صالحی:آمریکاییها می‌گفتند اگر هیچ تحقیقی درباره سانتریفوژها نباشد،ما خیلی خوشحال می‌شویم؛ما هم گفتیم اما ما اصلا خشنود نخواهیم شد

 رئیس سازمان انرژی اتمی ایران: با استفاده از سانتریفوژهای (مجاز) ، تا پانزده سال دیگر ما در موقعیتی خواهیم بود که می توانیم نیازهای سوختی خود را برای راکتورها تامین کنیم.

به گزاش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، آقای صالحی در مصاحبه اختصاصی با پایگاه اینترنتی نشریه ساینس مگ درباره  مذاکرات موضوع تحقیق و توسعه درباره سانتریفوژهای پیشرفته بود، از نظر شما، چیست، گفت: وقتی شما مذاکره می کنید، هر طرف تلاش می کند حداکثر تلاش خود را بکند امتیازات بیشتری بگیرد. این قضیه کاملا طبیعی است. آمریکایی ها می گفتند اگر هیچ تحقیقاتی درباره سانتریفوژها نباشد، ما خیلی خوشحال می شویم. ما هم می گفتیم ما اصلا از این قضیه خشنود نخواهیم شد. ما می دانیم که شما نگرانیهایی دارید. پس بیایید ببینیم چه طور می توانیم این نگرانیها را برطرف کنیم. هیچ طرفی توافقی را که دنبالش بودند به دست نیاوردند. در واقع ما در حد وسط به توافق رسیدیم.


خبرنگار پرسید برنامه شما کندتر می شود.


صالحی گفت: بله، اگر ما آزاد بودیم، شاید در هشت سال آینده می توانستیم زنجیره ای از صد و شصت و چهار (سانتریفوژ پیشرفته آی آر هشت IR8 ) داشته باشیم. البته این محدودیت بزرگی برای ما نیست اما این مسئله طرف دیگر را راضی می کند بنابراین ما هم گفتیم بسیار خوب.  البته که می توانست بهتر باشد اگر ما می توانستیم زنجیره ای بزرگتر داشته باشیم زیرا در آن صورت نه فقط ویژگیهای مکانیکی دستگاهها ارزیابی می شد ، بلکه حتی فرایند غنی سازی نیز ارزیابی می شد. ما این قضیه را به عنوان محدودیت تلقی نمی کنیم. بنابراین نظر من درباره تحقیق و توسعه این است که محدودیتهایی که ظاهرا ما پذیرفته ایم ، که ما توافق کرده ایم، محدودیت واقعی نیست.


خبرنگار پرسید بنابراین چیزی به خصوص در حوزه تحقیق و توسعه نیست که شما فکر کنید مجبور شده اید به خاطر کل توافق، آن را فدا کنید ؟


صالحی گفت: فکر نمی کنم این طور باشد. ما روی ماشینهای پیشرفته مختلفی کار خواهیم کرد. ما روی  IR8 و روی IR6  کار خواهیم کرد. این سانتریفوژها دو نوع سانتریفوژ هستند که گزینه های ما برای تامین نیازهایمان از نظر تولید ظرفیت کافی غنی سازی اورانیوم برای تامین احتیاجات سالیانه ما (برای نیروگاه هسته ای بوشهر) خواهند بود. ده سال دیگر، ما دو راکتور هسته ای دیگر نیز خواهیم داشت که به راکتور بوشهر اضافه خواهند شد. با استفاده از سانتریفوژهای (مجاز) ، تا پانزده سال دیگر ما در موقعیتی خواهیم بود که می توانیم نیازهای سوختی خود را برای این راکتورها تامین کنیم.


خبرنگار پرسید مذاکره کنندگان آمریکایی درباره اشکال غنی سازی از جمله غنی سازی لیزری نگران بودند. ایران دنبال چنین روشهایی برای غنی سازی است؟


صالحی گفت: نه، ما در گذشته غنی سازی لیزری انجام دادیم. ما این مسئله را به آژانس بین المللی انرژی اتمی هم اطلاع دادیم و تجهیزات آن را نیز برچیدیم.


