نگاه حقوقی به موضوع بررسی توافق در پارلمان/ چرا برجام نیاز به تصویب مجلس ندارد؟/ اگر کنگره توافق را رد کند، چه می‌شود؟

استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران در رابطه با موضوع لزوم تصویب برجام در مجلس بیان داشت: از انجایی که این توافق نوعی اقدام مشترک است لذا به نظر نمی رسد چنین الزامی برای دولت وجود داشته باشد وی همچنین اظهار داشت : درصورت رد برجام توسط کنگره باز گشت تحریم ها امکان ندارد.

داوود آقایی در گفت و گو با شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید گفت: همانطور که از اسم آن مشخص است این توافق یک اقدام جامع مشترک است و هیچ عنوان معاهده یا پروتکل یا قرارداد به آن اتلاق نمی شود لذا از این جهت می توان حق را به دولت داد که  با توجه به این موضوع یعنی رسیدن به یک توافق بدون آنکه قراردادی با دولت های دیگر بسته یا کشور را متعهد کند نیازی به طی شدن فرایند قانونی که طبق قانون اساسی پیش بینی شده است وجود ندارد.

وی ادامه داد: درچنین شرایطی اینکه برجام ابتدا باید به تصویب مجلس برسد و سپس به تائید شورای نگهبان امری غیر ضروری به نظر می رسد.

آقایی با تاکید بر این نکته که در این صورت می توان گفت دولت ملزم نیست برجام را به عنوان یک معاهده یا یک قرار داد به مجلس ارائه دهد تا در این نهاد مورد تصویب قرار گیرد گفت: مجلس به عنوان یک رکن ناظر در همه زمینه ها می تواند نظر دهد، پیشنهاد ارائه کند اما در عین حال به عنوان آنکه دولت موظف باشد به لحاظ قانونی لایحه برجام به مجلس ارائه نماید تعهد قانونی وجود ندارد.

استاد دانشگاه تهران با اشاره به قرارداد های مشابه گفت: شورای عالی امنیت ملی طبق قرار داد های گذشته مشابه مانند قرارداد سعدآباد، در مورد آنها تصمیم گرفته و نهایتا نظر خود را اعلام کرده است و هیچ کدام به صورت لایحه به مجلس ارائه نشد بنابراین به نظر می رسد برجام هم باید همین روند را طی کند.

داوود آقایی همچنین در پاسخ به این سوال که اگر کنگره آمریکا برجام را رد کند چه سرنوشتی در انتظار خواهد بود گفت: قاعدتا به لحاظ اینکه امریکا یک کشور مهم و تعیین کننده است و دیگر کشورهای اروپایی تا حدودی از او حرف شنوی دارند در این صورت می توان گفت اگر کنگره آن را رد کند تمام مذاکرات صورت گرفته یا برجامی که حاصل شده است بی اعتبار خواهند شد.

دکتر آقایی همچنین در رابطه با این مسئله که برجام یک قرارداد دوجانبه نبوده است که با رد کنگره کل مسئله از موضوعیت بیفتد گفت: انچه مطرح می شود به لحاظ تاثیر گذاری نقش آمریکا است یعنی از آنجایی که آمریکا در حلقه مذاکرات و شکل گیری گروه 1+5 و پیشنهاداتی که در این میان مطرح می شد نقش اصلی و تعیین کننده را آمریکا ایفا می کرد و کشورهای اروپایی مانند فرانسه  و انگلستان به شدت تحت تاثیر آمریکا هستند و طبیعتا اگر اریکا آن را رد کند اروپاییان نیز آن را مورد تائید قرار نخواهند داد، هرچند نظرات خود را داده اند و از آمریکا خواسته اند که این توافق را مورد تصویب قرار دهد مضاف برآنکه شرایط تحریم حتی در صورت رد توافق دیگر قابل بازگشت به پیش از رسیدن به برجام نیست و شرکت ها دیگر به آن پایبند نخواهند اما از سوی دیگر برجام به تصویب دیگر کشورهای اروپایی هم نخواهد رسید و تنها ممکن است روسیه و چین باقی بمانند که در گذشته هم این دوکشور چندان تاثیری در تحریم ها نداشتند و به هر حال تزلزلی در بنیان برجام ایجاد خواهد شد.

استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران در رابطه با مسئله قطعنامه ای که در رابطه با برجام صادر شده است گفت: قطعنامه به هر حال یک مصوبه بین المللی است و کشورها را نیز ملزم می کند به رعایت البته کشورها و عملکرد آنها می تواند در این راستا تاثیرگذار باشد برای مثال اگر ایران که یکی از اعضای اصلی مذاکره کننده بوده است برجام را نپذیرد با فرض اینکه نقطه نظراتی در داخل وجود دارد و یا به مجلس برود و تصویب نشود متقابلا آمریکا نیز خود را متعهد نمی داند. آنچه مهم است آن است که دیگر این امکان برای آمریکا وجود ندارد که در قالب قطعنامه شورای امنیت دیگر کشورها را ملزم کند ایران را مورد تحریم قرار دهند. در این زمینه آمریکا قطعا شرایط گذشته را نخواهد داشت لذا در این زمینه تنها ممکن است بتواند یکجانبه عمل کند یا از دوستانش بخواهد دست به تحریم بزنند همانطور که از اویل انقلاب چنین رویکردی را در برابر جمهوری اسلامی ایران اتخاذ کرده است.