جهان شرمسار از یک کودک سه ساله

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم ساسان آقایی به موضوع کشف جسد کودک معصوم سه ساله در ساحل مدیترانه و عکس العمل جهانی به این رخداد تاسف برانگیز است که در قسمتی از آن آمده است : مرگ در این آب ها، این روزها انگار ساده ترین تصمیمی است که می شود در خاورمیانه گرفت.

در این مطلب آمده است : جنازه کمی بیشتر از ٥ کیلوگرم وزن داشت: برای پسربچه سه ساله ای که تولد، رشد و مرگ او، همه اش با هم می شود یک داستان مینی مال چندخطی که در جنگ و آوارگی و احتمالاگرسنگی گذشته، کمی غیرطبیعی به نظر می آید.

اما «آیلان» پیش از رسیدن به ساحل «بدروم» ساعت ها در آب دریا غوطه ور بود و هنگامی که ماموران امداد گارد ساحلی ترکیه، سرانجام جنازه اش را از شن های ساحل برگرفتند، بخش زیادی از وزنش را آب شور مدیترانه تشکیل می داد: مرگ در این آب ها، این روزها انگار ساده ترین تصمیمی است که می شود در خاورمیانه گرفت. آیلان تنها قربانی دوم سپتامبر موج های وحشی مدیترانه نبود، «گالیپ» برادر ٥ ساله اش، همو که در هر عکسی از آیلان، دیده می شود و بسان یک سپر از برادر کوچک تر خودش محافظت می کند، در مرگ هم «داداش کوچیکه» داستان را تنها نگذاشت و اگر بزرگ ترین درد جهان، داغ فرزند برای مادر باشد، شاید بی انصافی بود «ریحان» زنده به ساحلی پا بگذارد که جنازه دو فرزندش را به بالین گرفته، ٢٢٥ کیلومتر آن سوتر از ساحل بدروم، جنازه ریحان را هم یافتند تا «عبدالله کردی» پدر خانواده هم همسرش را به آب سپرده باشد، هم فرزندانش را.

آن روز، در همان قایق ١١ مهاجر دیگر هم جان به آب های مدیترانه دادند، جنازه دوتای شان هرگز به ساحل بازنگشت و اگر آن مردار آرمیده به صورت پسر سه ساله بر شن های ساحل بدروم نبود، تمام ما، من و شما، تمام جهان از این خبر هم ساده می گذشت، مثل سرخط خبرهای تکراری روزانه تلکس های خبری و زیرنویس های ساده شبکه های تلویزیونی که ١٠، ٢٠، ٣٠، ١٠٠، ٥٠٠ و حتی این اواخر ٧٠٠ مهاجر «غیرقانونی» دوباره در یکی از آب های خروشان جهان به دریا ریخته شدند و مردند.

می شود نامش را لحظه «خلق حقیقت» گذاشت: «نیلوفر دِمیر» عکاس گمنام یک آژانس خبری ترکیه ای نه چندان مشهور به نام «دوغان» آنجا بود تا ما را ببرد به هشتم ژوئن سال 1972 در «ترنک بنگ»، یک دهکده کوچک ویتنام جنوبی، جایی که هوین کونگ (نیک) اوت، عکاس آسوشیتدپرس در راه آسفالته منتهی به دهکده بمباران شده ایستاده بود و «فان تی کیم فوک»، دختر خردسالی که بی هدف به قصد فرار از آتش می دوید را شکار کرد، آسوشیتدپرس، عکس را برخلاف «اصول اخلاقی» وقت خودش منتشر ساخت و نیویورک تایمز «دختر ناپالمی» یا «دختر اسیر» را روی جلد برد و امریکا ناگهان تکان خورد، آنقدر که نیکسون چاره ای جز پایان جنگ ویتنام نداشت. چهل و دو سال بعد، جایی خیلی دورتر از ویتنام، لحظه خلق حقیقت با ترتیبی دیگر در ساحل بدروم تکرار شد: دوربین دمیر، جنازه رهاشده آیلان در خروش موج ها را شکار کرد، این بار هم یک کودک اما مرده در مرکز تصویر به چشم می آمد و همین کافی بود تا در تنها چند ساعت، جهان ناگهان به خود آید: شبیه به یک زلزله هفت ریشتری، شبکه های اجتماعی انگلیسی، عربی و فارسی با عکس لاشه این کودک سوری لرزیدند.