خبرنگار پرسید زیگفرید هکر ، مدیر سابق آزمایشگاه ملی لوس آلاموس آمریکا به من گفت که تعجب می کند اگر ایران ممنوعیت کامل مطالعات درباره اورانیوم و پولوتونیوم فلزی را بپذیرد زیرا اینها کاربردهای دیگری هم دارند و فقط برای تسلیحات نیستند.


صالحی گفت: بله، ما بحثهای طولانی درباره این مسئله در مذاکرات داشتیم. برای نمونه فلز اورانیوم ضعیف شده می تواند به عنوان سپر و محافظ استفاده شود. من اصرار داشتم که ما باید برای اورانیوم ضعیف شده استثنا قائل شویم. اما طرف مقابل گفت ببینید ، ما لازم داریم به مقامات خود بگوییم که ما همه راهها به تولید تسلیحات را بسته ایم و یکی از این راهها تولید فلز است. آنها گفتند اگر شما این مدت ده سال این فلز را تولید نکنید، در آن صورت این کار آنها را راضی خواهد کرد.


در نهایت من این مسئله را پذیرفتم. ما قصد نداریم اورانیوم را تا نود درصد غنی سازی کنیم بنابراین ما اورانیوم نود درصد نخواهیم داشت که آن را به فلز تبدیل کنیم. ما گفتیم اگر به اورانیوم ضعیف شده نیاز داشته باشیم ، ممکن است در این مدت آن را از (پنج به علاوه یک ) بخواهیم. این تفاهمی تلویحی است. اما ما فلز را تولید نخواهیم کرد. ما فرآوری را انجام دادیم و پولوتونیوم تولید کردیم. آن را هم به آژانس اطلاع دادیم ، فقط همین. این کار در سال دوهزار و سه انجام شد.


خبرنگار پرسید شما پولوتونیوم تولید کردید؟


صالحی گفت: مقادیر بسیار کمی تولید کردیم و آن را در همان جا متوقف کردیم. همه آن زیر نظر آژانس قرار دارد. ما دیگر نیازی به تولید فلز نداریم زیرا هیچ کابردی برای آن نداریم و ما آن ماده را نداریم.


خبرنگار پرسید به عنوان بخشی از توافقنامه ، تاسیسات غنی سازی فردو به مرکز تحقیقاتی بین المللی تبدیل خواهد شد. برخی از کارشناسان نگران هستند که آنجا خیلی بسته و محدود است که بتوان خیلی تحقیقات علمی در آنجا انجام داد. نظر شما چیست؟


صالحی گفت: فعلا خیلی دشوار است در این خصوص صحبت کرد. باید در این خصوص با همکارانم و همتایانم در پنج به علاوه یک صحبت کنم. ما باید سر فرصت بنشینیم و در این خصوص صحبت کنیم. فعلا هیچ مذاکراتی انجام نمی دهیم.


خبرنگار پرسید شما میزبان دانشمندان روس بوده اید. آنها می خواهند به شما کمک کنند سانتریفوژهای اورانیوم را تغییر دهید تا بتوانید ایزوتوپهای پایدار برای صنعت تولید کنید.


صالحی گفت: البته که این طور است. فردو دو بخش دارد. قسمتی از یک بخش به ایزوتوپهای پایدار اختصاص خواهد یافت. و در این خصوص قبلا توافق شده است.


خبرنگار پرسید آیا مشخص کرده اید چه ایزوتوپهایی؟


صالحی گفت: هم بله و هم نه . ایزوتوپهای بسیاری وجود دارد، از ایزوتوپهای سبک تا ایزوتوپهای سنگین که شما می توانید تولید کنید. ما باید مطالعاتی درباره امکان تولید آنها داشته باشیم. اگر ما برای تولید ایزوتوپهای بسیار سبک اقدام کنیم، در آن صورت اصلاحات و تغییرات خیلی زیادی خواهد بود. اما برای تولید ایزوتوپهای سنگین نیاز نیست تغییرات زیادی ایجاد کنیم. طرح به زودی آغاز خواهد شد. ایریدیوم می تواند یکی از گزینه ها باشد یا ایزوتوپی با وزنی در همان حدود.


