درباره رباتهای تلگرام و شایعه جاسوسی آنها

مدتی است که یک قابلیت جدید به پیام رسان محبوب تلگرام اضافه شده است و اکنون بسیاری از کاربران از این قابلیت استفاده میکنند. قابلیتی به نام Bot یا ربات های تلگرام. هرچند این ربات های جذاب چندی است مهمان تکلگرام شده اند اما شایعاتی در این خصوص مطرح است که این ربات ها جاسوسی هم میکنند.

ربات های تلگرام البته از زمان راه اندازی این پیام رسان وجود داشته اند اما تغییری که اخیرا روی داده این است که تلگرام اقدام به تولید و انتشار پلتفرمی کرده است که سایر طراحان نرم افزار را قادر میسازد تا اقدام به ساخت ربات مخصوص به خود برای تلگرام کنند.


چندی است که در بین کاربران ایرانی و در خود شبکه تلگرام پیام هایی منتشر شده و میشود مبنی بر این که ربات های تلگرام جاسوس بوده یا قابلیت جاسوسی دارند و بر همین اساس توصیه میشود که این ربات ها را از گروه ها بیرون کرده و یا از گروه هایی که رباتی در آنها هست خارج شوید.

سوال اساسی اینجا است که این شایعات تا چه حد صحت دارد و آیا ربات های تلگرام قابلیت جاسوسی از کاربران را دارند یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال باید به شکلی دقیق ربات های تلگرام را مورد بررسی قرار داد و از کاربرد و نحوه کارکرد آنها آگاه بود:
درباره ربات های تلگرام و شایعه جاسوسی آنها

بات ها یا ربات ها چه هستند؟

به شکل ساده باید گفت که ربات ها حساب های کاربری تلگرام هستند که از طریق نرم افزار و به شکل خودکار عمل میکنند. در واقع هر ربات یک کاربر تلگرام است که برای منظور خاصی طراحی میشود و عمل میکند. این ربات ها دارای سطحی از هوش مصنوعی نیز هستند ک به واسطه آن عملیات خود را ترتیب میدهند. این ربات ها قادر به هر کاری از جمله آموزش، پخش موسیقی، جستجو، برقراری ارتباط و حتی ارسال دستور به IoT یا اینترنت اشیاء هستند.

اینها کارهای ساده ربات ها هستند و در واقع ربات های پیچیده میتوانند کارهای بیشتری از جمله ساخت بازی های یک یا چند نفره، ایجاد سرویس های اجتماعی، ایجاد ابزارهای جانبی و برقراری ارتباط با سرویس های دیگر را انجام دهند.

اگر از دید فنی به ربات ها نگاه کنیم، ربات ها کاربران ویژه تلگرام هستند که از طریق پلتفرمی با نام bot API و از مسیر درخواست های ارسالی از پروتکل HTTPS پیام ها را ترتیب اثر میدهند.

ساز و کار ربات ها چگونه است؟

ربات های تلگرام حساب های کاربری هستند که نیازی به شماره تلفن برای عملکرد ندارند. این ربات ها کد هایی هستند که از طریق یک اینترفیس یا واسط کاربری بر روی سرور اجرا میشوند. در واقع نحوه عمل این ربات ها به کلی از چشم کاربر پنهان است و تلگرام آن را بر روی پروتکل رمزنگاری شده MTProto خود مدیریت میکند.

به این شکل که سرور واسطه یا میانجی تلگرام تمامی ارتباطات رمزنگاری شده را از طریق اینترفیس یا واسط کاربری مبتنی بر HTTPS کنترل میکند که این همان Bot API است. برای فهم این مکانیزم کمی اطلاعات فنی و جزئی از نحوه مدیریت ارتباطات در تلگرام و پروتکل ابداعی آن لازم است اما به شکل خلاصه و فارغ از هر جنبه فنی، میتوان گفت که ربات های تلگرام کدهایی هستند که از طریق یک پرتکل امن متصل به یک سرور واسطه عمل میکنند.

ربات ها حافظه محدودی در Cloud دارند. به این معنی که پیام های قدیمی بعد از آنکه به کلی پردازش شدند، از سرور اصلی حذف میشوند. نکته دیگر در مورد ربات ها این است که زمانی که آنها را به یک گروه اضافه میکنید، همه پیام های گروه را دریافت نمیکنند مگر آنکه از قواعد Privacy Mode تخطی کرده باشند.