درست به مانند عکس تاریخی «دختر ناپالمی»، تصویر هولناک جنازه این کودک سه ساله، دوباره «فلسفه اخلاق» و «مرزهای استاندارد» ژورنالیستی را به چالش کشید، بی بی سی از انتشار «دقیق ترین» سکانس این رخ داد چشم پوشید اما سردبیر دویچه وله با دفاع از انتشار عکس ها نوشت: «ما این عکس را منتشر می کنیم، زیرا ما را تکان داد زیرا تحریریه ما را در تامل و سکوتی متاثر از رنج و مرگ فرو برد زیرا در برابر این عکس در خود فرورفتیم» و این همان اتفاقی بود که نیلوفر دمیر را وادار به فشار دادن شاتر دوربینش ساخت: «در آن لحظه تنها می توانستم از جنازه ها عکس بگیرم، می خواستم دنیا آنها را ببیند، می خواستم این تراژدی را به نمایش بگذارم».

دمیر کارش را درست انجام داده بود: واکنش شدید افکار عمومی نسبت به این عکس ها، مرزهای ژورنالیستی را در چند ساعت درنوردید و در سوم سپتامبر، بیشتر روزنامه های برجسته دنیا از ایندیپندنت در بریتانیا تا ال موندو در اسپانیا، روزنامه های ایتالیایی، فرانسوی و حتی امریکایی، عکس دلخراش جنازه «آیلان کردی» را تمام قد روی جلد خود بردند: عکس ش را و داستان مینی مال او که در چند جمله تمام می شود، داستان تنها یکی از ١٥١٢٣ کودک جان باخته در جنگ داخلی سوریه را که «در میانه جنگ داخلی به دنیا آمد، با حمله داعش به کوبانی در بقچه ای پیچیده شد و سفر دور و درازی را همراه پدر و مادر و برادرش آغاز کرد، در آوارگی روی پایش ایستاد، اداره مهاجرت کانادا، شانسش را برای زندگی در این کشور با رد درخواست پناهندگی عبدالله کردی گرفت، و ناگهان یک روز پدرش، خسته از آوارگی و بی پناهی و تنهایی، با رویای رسیدن به کرانه شرقی اروپا از راه مدیترانه، نزدیک به ٣٠٠٠ دلار به قاچاقچیان انسان داد تا همه با هم سوار قایقی شوند به سمت جزیره «کوس» در یونان، قایقی که بسان خیلی های دیگر هیچ وقت به مقصد نرسید...» نقطه، سرخط!

داستان آیلان همین جا، به همین کوتاهی و سادگی تمام می شود اما عکس هایش چون پتک بر سندان وجدان جهانی می کوبد و می پرسد «پس وقت زندگی چه زمانی به کودکان خسته از جنگ می رسد؟»

شاید فکر می کرد آنچه کنار ساحل افتاده عروسکی است که دریا به کودکش هدیه داده است. نزدیک شد. اما آن عروسک که پیراهن قرمز و شلوار آبی به تن داشت، فرشته کوچک یک خانواده دیگر بود که اسیر دریا شده بود. نهنگ ها، کوسه ها و مرغان دریایی او را به ساحل آورده بودند تا بگویند این هم سند دیگری بر بی رحمی جنگ. ماهیگیر می گوید: قلبم آنجا شکست.

دو قایقی که در آب های ترکیه غرق شده بودند، دست کم 12 سوری را به آب سپرده بودند که در میان آنها آیلان کردی و پدر و مادر و برادر بزرگ ترش نیز بودند. آنها می خواستند خود را به یونان برسانند که غرق شده بودند. در این میان اما تنها تصویری از خواب ابدی و مظلومانه آیلان در حالی که صورت خود را به شن های ساحل بودروم چسبانده بود، در جهان منتشر شد: تصویری که مانند نواختن ناقوس بلند بیدار باش برای بشریت در اقصا نقاط جهان بود.

از 23 نفری که سوار این دو قایق بودند تاکنون جنازه 12 نفر، از جمله پنج کودک، پیدا شده است. ظاهرا 9 نفر بیشتر زنده نمانده اند که بعضی های شان جلیقه نجات داشته اند و خودشان را به ساحل رسانده اند. آیلان سه ساله، گالیپ پنج ساله و مادر آنها ریحان، سه نفر از این 12 پناهجوی سوری بودند که در راه جست وجوی یک زندگی بهتر در قاره سبز جان سپردند.
از بامداد چهارشنبه که پیکر بی جان آیلان در ساحل بودروم کشف شده، تصویر او میلیون ها بار در شبکه های اجتماعی و رسانه های جهان بازنشر شده است: تصویر تکان دهنده ای که خشم بسیاری را از دولت ها و استیصال سازمان ملل در حل بحران سوریه برانگیخته است. موضوع دیگر که بیشتر واکنش افکار عمومی را برانگیخته، بحث سرگردانی صدها هزار پناهجوی دیگر سوری در مرزهای اروپا و بی اعتنایی دولت های این کشورها به وضعیت غیرانسانی ها و مقاومت در برابر ورود و سامان یافتن آنهاست.

