شده است و یا اینکه قرار است در برنامه‌های بعدی برایش دکوری مجزا ساخته شود؟

-ذبیحی: در مورد تغییر مکانی که جناب خان پشت آن قرار می‌گیرد،‌ در این سری دستمان زیاد باز نیست،‌ اما اگر حضور جناب خان در این برنامه ادامه دار باشد حتما به فضای وی فکر می‌شود که بتوانیم جای بهتری را برایش در نظر بگیریم. رامبد جوان به عنوان کارگردان هنری نسبت به ترکیب بندی برنامه خود حساسیت دارد و در مشورت با گروه عروسک و کارگردان تلویزیونی تصمیم می‌گیرد که کدام فضا برای حضور عروسک بهتر است.

*به هر ترتیب نیمی از دیده شدن هر عروسکی مدیون عروسک‌گردان آن است، اما در این میان اغلب عروسک‌گردان‌ها بابت این موضوع که اول و آخر صداپیشه یک عروسک دیده و معروف می‌شود ناراحت هستند، از این بابت که محمد بحرانی بیشتر دیده از شما دیده شده است، ناراحت نیستید؟

-برقعی:نه اصلا ناراحت نیستم چراکه همانطور که گفتم معتقدم عروسک گردان نباید دیده شود و اگر دیده شود دیگر ذهنیت مخاطب از عروسک به هم می‌ریزد. کار ما همین است و بهتر است دیده نشویم چراکه کارمان مهمتر از خودمان است.

ذبیحی: البته فکر می‌کنم منظور مهدی دیده نشدن ظاهری عروسک گردان هست که در دنیای امروز تقریبا غیر ممکن است، آنهم به این دلیل که الان هر فردی بخواهد اطلاعاتی درباره ما بدست آورد، به راحتی می‌تواند عکس و بیوگرافی‌مان را از اینترنت جستجو کند، اما از نظر احترام و ارزشی که شایسته زحمت و اهمیت کار عروسک گردان هست باید بگویم نظر شما کاملا درست است و ما عروسک‌گردان‌ها عموما با رفتارهای دلسرد کننده‌ای مواجه هستیم، چه از لحاظ مالی و دستمزد و ... و چه از نظر مورد توجه قرار گرفتن.

 

* این نکته که دیده نشوید در شرایطی که برنامه «خندوانه» با حضور مردم ضبط می‌شود، کاملا منتفی است.

-برقعی: در کارنامه کاریم حضور در برنامه خندوانه اولین تجربه‌ای است که تماشاگر به همراه عروسک داخل استودیو حضور دارند و از نزدیک شاهد همه ماجرا هستند. باید بگویم همین موضوع به ما انرژی می‌دهد که روی نتیجه کار هم بسیار تاثیرگذار است، اما خب فرمت برنامه به این صورت است و ما هم ناراضی نیستیم. اغلب اوقhت به محض اینکه مردم وارد استودیو می‌شوند و عروسک جناب خان را می‌بینند به سرعت به سمت ما می‌آیند و با اشتیاق فراوان با عروسک عکس می‌گیرند. از طرفی هم یکسری از افراn دوست ندارند تا ما که عروسک گردان جناب خان هستیم،دیده شویم و ما نیز به آنها کاملا حق می‌دهیم چراکه جادوی عروسک به دیده نشدن عروسک‌گردان است، نه دیده شدن و معتقدم با دیده شدن افرادی که بازی دهنده و هویت بخش یک عروسک هستند، ذهنیت مخاطب با باوری که داشته در هم می‌ریزد.

 *یکی از اصول عروسک‌گردانی هماهنگی با صداپیشه است، اما شما در کنار این موضوع یک هماهنگی دیگر را نیز باید رعایت کنید و آن هم هماهنگی با عروسک‌گردان دیگر است، این موضوع را چطور به تعامل رساندید در شرایطی که شما و صداپیشه کنار هم نمی‌نشینید؟

-برقعی: من و حامد ذبیحی و محمد بحرانی سالهاست که یکدیگر را می‌شناسیم و با هم کار کردیم و در همین حین کاملا به اخلاق و رفتارهای عروسکی یکدیگر آشنا هستیم و برای مثال می‌دانیم که الان محمد کدام جمله را می‌خواهد بگوید.

-ذبیحی: ‌در کل باید گفت خروجی که از جناب خان دیده می‌شود حاصل یک تفکر جمعی است، همچنین به صورت کاملا ناخودآگاه در مقابل یک اتفاق هر سه ما عکس‌العمل یکسانی نشان می‌دهیم و این نشان‌دهنده نزدیک بودن ذهن‌هایمان به یکدیگر است. هر سه ما شخصیت جناب خان را به خوبی می‌شناسیم و مدام به او فکر می‌کنیم.

*تا به حال برایتان پیش آمده که به دلیل گفتن جمله و یا انجام حرکتی به شما تذکر دهند؟

-برقعی: نه، این برنامه حتی قابلیت پخش زنده را نیز دارد، آن هم به این دلیل که به صورت زنده (شبیه برنامه‌های زنده) ضبط می‌کنیم. یادم هست یکبار مهمانی در برنامه حضور داشت و قرار بود تا جناب خان زمان زیادی در کنار مهمان حضور داشته باشد و همین شد که حدود یکساعت دست من بالا بود و اصلا کات داده نشد، اما برخی از مواقع هست که رامبد جوان به عنوان کارگردان برای اصلاح موارد جزئی کات می‌دهد.