ربات ها و قانونی به نام Privacy Mode

یکی از مهمترین کارهای ربات ها این است که به گروه های مختلف اضافه میشوند و در بین ارتباطات انسانی وظیفه اصلی خود از جمله خبر رسانی، جستجو و مانند آن را انجام میدهند. زمانی که یک ربات را به یک گروه اضافه میکنید، این سوال همیشه در ذهن شما وجود دارد که: از کجا مطمئن باشم که این ربات اطلاعات من را سرقت نمیکند؟

این همان سوالی است که منجر به پیدا شدن شایعه اخیر در مورد جاسوسی ربات ها در تلگرام شده است. پاسخ این سوال در مکانیزم Privacy Mode است. رباتی که در حالت Privacy کد نویسی و اجرا شده است، همه پیام های گروه را دریافت نخواهد کرد بلکه پیام هایی را دریافت میکند که ویژگی های زیر را داشته باشند:

همه پیام هایی که با یک اسلش – "/" – شروع شوند.

همه پیام هایی که نام ربات از طریق کاراکتر @ در آن آمده باشد.

پیامهایی که در جواب پیام های ربات Reply شده باشد.

این مکانیزم به طراحان ربات کمک میکند که از میلیون ها پردازش اضافی جلوگیری کنند. این مکانیزم به شکل پیش فرض فعال است اما میتواند غیر فعال شود. در این حالت ربات تمامی پیام های رد و بدل شده را رصد میکند تا دستورات احتمالی را از بین آنها بیرون کشیده و پردازش کند.
درباره ربات های تلگرام و شایعه جاسوسی آنها

وضعیت امنیتی ربات ها در یک کلام

اما حتی اگر مکانیزم Privacy Mode نیز غیر فعال شده باشد، خواندن همه پیام ها به وسیله ربات به معنی جاسوسی نیست. در واقع حتی در این حالت ربات از همه پیام های شما سر در نمی آورد و تنها پیام هایی که برای ربات تعریف شده و معنی دار باشد پردازش میشوند. در نتیجه حتی خارج از Privacy Mode نیز یک ربات توان جاسوسی چندانی به خودی خود ندارد.

مسئله بعدی این است که ربات میتواند پیام های خصوصی را جمع آوری کرده و عملا در اختیار طراح قرار دهد. این موضوع نیز منتفی است. به چند دلیل. دلیل اول همان موردی است که در مورد محدودیت حافظه ربات ها ذکر شد. تمامی پیام هایی که پردازش شوند، بعد از مدتی از حافظه Cloud در سرور پاک خواهند شد و تلگرام اینگونه ادعا میکند که این پیام ها هرگز در سرور باقی نمی ماند.

دلیل دوم این است که عملا حتی در صورت جمع آوری اطلاعاتی نظیر پیام ها و شماره تلفن ها، طراح ربات دسترسی مستقیم به آنها ندارد و همه این اطلاعات از طریق پروتکل رمزنگاری شده تلگرام به سرور واسطه منتقل شده و در آنجا پردازش و ذخیره میشوند.

یک نکته نهایی در مورد تلگرام

شاید این همه خیال شما را از بابت ربات ها راحت کند و شایعه جاسوسی ربات ها را تمام. اما در پایان بگذارید نکته ای را در رابطه با امنیت نرم افزار تلگرام به شکل کلی با شما در میان بگذاریم.

گفته میشود که تلگرام یکی از امن ترین نرم افزارهای پیام رسان است و طراحان روسی آن برای هک این نرم افزار جایزه ای 300 هزار دلاری تعیین کرده اند. این موضوع تا حد زیادی صحت دارد و نرم افزار پیام رسان تلگرام مکانیزم های امنیتی خوبی در چنته دارد.

اما امنیت این نرم افزار نیز صد در صد نیست و حملات از نوع Man In the Middle قادر به کشف رمز و سرقت تمامی ارتباطات تلگرام خواهد بود. جزئیاتی از نحوه آسیب پذیری تلگرام از این نوع حملات را میتوانید در اینجا ملاحظه کنید.

ضمن آنکه رمزنگاری End To End تنها در حالت Secure Chat وجود دارد و پیام رسانی در حالت عادی به شکل پیش فرض این قابلیت را ندارد. در واقع تلگرام در حالت عادی تفاوت زیادی با یک نرم افزار پیام رسان معمولی ندارد مگر آنکه از قابلیت Secure Chat آن بهره گرفته شود.

توصیه آخر این است که هیچ گاه از امنیت خود در فضای اینترنت و ارتباطات به شکل صد در صد مطمئن نباشید.