پس از فروپاشی آتش بس میان آنکارا و گروه‌های کرد، ترکیه برای برگزاری انتخابات مناقشه‌آمیز آماده می‌شود و ناآرامی‌های داخلی مانع حمایت ترکیه شده است.
"بمباران مواضع مخالفان سوری توسط روسیه کشورهای منطقه را که در تلاشند رئیس جمهوری سوریه را سرنگون کنند، خشمگین کرده است. تحلیل‌گران می‌گویند، عربستان سعودی، قطر و ترکیه احتمالا در حال حاضر کمک نظامی به مخالفان سوری را افزایش می‌دهند تا از آنها و هدفشان حمایت کنند."روزنامه گاردین در گزارشی خبری می‌نویسد: «جنگنده‌های روسیه که از پایگاه هوایی جدیدی در سوریه به پرواز درآمده و حملات هوایی خود را آغاز کرده‌اند، منتقدان غربی را برآن داشتند تا موضع خودشان را برای برکناری بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه از قدرت نرم‌تر کنند اما گروه دیگری از مخالفان اسد مداخله مسکو را بیشتر از آنکه سرنوشت ساز وتعیین کنند ببینند آن را تحریک آمیز توصیف می‌کنند.
قدرت‌های منطقه‌ای بی‌سر و صدا اما موثر پول، تسلیحات و دیگر حمایت‌های لازم را برای مخالفان سوری فراهم کرده و باعث بزرگترین حملات علیه نیروهای دولت دمشق می‌شوند. در انجام این کار آنها به شدت در درگیری سرمایه‌گذاری می‌کنند که بخشی از یک مبارزه منطقه‌ای وسیع‌تر علیه قدرت و نفوذ ایران است.
در هفته‌ای که روسیه حملات هوایی متعددی انجام داد، این کشورها صریحا اعلام کردند که همزمان با تلاش مسکو برای حفظ اسد بر سر قدرت، دست کم بر برکناری او متعهد می‌مانند.
عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی چند ساعت پیش از آغاز نخستین حمله هوایی روسیه هشدار داد: هیچ آینده‌ای برای اسد در سوریه وجود ندارد. اگر اسد به عنوان بخشی از گذار سیاسی عزل نشود، عربستان سعودی گزینه نظامی را اتخاذ خواهد کرد که با برکناری اسد از قدرت پایان می‌یابد.
جولین بارنس دیسی، یکی از مقامات ارشد در شورای روابط خارجه اروپا می‌گوید: مداخله روسیه مشکل بزرگی برای کشورهایی است که از مخالفان سوری حمایت می‌کنند به ویژه کشورهای منطقه همچون قطر، عربستان سعودی و ترکیه و احتمالا به عنوان اقدامی برای مقابله با تشدید ناآرامی‌ها واکنشی شدید به این مساله خواهند داشت.
تحلیل‌گران می‌گویند، همزمان با گسترش جنگ داخلی سوریه، عربستان سعودی نسبت به موضعش راسخ‌تر شده است.
محمد الیحیی، یکی از مقامات "مرکز ملک فیصل برای تحقیق و مطالعات اسلامی" در ریاض می‌گوید: از زمان آغاز ناآرامی‌ها در سوریه، دیدگاه ریاض این بود که بشار اسد باید برود. هیچ نشانه‌ای از اینکه ریاض از آن زمان تاکنون موضع خود را تغییر داده وجود ندارد.
او افزود: برای ریاض و متحدان منطقه‌ای‌اش کاملا مشخص است که افزایش اقدامات اخیر ایران و روسیه تنها باعث ایجاد یک منطقه بی‌ثبات‌تر و ریختن خون‌های بیشتر می‌شود.
تحلیل‌گران معتقدند: ریاض بر حمایت از مخالفان سوری در جنوب سوریه تمرکز کرده است. در حالی که براساس گزارشات، ترکیه و قطر از مخالفان سوری در شمال کشور از جمله شبه نظامیان محافظه کار همچون "احرار الشام" حمایت کرده‌اند.
این گروه متحد با جبهه النصره، شاخه القاعده اخیرا به یک آتش بس محلی با نیروهای اسد در شمال کشور دست یافته است. گمان می‌رود موفقیت‌های این گروه در مقابله با نیروهای دولت دمشق یکی از علت‌های کمپین حملات هوایی روسیه و قرار گرفتن آنها به عنوان نخستین اهداف این حملات هوایی بوده است.
علی باکر، تحلیل‌گر منطقه‌ای می‌گوید: به احتمال زیاد تلاش‌های آتی بر تقویت موثر بودن ائتلاف‌های بزرگ، هماهنگی و همکاری میان پرنفوذترین و موثرترین گروه‌ها در سوریه معطوف خواهد بود.
او افزود: نگرانی‌ها نسبت به فروپاشی دولت اسد و به جا ماندن خلاء خطرناک قدرت، متحدان را برآن داشت تا از تلاش‌ها برای یک گذار سیاسی حمایت کنند اما حملات هوایی روسیه این ارزیابی را تغییر داد.
همکاری و همکاهنگی بسیار نزدیک و شدیدی میان عربستان، قطر و ترکیه وجود دارد. آنها تقریبا در خصوص سوریه یک رویکرد دارند.
