واکنشها به رفتار غیرحرفه‌یی رسانه ملی

اقدام صدا و سیما در نقل گزینشی و جهت دار سخنان «سید عباس عراقچی» عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته یی ایران، باعث اعتراض این مقام و افزایش انتقادها نسبت به رویکردهای رسانه ملی شد. روزنامه های امروز به این موضوع توجه ویژه داشتند.

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز دوشنبه 12 مرداد 1394 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

تداوم رفتار غیر حرفه یی صدا و سیما

انتشار خبری در مورد جزییات گفت و گوهای هسته یی در خبرگزاری صدا و سیما به نقل از «سید عباس عراقچی» عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته یی که انتقاد او را در پی داشت و در ادامه باعث حذف آن خبر از روی خروجی شد، در روزنامه های امروز بازتاب یافت.

روزنامه ی «قانون» در مطلبی آورد: معاون امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه از اینکه سخنانش در این جلسه خصوصی به صورت ناقص، مخدوش و با اغلاط فراوان محتوایی و نگارشی، در سایت خبری صدا و سیما منتشر شد اظهار شگفتی کرده و چنین امری را نه تنها غیرحرفه ای و غیراخلاقی، بلکه یک خلاف بیّن اداری و مغایر با منافع و امنیت ملی دانست و خواستار پیگیری آن از سوی مقامات عالی سازمان صدا و سیما شد.

در ادامه آمده است: سایت خبری صدا و سیما با فاصله کوتاهی خبر مزبور را از سایت برداشت و توضیح داد مطالبی که به نقل از عراقچی در نشست با مسئولان معاونت خبر روی خروجی قرار گرفت ناشی از یک خطای برداشت بوده است. خبرگزاری صداوسیما تاکید کرده است این مطلب که تلفیقی از اطلاعات درست و نادرست است قابل استناد نیست. با این حال مطلب مزبور بلافاصله توسط سایت های مختلف بازنشر شد.

به نوشته ی این گزارش عراقچی در جمع مدیران ارشد، مدیران کل و سردبیران ارشد بخش های خبری و برنامه ساز سیاسی صداوسیما درباره نقش حسین فریدون درمذاکرات توضیح داده بود که ظاهرا این بخش حاشیه ساز شده است. عراقچی گفته بود: فریدون رابط ما با رئیس جمهور بود و ما برادر رئیس جمهور را به عنوان عضو تیم مذاکره کننده وارد جلسات می کردیم اما او دخالتی در مذاکرات نداشت. وی گفت: او در تماس هایش می توانست درباره مسائل فوری به زبان سمنانی وسرخه ای از روحانی سوال کند که این روش کمک زیادی به روند مذاکره بود. به گفته عضو ارشد تیم مذاکره کننده در زمان جنگ نیز از سمنانی ها در پست بیسیم چی استفاده می شد.

روزنامه ی «ابتکار» اقدام سازمان صدا و سیما در انتشار محتوای این جلسه ی خصوصی را «غیر اخلاقی، غیر حرفه ای و مغایر با امنیت ملی» دانست و در گزارشی با همین عنوان به انتشار خبر آن پرداخت.

روزنامه ی «جهان صنعت» هم در گزارش خود از این خطا به عنوان خطای امنیتی صدا و سیما یاد کرد و نوشت: با توجه به گستره بحث هسته ای ایران و با در نظر گرفتن قیل و قال های هریک از صاحبنظران دنیا، در داخل کشور و در رسانه تاثیرگذار ملی «صداوسیما» شاهد اشتباهاتی هستیم که شاید موجب تخریب بخشی از زحمات دیپلماتیک کشورمان شود.

یادداشت هایی هم در ارتباط با این موضوع منتشر شد.

روزنامه ی «مردم سالاری» دریادداشتی به انتقاد از عملکرد سازمان صدا و سیما پرداخت. به نوشته ی این روزنامه با توجه به جایگاه فراجناحی صداوسیما در ساختار قانون اساسی ایران، این نهاد باید به گونه ای رفتار کند که تمام مردم از عملکرد و رفتار آن احساس رضایت کنند و به این فکر نکنند رسانه ای که باید نظرات آنها را منعکس کند تبدیل به تریبون عده ای یا یک جریان خاص شده است. رفتار و عملکرد صداوسیما اما در سال های اخیر به ویژه بعد از انتخابات سال 88، انتقادهای بسیاری را به همراه داشت و کار به جایی رسید که حتی برخی از مردم اعلام کردند که به صداوسیما اعتماد ندارند و آن را رسانه ملی نمی دانند و سیاسیون نیز به بهانه از بین رفتن منافع سیاسی خود، صداوسیما را یک رسانه جناحی می دانند.

در ادامه آمده است: صداوسیما در ماجرای توافق هسته ای نتوانست رضایت مردم را جلب کند. این رسانه در حالی که بسیاری از مردم به دنبال شیرینی های برد هسته ای بودند به سراغ نقاط منفی این توافق رفت. صداوسیما بدون کم ترین توجه به دستاوردهای ایران، از امتیازهایی که ایران به طرف مقابل داده بود سخن گفت و همین استراتژی باعث شد تا صدای دولت و طرفداران آن از نحوه رفتار صداوسیما به آسمان رفت.

روزنامه ی «آفتاب یزد» هم یادداشتی در این ارتباط منتشر کرد. در این مطلب آمده است: موضوع فوق از دو حال خارج نیست. در اولین حالت این احتمال وجود دارد که اظهارات محرمانه معاون وزیر خارجه کشورمان به صورت سهوی بر روی خروجی خبرگزاری صدا و سیما قرار گرفته است که هر چند بعید و دور از ذهن است اما در چنین شرایطی لازم است تلویزیون در بخش های مختلف خبری خود از عراقچی به صورت رسمی عذرخواهی نماید. به هر حال تلویزیون این موضوع را رعایت نموده و دیروز رسما پوزش خواست.

