طالع نحس مخالفان!

در گرماگرم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 6قدرت جهانی وقتی باراک اوباما با یک دوراندیشی سیاسی طرح کنگره آمریکا مبنی بر بررسی۶۰ روزه توافق هسته‌ای را پذیرفت و آن را امضا كرد برخی منتقدان مذاکرات در تهران و واشنگتن هر کدام با توجه به نوع نگاه خودشان این اقدام اوباما را منفی تفسیر کردند. اما روند تحولات سنای آمریکا در چند هفته اخیر و ناکامی‌های مکرر جمهوریخواهان در فلج کردن دولت اوباما نشان داده است که کاخ سفید با تکیه بر مشاوران خویش راه درستی را انتخاب کرده است.

 وقتی در هفته گذشته جمهوریخواهان نتوانستند طرح کفایت بررسی مذاکرات را به تصویب برسانند، میچ مک کانل رهبر اکثریت جمهوریخواهان از مهلتی یک هفته‌ای سخن گفت که در پی آن قصد دارد به همراه تعدادی دیگر از جمهوريخواهان فرصت مجددی به هم‌حزبی‌هایش و رقبایشان یعنی دموکرات‌ها بدهد. پنجشنبه، مک کانل طرحی را به سنا ارائه داد که بر طبق آن ضمیمه‌ای به توافق هسته‌ای که به اختصار برجام خوانده می‌شود اضافه می‌شد. بر طبق این ضمیمه تنها در صورتی جمهوريخواهان و سنا با توافق هسته‌ای موافقت می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران دو موضوع «به رسمیت شناختن اسرائیل به عنوان یک کشور» و «آزادی آمریکایی‌های حاضر در ایران» را نیز به مفاد برجام اضافه کند. این موضوع البته در گذشته نیز از سوی جمهوریخواهان مطرح شده بود که با واکنش تند کاخ سفید همراه بود. باراک اوباما در زمان جریان داشتن مذاکرات هسته‌ای جمهوریخواهان را از این اقدام بر حذر داشته و تاکید کرده بود که مذاکرات تنها بر سر موضوع هسته‌ای است و وارد کردن موضوعات دیگر به نفع ایالات متحده نخواهد بود.

