حواشي انتخاب «گذشته» براي معرفي به آكادمي اسكار

فيلم «گذشته»، با توجه به اينكه كارگردان (فرهادي)، فيلمنامه نويسان (فرهادي و معصومه لاهيجي)، يكي از بازيگران اصلي (علي مصفا) و مدير فيلمبرداري (محمود كلاري)، ايراني هستند، به نظر مي رسد فيلم تا حد زيادي ويژگي هاي مورد نظر در بند E را داشته باشد.

معرفي فيلم به اسكار هر سال در ايران با حاشيه هايي همراه مي شود، گاه از زد و بندهايي صحبت مي شود و زماني تصميم به تنبيه و تحريم اسكار گرفته مي شود و يك سال هم پديده سينماي ايران، اصغر فرهادي مي تواند براي نخستين بار مجسمه معتبر اسكار را به ايران بياورد.

امسال هم معرفي نماينده ايران به اسكار با حواشي بسيار همراه شده است: «گذشته» در رقابت با «دربند» به كارگرداني پرويز شهبازي از سوي هيات 9 نفره به عنوان نماينده ايران به اسكار معرفي شد. زبان فيلم كه فرانسوي است از سوي گروه منتقد مورد حمله قرار گرفته و گاه هيات انتخاب متهم به بي اطلاعي از قوانين شدند. نگاهي به قوانين اسكار و همچنين اظهارات تعدادي از هيات انتخاب مي تواند نشان دهد. خبرآنلاين در گزارشي جزييات تمامي قوانيني كه مي تواند مربوط به حضور «گذشته» در اسكار باشد را تشريح كرده است. در اين گزارش آمده:

انتخاب «گذشته» از اين جهت كه تمام فيلم در پاريس فيلمبرداري شده و داستان آن هم در فرانسه اتفاق مي افتد و بيشتر عوامل آن غيرايراني هستند، بحث هايي را در محافل سينمايي به همراه داشته است. گروهي اعتقاد دارند فيلم فرهادي با توجه به اين شرايط نمي تواند نماينده سينماي ايران در اسكار باشد. هرچند اعتراض هاي منتقدان انتخاب فيلم فرهادي، قابل بحث است، اما برابر با قوانين ويژه جايزه فيلم خارجي زبان مي توان اين طور استدلال كرد كه «گذشته» شرايط حضور در بخش فيلم خارجي زبان را دارد. برابر با بند E بخش «واجد شرايط بودن» از قانون سيزدهم آكادمي علوم و هنرهاي سينمايي كه قوانين ويژه جايزه فيلم خارجي زبان در آن تصريح شده (اينجا)، «كشور ارائه دهنده بايد تصديق كند كه كنترل خلاقانه فيلم ارائه شده عمدتا در دستان شهروندان يا افراد مقيم آن كشور بوده است.»مليت دست اندركاران توليد يك فيلم مي تواند در تصميم آكادمي در اينكه فيلمي را در بخش خارجي زبان واجد شرايط بداند، موثر باشد.

تاكنون چند فيلم به همين دليل از سوي آكادمي رد شده اند. سال 2007 فيلم «هوس، احتياط» به كارگرداني آنگ لي از سوي تايوان براي شركت در هشتادمين دوره جوايز اسكار معرفي شد، اما آكادمي فيلم را نپذيرفت. سخنگوي آكادمي آن سال در توضيح اين تصميم گفت: «اين فيلم شايسته حضور در بخش فيلم خارجي نبود، چون قوانين ايجاب مي كند از ميان عوامل توليد يك فيلم، صرف نظر از تهيه كننده، كارگردان و نويسنده، حداقل در چند بخش افرادي با مليت كشوري حضور داشته باشند كه آن فيلم را به آكادمي معرفي كرده است.

مدير فيلمبرداري، تدوينگر، آهنگساز، طراح صحنه، طراح لباس، صداگذار و هيچ يك از بازيگران اصلي «هوس، احتياط» تايواني نيستند.»درباره فيلم «گذشته»، با توجه به اينكه كارگردان (فرهادي)، فيلمنامه نويسان (فرهادي و معصومه لاهيجي)، يكي از بازيگران اصلي (علي مصفا) و مدير فيلمبرداري (محمود كلاري)، ايراني هستند، به نظر مي رسد فيلم تا حد زيادي ويژگي هاي مورد نظر در بند E را داشته باشد. «گذشته» برابر با ديگر بندهاي بخش «واجد شرايط بودن» نيز براي حضور در بخش فيلم خارجي زبان مشكلي ندارد.