-ذبیحی: خیلی کم برایمان اتفاق افتاده است،‌ اما خب کم و بیش دیدیم که به دلیل رسیدن به نتیجه مطلوب دوباره تکرار می‌کنیم، اما در هر صورت به این دلیل که هر سه نفر ما سالهاست در حوزه تئاتر فعالیت داریم، حضورمان در خندوانه شبیه به حضور روی صحنه تئاتر است و اگر اشتباهی پیش بیاید به صورت بداهه رفع و رجوع می کنیم.

 

*حرکات صورت و بدن جناب خان تا چه اندازه به ذهن خود شما نزدیک است و آیا ایده پرداز اصلی آن شما هستید؟

-برقعی: همه حرکات این عروسک به صورت بداهه اتفاق می‌افتد که ادامه دار می‌شود و معتقدیم اگر از قبل درباره تک تک حرکات او فکر می‌کردیم بدون شک نتیجه چیزی نمی‌شد که دیدید.از طرفی نیز اغلب اوقات با مشورت گروهی به حرکت مورد نظر می‌رسیم.

-ذبیحی: در «خندوانه» اتفاقات بداهه بسیاری می‌افتد و کاملا شبیه به برنامه زنده ضبط می‌شود و ما هم نسبت به اتفاق‌هایی که در لحظه روی می‌دهد عکس‌العمل نشان می‌دهیم و بی تفاوت نیستیم. همچنین بنیان تمام اتفاق‌ها برمی‌گردد به بداهه و مکالمات قبل از ضبط.

*برای ادامه دادن حرکات دست،‌بدن و سرِ جناب خان تا چه میزان به بازخوردها متکی هستید؟

-ذبیحی: بازخوردها در روند ادامه دار شدن حرکات این عروسک نقش پررنگی داشته است، اما در این میان یکسری خصایص و ویژگی‌ها برای شخصیت خودِ عروسک است. حتی ممکن است از یک اتفاق و حرکت هیچ بازخوردی نداشته باشیم،‌اما به این دلیل که آن رفتار جزو ویژگی‌های عروسک هست،‌باید ادامه دار شود.

*تا به حال عروسکی به محبوبیت جناب خان در کارنامه کاری‌تان داشتید؟

-برقعی: عروسک مهروز در برنامه «صبح بخیر ایران» هم محبوب بود، اما درجه محبوبیت جناب خان خیلی بیشتر از وی بوده است.

 

*کدامیک از حرکات دست و بدن جناب خان  و کدام قسمت از حضور این عروسک در برنامه «خندوانه» را دوست دارید؟

-برقعی: اغلب قسمت‌های حضورش در برنامه را دوست دارم، اما قسمت آمپول زدن و همچنین حضور سامان گلریز را بیشتر دوست داشتم. خجالت کشیدن‌های جناب خان برایم بسیار جذابیت دارد.

-ذبیحی: همه برنامه‌هایمان را دوست دارم و فکر می‌کم بهترین برنامه‌هایمان را در آینده نزدیک خواهید دید چرا که معتقدم ما هر روز بهتر و بامزه‌تر می‌شویم.

*روزهای حضور جناب خان در «خندوانه» از قبل برای شما مشخص هست و یا اینکه هر زمان به حضور این عروسک نیازی باشد، شما در این برنامه حضور دارید؟

-برقعی: اصلا از قبل نمی‌دانیم که قرار است چه روزی جناب خان در برنامه حضور داشته باشد و بیشتر بستگی به موقعیت برنامه و مهمان‌ها دارد.

*به عنوان عروسک گردانِ این عروسک، خودتان به شخصه چقدر دوستش دارید؟

-برقعی: خیلی زیاد دوستش داریم چراکه اگر به فرض دوستش نداشتیم نمی‌توانستیم حرکت‌های جذابی را برایش طراحی کنیم و الان هم که همه صحبت از موفقیتش می‌کنند، فکر می‌کنم که بخشی از آن به دوست داشتن خالصانه ما سه نفر برمی‌گردد. حتی شاید برایتان جالب باشد که اغلب حرکاتی که باید روی صورت جناب خان انجام شود(خجالت،تعجب و ...)، روی صورت خودم هم دیده می‌شود و این موضوع برای دوستانم جالب هست.

-ذبیحی: جناب خان را بسیار زیاد دوست دارم، چراکه برای ما واقعا به منزله یک رفیق هست و اصلا فکر نمی‌کنیم که کاری به عنوان شغل انجام می‌دهیم. حتی در همفکری‌هایمان نیز زمانیکه به نظر من می‌رسد،‌می‌گویم من چنین نظری دارم، اما باید ببینید که جناب خان در چنین موقعیتی چه رفتار و حرکتی انجام می‌دهد.

*تا به حال پیشنهاد اجرای خارج از استودیو برنامه «خندوانه» همراه با جناب خان داشته‌اید؟

-ذبیحی:بله پیشنهادهای بسیاری از این دست داشتیم،‌اما هم تهیه کننده و هم ما جوابمان منفی بوده است چراکه باید شرایط خاصی را برای حضور این عروسک در نظر گرفت.

*جناب خان تا چه زمانی در برنامه «خندوانه» حضور دارد؟

-برقعی: این موضوع بستگی به تصمیم تهیه کننده و کارگردان دارد، اما فعلا که تا قبل از ایام محرم در برنامه هستیم و بعد از آن باید به ما اعلام شود.