خبرنگار گفت آن طور که متوجه شده ام ، فرانسویها پیشنهاد کرده اند شتابدهنده خطی کوچکی قرار دهند، با آن چه کاری می توان انجام داد؟


صالحی: گفت بله ، آنها پیشنهاد نوعی شتابدهنده را داده اند اما ما هرگز درباره جزئیات صحبت نکرده ایم.


خبرنگار پرسید فردو سایتی نظامی است. آیا نظامیان حاضر می شوند به راحتی از آن بگذرند؟


صالحی گفت: این تاسیسات در کنترل نظامیان نیست. چندین دهه قبل، این مکانی بود که نظامیان در آنجا مهمات انبار می کردند.


خبرنگار پرسید توافقنامه هسته ای خواستار مشارکت بیشتر ایران در طرح ITER  شده است که طرحی بین المللی برای تولید انرژی از طریق همجوشی هسته ای است. اصلا این موضوع چگونه مطرح شد. آیا ایران برنامه ای برای تحقیقات در این خصوص دارد؟


صالحی گفت: بله ، نزدیک همین جا که شما نشسته اید، ما سه دستگاه توکاماک داریم. ما یکی از کشورهای پیشرو در غرب آسیا در زمینه همجوشی هستیم. این دومین بار است که ریاست سازمان انرژی اتمی کشورمان را بر عهده دارم. در دوره قبلی که ریاست این سازمان را بر عهده داشتم، همجوشی را هدف اساسی این سازمان قرار دادم. اولویت اول ما این مسئله بود زیرا همجوشی منبع آینده انرژی است.


خبرنگار پرسید فکر می کنید ایران چگونه در این طرح مشارکت داشته باشد؟


صالحی گفت: ما آماده ایم به این طرح کمک کنیم. ما با قبلا در سطح علمی با این طرح کار کرده ایم. اما می خواهیم در سطح اجرایی مشارکت بیشتری داشته باشیم.


خبرنگار پرسید سازمان انرژی اتمی ایران چند سال پیش روزهای بسیار بدی را تجربه کرد زیرا پنج دانشمندش ترور شدند.


صالحی گفت: اجازه دهید درباره یکی از آنها صحبت کنم. نام او مسعود علیمحمدی بود. بیست و پنج سال پیش وقتی من رئیس دانشگاه شریف بودم ما اولین برنامه مقطع دکتری فیزیک را در ایران شروع کردیم. علیمحمدی اولین دانشجوی مقطع دکترا بود.


خبرنگار پرسید آیا مرگ آنها بر همکاریهای بین المللی سایه انداخت. منظورم این است که آیا دانشمندان شما می ترسند با همتایان خارجی خود کار کنند؟


صالحی گفت: نه ، ملت ما ویژگی عجیبی دارد. به علت اینکه مسلمان هستیم، خود را برای هر سرنوشتی آماده کرده ایم زیرا ما مرگ را پایان زندگی نمی دانیم. در واقع آنها شهید شده اند و ما به جاودانگی انسان ایمان داریم.برای مردم ما، هضم چنین چیزهایی راحت است. منظورم این است کته این مسئله مانعی نشد که فعالیتهای هسته ایمان را ادامه ندهیم. در واقع این اتفاق انگیزه بیشتری به ما داد طوری که بعد از آن بسیاری از دانشجویانی که در رشته های دیگر تحصیل می کردند به علوم هسته ای گرایش پیدا کردند.


خبرنگار پرسید آیا ترورها الهام بخش بود؟


صالحی گفت: بله، آنها فکر می کردند جامعه علمی کشورمان را مرعوب خواهند کرد. آنها فکر می کردند با تهدید ما،  از این مسیر عقب نشینی خواهیم کرد اما ما این کار را نکردیم.


خبرنگار پرسید دوست دارید در آینده چگونه از شما یاد کنند؟


صالحی گفت: کسی که برای بشریت زحمت کشید. همین را می خواهم.