42 عدد شانس اوباما

با سپری شدن تعطیلات تابستانی قانونگذاران آمریکا روز سه شنبه به کنگره بازگشتند تا مسئله توافق هسته‌ای را که موجب جنجال داخلی در آمریکا شده، حل کنند. جدالی که به زورآزمایی دموکرات ها و جمهوریخواهان تبدیل شده و در انتخابات آینده ریاست جمهوری این کشور نیز تاثیراتی در پی دارد. با وجود تلاش مخالفان توافق هسته‌ای و حمایت‌های مادی و معنوی کشورهای مختلف از آنها، کاخ سفید موفق شد حمایت 42 سناتور را را بدست آورد. پیش از این اوباما به 34 رای برای حفظ حق وتو نیاز داشت، اما اکنون ورق کاملا به سود وی برگشته و دموکرات ها می‌توانند با ترفند فیلی باستر از به رای گذاشتن لایحه در کنگره جلوگیری کنند.
در گرماگرم مذاکرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی، کنگره ایالات متحده که گمان می‌کرد اوباما و دولت او حاضراست به هر قیمتی به توافق با ایران دست یابد تا بلکه میراثی ماندگار در عرصه سیاست خارجی از خود به جای بگذارد، به صورت جدی‌تر خواستار نقش‌آفرینی در این فرآیند شد. هرچند زمزمه‌های تصویب قانونی برای بازبینی متن تفاهم احتمالی هسته‌ای از مدت‌ها پیش‌تر توسط نمایندگان و سناتورهای دموکرات و جمهوری‌خواه مطرح شده بود، اما اجرایی شدن این خواسته به بعد از انتخابات سنای ایالات متحده در آبان سال گذشته موکول شد که طبق پیش‌بینی‌ها، جمهوری‌خواهان توانستند اکثریت سنا را در دست بگیرند.
تاش برای نقش آفرینی کنگره در توافق هسته ای
با ورود سناتورهای جدید، لایحه پیشنهادی برای ایفای نقش کنگره در مذاکرات هسته‌ای به بحث گذاشته شد. برخی از مفاد ابتدایی لایحه چنان سخت‌گیرانه بود که اوباما به صورت رسمی تهدید به وتوی آن کرد. خلاصه اینکه در نهایت، مصالحه میان کاخ سفید و کنگره به اصلاح دو بخش از لایحه پیشنهادی منجر شد. بر اساس این لایحه مقرر شد که اگر توافق هسته‌ای تا 9 تیرماه سال جاری به دست آید، فرصت کنگره برای بازبینی آن 30 روز باشد، و اگر توافق هسته‌ای پس از آن تاریخ حاصل شد کنگره فرصتی 60 روزه برای بررسی مفاد آن داشته باشد، که در عمل حالت دوم رخ داد. این لایحه در نهایت با رای مثبت سنا (98 رای موافق در برابر 1 رای مخالف) و مجلس نمایندگان (400 رای موافق در برابر 25 رای مخالف) به تصویب کنگره رسید و با امضاء اوباما به قانون تبدیل شد.قابل ذکر است که مجلس سنای آمریکا 100 کرسی دارد که 54 کرسی به جمهوری‌خواهان تعلق دارد و مجلس نمایندگان نیز که 434 کرسی دارد جمهوری‌خواهان در مجموع 246 کرسی را در اختیار خود دارند.کنگره تا 17 سپتامبر(26 شهریور) فرصت دارد قطعنامه رد توافق هسته‌ای را تصویب کند. پس از آن اوباما 12 روز برای وتوی آن وقت خواهد داشت. سپس کنگره 10 روز دیگر به منظور تلاش برای رهایی خود از وتوی اوباما فرصت دارد.رهبران مجلس نمایندگان آمریکا گفته‌اند قصد دارند این هفته قطعنامه مخالفت با توافق هسته‌ای را تصویب کنند که پیش بینی می‌شود سنا نیز در این زمینه سریع اقدام کند.
کسب آراء لازم برای وتوی قطعنامه
زمانی که قطعنامه عدم تایید توافق هسته‌ای با ایران تصویب شود و اوباما نیز آن را وتو کند، سنا و مجلس نمایندگان هر دو به رای اکثریت دو سوم نیاز خواهند داشت تا بتوانند وتوی اوباما را باطل کنند. اوباما برای حفظ وتوی خود به 34 رای در سنا و 146 رای در مجلس نمایندگان نیاز دارد. اکنون اوباما توانسته حمایت 42 سناتور را در سنا به دست آورد.با توجه به اینکه قطعنامه مخالفت با توافق هسته‌ای را مجلس نمایندگان ارائه کرده است، ابتدا مجلس نمایندگان وتو را بررسی خواهد کرد و از این رو ممکن است به رای‌گیری در سنا نیازی نباشد. نانسی پلوسی رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان گفته است اطمینان دارد قادر خواهد بود آراء کافی را برای حفظ حق وتوی رئیس‌جمهور به دست آورد. در صورتی که این طرح تصویب شود، اوباما 12 روز برای وتوی آن زمان خواهد داشت، که در آن صورت مخالفان توافق باید دو سوم نمایندگان کنگره را با خود همراه کنند تا بتوانند بر حق وتو غلبه کنند. این در حالی است که با اعلام حمایت بیش از 42 عضو سنا(یعنی 8 نفر بیشتر از حدنصاب 34 نفر)، که 100 عضو دارد، تلاش مخالفان توافق از حالا شکست خورده است.