  در سنا چه اتفاقی افتاد؟

مک کانل و عده‌ای دیگر از جمهوريخواهان ابتدا به صحبت در مورد روند توافق هسته‌ای و طرح‌های خودشان در این مدت پرداختند. به طور کلی، نوع نگاه سیاست زده جمهوریخواهان به دولت اوباما آنقدر زیاد بوده است که بسیاری از اوقات فریاد هم حزبی‌های خودشان را نیز درآورده است. عمده استدلال جمهوریخواهان و به ويژه مک کانل در صحبت‌های روز پنجشنبه گذشته این بود که باراک اوباما و دموکرات‌ها با مذاکرات هسته‌ای به مردم ایالات متحده پشت کرده‌اند. در واقع علت اصلی مخالفت‌های مک‌کانل و برخی جمهوریخواهان تندرو این است که معتقدند اوباما و دموکرات‌ها با روندی که در طول مذاکرات طی کرده‌اند کنگره آمریکا را دور زده‌اند. این تفکر در واقع تفکر صحیحی است چرا که در رای گیری روز پنجشنبه، جمهوريخواهان ابتدا طرح ضمیمه حمایت مشروط از توافق هسته‌ای را برای به دست آوردن کفایت به رای گذاشتند که با ۴۵ رأی مخالف به تصویب نرسید. بعد از آن نمایندگان درخواست کفایت مذاکرات بر سر توافق اتمی را مطرح کردند و باز هم نتیجه ۵۶ در برابر ۴۲ این طرح نیز رد شد و به مرحله بعد، یعنی رأی گیری نرسید. بر طبق قوانین داخلی سنا هر چند نمایندگان محدودیتی از نظر زمانی برای بررسی یک طرح ندارند اما اگر ۶۰ نماینده رایی دهند مبنی بر توقف بررسی و رای گیری فوری در آن زمینه، سنا می‌تواند این کار را انجام دهد. جمهوریخواهان هفته قبل هم چنین پیشنهادی را مطرح کرده بودند که در آن زمان نیز رد شده بود.
  جدال سناتورها پس از اعلام رای بعد از اتمام رای گیری، هری رید رهبر اقلیت دموکرات مجلس سنای آمریکا در سخنان تندی جمهوریخواهان و مک کانل را مورد خطاب قرار داد، عمده انتقاد هری رید و دموکرات‌ها بر این مبناست که با شرایط فعلی کنگره آمریکا که به نفع باراک اوباما رقم خورده است دیگر نیازی به بررسی بیش از این مذاکرات هسته‌ای نیست و جمهوریخواهان باید دست از سیاسی کاری برداشته و به همراه دموکرات‌ها به مسائل داخلی آمریکا از جمله بررسی بودجه بپردازند. جالب‌تر آنکه به نظر می‌رسد مک کانل و جمهوريخواهان تندرو همچون جان مک کین، باب کورکر، سناتور منندز و تد کروز به تدریج نفوذشان در میانه هم حزبی‌های خود را از دست می‌دهند. این اتفاق به حدی جدی شده است که حتی نمایندگان دموکراتی که با جمهوريخواهان در این زمینه تا پیش از این موافق بودند نیز از ادامه حمایت از طرح ضمیمه مک کانل سرباز زدند. چاک شامر و بن کاردین از سر‌شناس‌ترین نمایندگانی بودند که اینچنین کردند.
  روزهای آینده، ادامه شکست جمهوریخواهان
مهلت شصت روزه توافق هسته‌ای روز پنجشنبه به پایان رسید. وزارت امور خارجه آمریکا و دیگر نهادهای مرتبط در روزهای آتی نماینده ویژه‌ای را برای آغاز روند رفع تحریم‌ها علیه ایران معرفی خواهندکرد. به نظر می‌رسد که سرنوشت توافق هسته‌ای در ایالات متحده تا حد زیادی مشخص است. عصبانیت جمهوريخواهان در مناظره اخیرشان که در استودیوی شبکه CNNپخش شد و به کار بردن عبارتی تند از سوی برخی نامزد‌ها همچون لینزی گراهام که ادعا کرد اگر رئیس جمهور شود توافق هسته‌ای را پاره خواهد کرد نشان می‌دهدکه جمهوريخواهان دیگر توان رد کردن برجام را ندارند.

 تا حد زیادی دیگر مشخص شده است که جمهوريخواهان شکست آشکاری خورده‌اند، تکیه بیش از حد آنان به نظر سنجی‌های عمومی و تشکیل کمپین‌هایی که هواداران سنتی آن‌ها در آن حضور داشتند این توهم را برای آنان به وجود آورده بود که می‌توانند جلوی توافق هسته‌ای را بگیرند. هدفی که با وجود همه این تحولات نهادهای اسرائیلی به زعامت بنیامین نتانیاهو هنوز به دنبالش هستند و هیچ بعید نیست با پیچیدگی‌های قوانین داخلی آمریکا راهی جدید برای بی‌اعتبارکردن برجام کشف کنند. اگرچه محمد جواد ظریف و مسئولان ایران بار‌ها تاکید کرده‌اند که از نظر حقوق بین‌الملل ایالات متحده یک واحد کلی به شمار می‌رود و مسئولیت هر آنچه در عرصه جهانی رخ دهد نه با کنگره آمريكا بلکه با دولت ایالات متحده است. باید منتظر ماند و دید کمیسیون بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی ایران چه خروجی و گزارش و چه نحوه قانونی را برای اعلام نظرش در مورد توافق هسته‌ای ارائه خواهد داد.