در بند A آمده: «فيلم ارائه شده بايد ابتدا از 1 اكتبر 2012 تا 30 سپتامبر 2013 در كشور معرفي كننده نمايش داده شده باشد. فيلم هاي معرفي شده بايد حداقل هفت روز پياپي در يك سينما به نمايش درآمده باشند و نمايش آنها با فروش بليت همراه باشد.»ديگر موارد اين بند به موارد تكنيكي چون نمايش فيلم ارائه شده به صورت نسخه هاي 35 يا 70 ميلي متري، يا قالب ديجيتال 24 يا 48 فريم و... اختصاص دارد كه همه اين موارد درباره «گذشته» صدق مي كند. برابر با بند B، «نمايش فيلم در موعد مقرر بايد همراه با تبليغات تجاري و به شكل طبيعي و مرسوم در صنعت باشد. اكران فيلم در ايالات متحده ضروري نيست.»

بند C تصريح مي كند: «فيلم معرفي شده نبايد پيش از اكران تجاري در سينما از تلويزيون يا اينترنت پخش شده باشد.»در بند D هم آمده است: «ديالوگ هاي فيلم چه در نسخه اوليه چه در نسخه نهايي بايد عمدتا به زبان يا زبان هايي غير از انگليسي باشد. بودن زيرنويس به زبان انگليسي و به صورت دقيق، ضروري است.»با اين حال، در نهايت برابر با بند F، تصميم نهايي درباره همه موارد ذكر شده با خود آكادمي است. تصميم درباره شايسته نبودن يك فيلم براي حضور در بخش خارجي زبان عموما پيش از نامزد شدن يك فيلم روي مي دهد. تنها استثنا «جايي در دنيا» (1992) نماينده اروگوئه در شصت و پنجمين دوره جوايز آكادمي بود كه هرچند نامزد اسكار شد، اما چون به تشخيص آكادمي بيشتر عوامل آن اروگوئه يي نبودند، از راي گيري نهايي خارج شد.

نكته ديگر اينكه از سال 2006 فيلم هاي معرفي شده لزوما نبايد به زبان كشور معرفي كننده باشند. اين قانون تا پيش از آن اجازه نمي داد كشورها فيلم هايي را به اسكار بفرستند كه بخش زيادي از ديالوگ هاي آن به زباني غير از زبان بومي كشور معرفي كننده است. مهلت ارسال فيلم هاي خارجي زبان به آكادمي اول اكتبر (9 مهر) به پايان مي رسد. اسامي پنج نامزد نهايي بخش اسكار فيلم خارجي زبان پنجشنبه 16 ژانويه 2014 (26 دي) همراه نامزدان ديگر بخش ها اعلام خواهد شد. هشتاد و ششمين دوره جوايز آكادمي يكشنبه دوم مارس (بامداد دوشنبه 12 اسفند به وقت ايران) در دالبي تيه تر در هاليوود اند هايلند در لس آنجلس برگزار مي شود.
    
  واكنش حسندوست به منتقدان

 حسن حسندوست يكي از اعضاي هيات انتخاب در گفت وگو با ايسنا، بيان كرد: اين نخستين باري بود كه در كميته انتخاب فيلم براي آكادمي حضور داشتم كه البته اين مساله برايم اهميت زيادي داشت چون علاقه مند بودم نظر خود را براي فيلمي كه از ايران ارسال مي شود، اعلام كنم.