بستگان آیلان اعلام کرده اند خانواده آیلان کوچولو بعد از اینکه درخواست پناهندگی آنها در ماه ژوئن از سوی دولت کانادا رد شد، سعی کردند خود را با قایق قاچاقچیان انسان به سواحل یونان برسانند. تیما کردی که ٢٠ سال است در ونکوور آرایشگری می کند، عمه آیلان است. او گفته تلاش داشت از این خانواده حمایت کند و او و همسایگانش مقداری پول برای کمک به خانواده آیلان به بانک سپرده بودند، اما در نهایت نتوانستند این کمک را به آنها برسانند.

داستان آیلان

بچه هایم زیباترین بچه های جهان بودند. کسی در دنیا هست که بچه هایش برایش عزیزترین موجودات دنیا نباشند؟ این سخن عبدالله کردی پدر آیلان سه ساله است که می گوید نتوانست همسر و دو پسرش را نجات دهد. دریا خشن شده بود و قاچاقچیان قایق را رها کرده بودند تا خود را نجات دهند.

او می گوید با بازوهایش محکم آنها را گرفته بود اما امواج دریا قفل دستان آنها را شکست. عبدالله کردی تنها آرزویش این است که به کوبانی بازگردد و آنها را آنجا دفن کند. عبدالله کردی گفته است حدود چهار هزار یورو برای نجات خانواده اش از جنگ و رساندن آنها به جای امن به قاچاقچیان پرداخته بود.

کانادا درخواست پناهندگی خانواده آیلان را رد کرده بود

بستگان آیلان اعلام کردند خانواده این کودک بعد از اینکه درخواست پناهندگی آنها در ماه ژوئن از سوی دولت کانادا رد شد، سعی کردند خود را با قایق قاچاقچیان انسان به سواحل یونان برسانند. به دنبال انتشار این خبر کریس اکساندر، وزیر مهاجرت کانادا تا روشن شدن دلایل اینکه چرا درخواست پناهندگی خانواده آیلان را رد کرده، از کار تعلیق شد.
الکساندر در واکنش به انتشار تصویر بی جان آیلان گفته از دیدن این تصویر بسیار متاسف شده است. فین دانلی، سیاستمدار کانادایی گفته است که شخصا نامه عمه آیلان را، به وزیر مهاجرت کانادا رسانده بود.

مرگ غم انگیز آیلان کردی احساسات جهانی را برانگیخته است. کاربران شبکه های اجتماعی با ساختن هشتگ هایی چون KiyiyaVuranInsanlik، #HumanityWashedAshore# و StandUpIfYouAreHuman# درباره بحران پناهجویی می نویسند. در این میان هر لحظه بر شما رآثار هنری که درباره آیلان کردی منتشر می شود، افزوده می شود. اغلب کاربران می نویسند: معذرت می خواهیم آیلان.

الجزیره: آیا چنین تصویری اروپا را تغییر نخواهد داد؟ چه خواهد شد؟

الجزیره می نویسد تصویر آیلان خشم بسیاری از ناظران را برانگیخته است. کاربران شبکه های اجتماعی دولت ها را شماتت می کنند و خواستار اقدام فوری برای سامان دادن به شرایط این پناهجویان هستند. الجزیره یادآور می شود بحران پناهجویان موجب اختلاف عمیق در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا شده است. از نظر برخی باید این پناهجویان به شکل برابر بین ٢٨ عضو اتحادیه اروپا تقسیم شوند.

المانیتور: کشورهای اروپایی به ترکیه: ما پول می پردازیم، شما پناهندگان سوری را نگه دارید
هفته گذشته دولت دانمارک پیشنهاد کرد با کمک به ترکیه، از این کشور بخواهیم پناهندگان سوری را که راهی اروپا می شوند متوقف کند. توماس دی میزر، وزیر کشور آلمان هم پیشنهاد کرد با ساخت اردوگاه در ایتالیا، یونان و ترکیه برای پناهندگان، آنها در این اردوگاه ها ساماندهی شوند.
این خبر خوبی برای ترکیه است. در حال حاضر توانایی دولت آنکارا به دلیل افزایش خشونت و عدم ثبات سیاسی، برای اسکان پناهجویان سوری کاهش یافته است. به هر حال همکاری بین اتحادیه اروپا و آنکارا می تواند از درد و رنج پناهجویان سوری بکاهد.

اینترنشنال بیزینس تایمز: کشورهای عربی درهای خود را روی پناهجویان باز کنند

سلطان سعود قاسمی در اینترنشنال بیزینس تایمز نوشت: کشورهای عربی باید درهای خود را به سوی پناهجویان سوری باز کنند. او می نویسد کشورهای حاشیه خلیج فارس در مجموع از میان حدود ٩ میلیون سوری که آواره شده اند، هیچ کدام را پناه نداده اند و آمار پناهنده سوری به این کشورها صفر است. این در حالی است که این کشورها در سال ٢٠١٢ مجموعا بیشترین پول را در جهان صرف خرید اسلحه کردند.