پس از فروپاشی آتش بس میان آنکارا و گروه‌های کرد، ترکیه برای برگزاری انتخابات مناقشه‌آمیز آماده می‌شود و ناآرامی‌های داخلی مانع حمایت ترکیه شده است.
با این حال قطر و عربستان سعودی برای واکنش به مداخله مسکو قطعا بودجه، رابطه و اهداف سیاسی دارند.
عربستان سعودی و قطر در حال حاضر وارد یک جنگ خونین و پرهزینه در یمن شده‌اند که احتمالا منابع مالی و نظامی آنها را محدود می‌کند. آنها همچنین تاکنون از ممنوعیت‌های غرب در خصوص ارسال تسلیحات پیشرفته از جمله موشک‌هایی که می‌توانند هواپیماها را ساقط کنند به خاطر ترس از اینکه ممکن است این تسلیحات به دست افراد "نادرستی" بیفتد و علیه خودشان استفاده شوند، تمکین کرده‌اند.
بارنس دیسی می‌گوید: مساله نامشخص کنونی میزان قدرت به اضافه کارایی و قابلیتی است که قدرت‌های منطقه‌ای می‌خواهند در مذاکرات مطرحشان کنند. آیا سعودی‌ها تلاش می‌کنند تا مسائل را به صورت قاطعانه در دست‌های خود بگیرند از جمله با ارسال تسلیحات پیشرفته به مخالفان سوری که تاکنون از انجام این کار منع شده بودند؟
او افزود: پادشاه جدید عربستان تمایلی را برای جسورتر بودن و اینکه اقدامات را به دست بگیرد نشان داده است، اگر سعودی‌ها ببینند که وضعیت از دستانشان خارج می‌شود و این حس وجود دارد که ایرانی‌ها جایگاه خود را در سوریه مستحکم می‌کنند، شاهد واکنش محکم‌تر آنها خواهید بود.
با این حال بعید است که تعداد زیادی نیروی زمینی به سوریه اعزام شوند چرا که بسیاری از آنها در یمن مستقر هستند.
حسن حسن، نویسنده کتاب "داعش: داخل ارتش ترور" می‌گوید: نقش نظامی عربستان بیشتر از مداخله و تهاجم خواهد بود. عربستان تاکنون سوریه را یک تهدید امنیتی مستقیم نمی‌دانست.
برخلاف سوریه که ایران در آنجا سلطه و نفوذ دارد، مردم یمن سال‌ها است که هژمونی عربستان را پذیرفته‌اند.
او افزود: بهترین راه برای واکنش نشان دادن به مداخله روسیه مشارکت بیشتر با مخالفان سوری و افزایش حمایت‌ها از آن‌هاست تا بتوانند این حمله را خنثی کرده و تعادلی را بر روی زمین ایجاد کنند. آن موقع روس‌ها متوجه خواهند شد که در رابطه با آنچه که می‌توانند در سوریه به دست آورند، محدودیت‌هایی وجود دارد و رویکرد خود را تغییر خواهند داد.
اما مناقشات منطقه‌ای وسیع‌تر بر سر نفوذ میان عربستان و ایران باعث می‌شود که ریاض به هر قیمتی کنار نکشد.
مقامات عربستان به خصوص نگرانند که آمریکایی‌ها به دنبال توافق اتمی با ایران از استراتژی خود نسبت به تهران عقب نشینی کنند.
جین کینینمانت، یکی از محققان ارشد در اندیشکده بین‌المللی چتم هاوس می‌گوید: به دنبال توافق اتمی قدرت‌های جهانی با ایران، تنش‌ها حقیقتا در حال افزایش هستند. سعودی‌ها احساس می‌کنند که آمریکا و جامعه بین‌المللی نسبت به این مساله کاری انجام نمی‌دهند.
در این زمینه خیال ریاض از نقش روسیه کمی آسوده است چرا که افزایش اهمیت مسکو تا حدودی نفوذ ایران را از دور خارج می‌کند.
دنییل لوی، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجه اروپا می‌گوید: آیا در اینجا یک موازنه وجود دارد؟ هر چه نفوذ روسیه بیشتر باشد، نفوذ ایران کمتر است. فکر می‌کنم این یکی از راه‌هایی است که روس‌ها این عقیده را به سعودی‌ها تحمیل می‌کنند تا به این مساله بادید منفی نگاه نکنند.
او افزود: اما به طور کلی خطرات تشدید درگیری‌ها در سوریه افزایش یافته است، این مساله که تهران و ریاض در حال حاضر در حالت رویارویی قرار گرفته‌اند، نگران کننده است. چه کسی می‌تواند در حال حاضر نقش میانجی‌گر را برای کاهش تنش‌ها ایفا کند؟
لوی ادامه می‌دهد: آمریکایی‌ها و روس‌ها در چنین جایگاهی قرار ندارند و ایران و عربستان نیز به اندازه کافی با یکدیگر مذاکره نمی‌کنند. در حال حاضر هیچ مقام ارشدی که از سوی طرف دیگر قابل احترام باشد، وجود ندارد و این مساله بسیار خطرناک است.»
ارسال نظر