 او ادامه داد: اعضايي كه در اين كميته انتخاب شده بودند از افراد معتبر و درجه يك سينما هستند كه مردم شناخت نسبت به آنها دارند، اما متاسفانه روز گذشته پس از اعلام نماينده نهايي ايران براي اسكار مطلبي را شنيدم كه تعجب آور بود. حسندوست با اشاره به ارزش هاي فيلم «دربند» كه نشان داد كارگردانش از چه ميزان توانايي و اعتبار برخوردار است، افزود: آنچه تهيه كننده اين فيلم مطرح كرده عجيب است چراكه اعضاي كميته انتخاب بچه نيستند كه كسي به آنها اطلاعات غلط بدهد. البته من به ديگران كاري ندارم ولي خودم 30 سال است كه در اين حوزه فعاليت مي كنم و اطلاعات كافي نسبت به قوانين آكادمي اسكار دارم. او با بيان اينكه اميدوارم آقاي شهبازي (كارگردان «دربند») براي تهيه كننده فيلمش توضيح دهد كه اعضاي كميته چه كساني بوده اند، چون به نظر مي رسد هيچ شناختي از آنها ندارد، گفت: چرا گفته شده كه انتخاب فيلم «گذشته» خجالت آور است؟ آن هم در شرايطي كه پشت اين فيلم يك كارگردان ايراني است و سينمايش در جهان شناخته شده است. حسندوست با تاكيد بر اينكه انتخاب فيلم «گذشته» تحقير سينماي ايران نيست بلكه باعث افتخار است كه كارگرداني همچون اصغر فرهادي داريم، تصريح كرد: اين انتخاب با دقت و علم كافي و با در نظر گرفتن شرايط موجود سينماي ايران انجام شده است و ارزش هاي فيلم آقاي شهبازي را فراموش نخواهيم كرد.
    
 پاسخ اسفندياري به حواشي انتخاب «گذشته»

امير اسفندياري در پي اعتراض هايي كه به انتخاب فيلم «گذشته» براي معرفي به اسكار مطرح شده است، در گفت وگويي با ايسنا، بيان كرد: كميته انتخاب با دقت، با صرف وقت بسيار و بحث هاي چالشي زياد پس از جلسات طولاني و با در نظر گرفتن قوانين آكادمي اسكار به اين نتيجه رسيد كه فيلم «گذشته» به كارگرداني اصغر فرهادي انتخاب شود.

 او با اشاره به اينكه در جلسات كارشناسي مسائل مختلفي از جمله زبان و فرهنگ ايراني و نيز صنعت كنوني سينماي ايران مدنظر قرار گرفت، ادامه داد: اين يك ديدگاه سطحي است كه تصور شود، اعضاي 9 نفره كميته انتخاب، ناآگاهانه فيلمي را براساس يكسري اطلاعات غلط انتخاب كرده اند. چرا كه از سال 2007 قيد زبان بومي از مقررات اسكار حذف شد و به واسطه همين تغيير مقررات، فيلم «عشق» به كارگرداني ميشل هانكه از اتريش به اسكار معرفي شد. در حالي كه اين فيلم به زبان فرانسوي و در فرانسه ساخته شده بود و فقط نيروي خلاقه آن يعني فيلمنامه نويس و كارگردان از كشور اتريش بودند.

 اسفندياري با تاكيد بر اينكه ما قطعا پاسخگوي انتخاب صورت گرفته هستيم، گفت: براي هر تصميمي كه گرفته مي شود، پاسخگو هستم. همان طور كه در طول اين سال ها هيات انتخاب فيلم اسكار در نهايت آزادي و داشتن اطلاعات كامل و بدون اينكه تصميم آنها به جهت خاصي سوق داده شود، تصميم گيري كردند و هميشه هم پاسخگو بوده است. مدير بخش بين الملل بنياد سينمايي فارابي يادآور شد: البته در معرفي فيلمي از سينماي ايران به اسكار، دو سال استثنايي وجود داشته است كه يكي به فيلم «بدرود بغداد» و ديگري به فيلم «گبه» برمي گردد. در زماني كه فيلم «گبه» به اسكار معرفي شد، قرار بود «بچه هاي آسمان» بررسي شود كه اتفاقاتي افتاد و در نهايت اكران و معرفي فيلم مجيد مجيدي براي معرفي به اسكار يك سال به تاخير افتاد و فيلم «بدرود بغداد» هم چند سال قبل بدون هيچ گونه بررسي توسط هيات ارزشيابي و نظارت به عنوان نماينده سينماي ايران به اسكار معرفي شد.
   
منبع:روزنامه اعتماد