رای گیری یا فیلی باستر؟
در حالیکه 42 سناتور دموکرات از توافق هسته‌ای ایران حمایت کرده‌اند اما برخی از آن‌ها هنوز در پشتیبانی از فیلی‌باستر و به رای نگذاشتن و قطع‌نامه رد توافق دچار تردید هستند.به گزارش ایسنا، سناتور باب کیسی اعلام کرد که درباره انجام فیلی‌باستر (اطاله بررسی) قطع‌نامه رد توافق در کنگره هنوز تصمیمی نگرفته است.سناتورها کریس کونز، مارک وارنر و هیدی هیت‌کمپ درباره این که رای منفی به کفایت بررسی بدهند، سکوت کرده‌اند.کریس کونز هفته گذشته به سی.ان.ان گفته بود که اگر سناتورها نتوانند درباره توافق هسته‌ای ایران رای‌گیری کنند بسیار تاسف‌انگیز خواهد بود.دموکرات‌ها به 41 رای از 42 حامی توافق هسته‌ای نیاز دارند تا به درخواست کفایت بررسی رای منفی دهند و از تصویب قطع‌نامه رد توافق جلوگیری کنند. در غیر این صورت اوباما رییس‌جمهور ایالات متحده، این قطع‌نامه را وتو خواهد کرد و 34 سناتور مجبور خواهند بود تا از وتوی رییس‌جمهور حمایت کنند. اگر دموکرات‌ها تصمیم بگیرند تا از فیلی‌باستر حمایت نکنند می‌تواند منجر به تضعیف حامیان توافق هسته‌ای ایران شود.سناتور ریچارد بلومنتال پس از اعلام حمایت خود از توافق هسته‌ای به خبرنگاران گفت که از فیلی‌باستر پشتیبانی می‌کند.وی گفت:‌ به نظرم سوال اصلی مردم آمریکا این است که آیا ما از توافق هسته‌ای حمایت می‌کنیم. چه در مرحله کفایت بررسی یا رای‌گیری نهایی من به حمایت از توافق هسته‌ای رای می‌دهم.هری رید، رهبر اقلیت سنا پیش از این پیشنهادی را به مک کانل، رهبر اکثریت سنا داده بود که به سنا این اجازه را می‌داد رای گیری را از روند آیین‌نامه کنار بگذارند و مستقیم رای‌گیری نهایی را بر مبنای 60 رای مثبت قرار دهند.این پیشنهاد از سوی مک کانل رد شد.این پیشنهاد به دموکرات‌های مردد اجازه می‌داد تا از تصمیم درباره انجام فیلی‌باستر اجتناب کنند و همین طور جمهوری‌خواهان را برای کسب رای برای کفایت بررسی بی نیاز می‌کرد. اکنون که حامیان برجام توانسته‌اند به 42 رای در سنا دست یابند می‌توانند با توسل به حربه فیلی‌باستر از رای‌گیری درباره قطعنامه عدم تایید جلوگیری کنند و بدین ترتیب با گذشت فرصت دو ماهه کنگره برای بررسی برجام، به صورت خودکار دیگر توان رد برجام را نخواهند داشت.فیلی باستر در نظام اجرایی قانونگذاری در آمریکا به تلاش سیستماتیک مخالفین اقلیت اطلاق میشود که با اتخاذ روشهای متفاوتی مانع از این میشوند که مجلس وارد مرحله تصمیم گیری بر روی طرح اکثریت شود و در واقع با این روش امکان ورود مجلس به مرحله تصمیم گیری نهایی را مسدود می‌کنند. با رسیدن شمار حامیان در سنای آمریکا به ۴۲ نفر، جمهوری‌خواهان ۶۰ رای لازم برای جلوگیری از روند موسوم به فیلی باستر را از دست داده‌اند. فیلی باستر در سنای آمریکا عملا به منظور جلوگیری از به رای گذاشته شدن لایحه‌، قانون یا هر اقدامی که نمایندگان در حال تبادل نظر در مورد آن هستند، استفاده می‌شود. اگر ۶۰ سناتور به کفایت مذاکرات رای دهند، بحث خاتمه پیدا می‌کند و رای‌گیری انجام می‌شود.