ظریف ممکن است سرنوشت ایران را تغییر دهد

استفان کینزر نویسنده و استاد پژوهشگاه مطالعات بین‌المللی واتسون در دانشگاه براون است. او که سال های متمادی خبرنگار نیویورک تایمز بود و از پنجاه کشور جهان برای این نشریه گزارش تهیه می کرد، کتاب های بسیاری در مورد اوضاع خاورمیانه و ایران نوشته است.


کینزر در کتاب «همه مردان شاه» کودتای ۲۸ مرداد را در قالب روایتی داستانی و رمان‌گونه مورد بررسی قرار می‌دهد و به تأثیر آن بر روابط آمریکا و ایران می پردازد.

هفته نامه «طلوع صبح» در گفتگویی کوتاه، نگاه کینزر به توافق هسته ای را جویا شده است.

یک ماه پیش، ایران و 1+5 بعد از دوازده سال مذاکره به توافق رسیدند. ارزیابی تان از این توافق چیست و چه عاملی موجب شد که طرفین به سمت آن حرکت کنند؟

ایران به عنوان قدرت شیعی، دشمن جنبش های سنی رادیکال مانند داعش، القاعده و طالبان است. اگر امریکا حقیقتا به دنبال مبارزه با این جنبش ها است، پس ایران شریکی معقولانه است.

در همین حال، فرصت های اقتصادی، ایران و آمریکا را به سمت توافق سوق دادند. ایران بزرگترین بازار مصرفی دست نخورده جهان با 80 میلیون انسان باسواد است که به محصولات امریکایی علاقمندند. باتوجه به اینکه ایران منابع نفت و گاز انقدر دارد که انچه می خواهد را خریداری کند، پس سود اقتصادی بالقوه بزرگی اینجا وجود دارد.

ایران همچنین بر دیگر مناطق خاورمیانه از جمله عراق، سوریه و یمن تاثیر می گذارد. اوباما معتقد است که می تواند به کمک ایران مناقشه های منطقه ای را حل کند.

مذاکرات وین چه تمایز و ویژگی داشت که وزرای خارجه شش قدرت جهانی به همراه ایران را مجبور به اقامت 3 هفته ای در وین کرد؟

خب، ظریف و کری مصمم بودند تا توافق را به سرانجام برسانند. شکست خیلی اتفاق بدی بود. هر دو از این مسئله اگاه بودند و تلاش های زیادی را همراه با تیم هایشان برای دستیابی به بهترین توافق ممکن انجام دادند.

پس از اعلام توافق، سر و صداهای بلندی از کنگره امریکا بلند شد که خواستار نابودی توافق بودند، باتوجه به چنین شرایطی، ایا توافق پایدار خواهد ماند؟

مخالفت با توافق در واشنگتن چندان به اعمال و رفتار ایران ربطی ندارد. خاطره ی اقدامات گذشته از جمله ماجرای گروگانگیری سفارت امریکا باعث شده که چشمان ما در مقابل منافع ملی کور شود و نبیند. ما انچه را دشمن ترین دشمنان تهران به ما می گویند را قبول می کنیم و ایران را به عنوان کشوری که به ما ضربه ای بزرگ وارد کرده تلقی می کنیم، اما ضربه هایی که خود به ایران زدیم را نمی بینیم و به آن توجه نمی کنیم.

با این حال، باید بگویم که این احتمال وجود دارد که کنگره توافق را رد کند، اما اوباما رای انها را وتو می کند و همین مسئله موجب اجرای توافق می شود.

اکنون که توافق منعقد شده است، محمدجواد ظریف بین ایرانیان به شدت محبوب شده و بسیاری از او به عنوان مصدق و امیرکبیر زمانه یاده کرده اند. باتوجه به مطالعات گسترده ای که در مورد تاریخ ایران داشته اید، ارزیابی تان از این موضوع چیست؟

ظریف این لیاقت را دارد که اعتبار زیادی از توافق نصیبش شود، همینطور جان کری. با این حال این تنها، «یک» واقعه بوده است. امیر کبیر و مصدق رهبران ملی بودند که عمیقا سرنوشت ایران را تغییر دادند. ظریف نیز ممکن است بتواند زمانی در آینده این کار را انجام دهد، با این حال او اکنون یک مذاکره کننده موفق است و همین هم کافی است که ایرانیان به وجود او افتخار کنند.

همانطور که برخی از نمایندگان کنگره و منتقدان توافق هسته ای در آمریکا به شدت این موافقتنامه را مورد نکوهش قرار داده اند، در ایران نیز برخی ضمن انتقاد از این توافق، آن را یک ترکمنچای خوانده اند. باتوجه به ین مسئله، ایا اساسا این معاهده را ترکمنچایی برای امریکا یا ایران می دانید؟

این توافق کاملا برخلاف و عکس ترکمنچای است چراکه توافق وین بین دو طرف و براساس احترام مقابل به سرانجام رسید و برای طرفین منافع به بار آورد. این توافق به منزله تسلیم حقوق حاکمیتی یا ضربه به فردی نیست.

باتوجه به توافق منعقد شده بین ایران و 1+5، برخی بر این باورند که این موافقتنامه می تواند سراغازی برای بهبود روابط ایران و امریکا باشد، شما چطور فکر می کنید؟

دشمنی بین ایران و امریکا در عرصه ی جهانی 36 سال قدمت دارد. روابط مسمومی مثل این مورد، در ساختاری قرار گرفته اند که شکستن این ساختار به طور فوق العاده ای دشوار است. در واقع وضعیت به شکلی است که تهران و واشنگتن به دنبال دلایل جدیدی برای نفرت از یکدیگر می گردند. اکنون دو کشور باید سعی کنند از این حالت خارج شوند.