به نوشته ی این مطلب در حالت دوم این نکته می تواند محتمل باشد که برخی در صدا و سیما از روی عمد و به جهت تفرقه افکنی میان تیم مذاکره کننده و رییس جمهور این اظهارات را منتشر نموده اند که به نظر می رسد در چنین حالتی بایستی تلویزیون ضمن عذرخواهی و اطلاع رسانی در این زمینه در پی شناسایی عامل و عواملی باشد که خلاف مصلحت کشور اظهارات فوق را بر روی خروجی خبرگزاری صدا و سیما قرار داده اند. عراقچی نیز در توضیحات خود به این موضوع اشاره کرده و خواستار پیگیری این اقدام شده است.

این یادداشت در پایان افزود: صدا وسیما به تجربه ثابت نموده که فاصله روشن و آشکاری با استانداردهای بین المللی رسانه ای دارد.می توان اقدام اخیر این رسانه را هم برگ دیگری از کتاب قطور رفتار غیرحرفه ای این رسانه عریض و طویل تلقی نمود.

*** هشدار وزیر نفت در مورد بابک سازی

سخنان تازه ی «بیژن نامدار زنگنه» وزیر نفت در برنامه ی تلویزیونی «نگاه یک» در مورد «بابک زنجانی» مبنی بر تلاش عده یی برای منحرف کردن افکار عمومی از اتهام های او، در روزنامه های امروز به صورت گسترده بازتاب یافت.

روزنامه ی «شرق» در مقدمه ی گزارش مفصل خود در این ارتباط نوشت: با فرایند پیش‏بینی شده، اواخر آبان یا آذر شاهد رفع همه تحریم ها هستیم. بخشی از تحریم های تأثیر‏گذار در صنعت نفت، در زمینه های فروش، کمّیت فروش، حمل ونقل و بیمه ها و جابه جایی و تصرف ما بر پول بوده است اما فارغ از این سخنان حرف بابک زنجانی و دکل گمشده جذاب‏ترین بخش سخنان زنگنه بود. زنگنه که از شکستن قبح بابک زنجانی اصلی با زنجانی‏سازی از سوی برخی از رسانه ها گله ‏مند بود، معتقد است تخلف ٣/٥ میلیارد دلار امارات را نباید به مثابه بابک زنجانی دوم دانست و این حرف کاملا بی‏اساس است.

روزنامه ی «تعادل» هم در گزارشی در این ارتباط آورد: وقتی حرف از تحریم و رفع تحریم به میان می آید، در ایران بیشترین نگاه ها به سمت نفت متمرکز می شود. در واقع یکی از جدی ترین و ملموس ترین آسیب های تحریم برای ایران که برای مردم عادی نیز قابل درک و تصور بوده است، کاهش درآمدهای نفتی بود. حالا همه منتظرند تا ببینند بشکه های نفتی بعد از تحریم چگونه ناجی معیشت مردم خواهند شد؟ صنعت نفت در این دوران چه برنامه هایی خواهد داشت و سوال های بسیار زیاد دیگری از این دست. شاید به همین واسطه بود که بیژن زنگنه وزیر نفت شنبه شب در برنامه تلویزیونی نگاه حضور یافت. حضوری برای پاسخ به سوال های فراوان اذهان عمومی درباره وضعیت صنعت نفت بعد از تحریم. هر چند دکور تیره و کم نور برنامه یی که در ساعت11شب برگزار می شد رغبتی در مخاطب برای تماشای برنامه ایجاد نمی کرد اما مباحثی که در این برنامه مطرح شد حساس و قابل و تامل بود و خواب را از چشم می گرفت.

به نوشته ی تعادل اخیرا بحث بابک زنجانی دومی مطرح شده است و گفته شده ٥,٣میلیارد دلار از پول های بلوکه شده در اختیار بابک زنجانی دوم است. زنگنه در این باره گفت: «افرادی که این حرف ها را زدند به دنبال جوسازی و بابک زنجانی سازی بودند تا موضوع اصلی پرونده بابک زنجانی نادیده گرفته شود.» وی در ادامه با اشاره به اینکه بابک زنجانی دومی وجود ندارد، گفت: «کاملا مشخص است که ٥,٣میلیارد دلار در چه حسابی است و هیچ شبهه یی در اینکه پول در اختیار چه کسی است وجود ندارد زیرا پول در امارات است و بعد از تحریم ها هم به حساب بانک مرکزی واریز می شود. این پول ها در حساب شرکت دولتی اماراتی بوده و در حساب فرد نیست.» وزیر نفت تاکید کرد که این صحبت ها بیشتر جنگ روانی است و به کار بردن اسامی عجیب و غریب و مستعاری مثل م. ر یا مشابه آن تنها باعث می شود قبح مساله بابک زنجانی ریخته شود. وی با لحنی هیجان زده تصریح کرد: «پول هایی که در حساب شرکت های خارجی است با موضوع بابک زنجانی متفاوت است. ما نمی دانیم پول های نفتی که بابک زنجانی فروخته است، کجاست؟ او بیاید بگوید که پول ها در جایی بلوکه شده، در این صورت ما می توانیم یک روزی پول مان را تصرف کنیم؛ این در حالی است که معلوم نیست این پول ها چه شده است و آنها گم شده اند.» وی تاکید کرد: «قوه قضاییه با قدرت در حال پیگیری مساله بابک زنجانی است و می خواهد این مساله را به سامان برساند.»

روزنامه ی «ایران» هم سخنان وزیر نفت را در گزارشی منتشر کرد. به نوشته ی ایران از زبان وزیر نفت: موضوع بدهی 3/5 میلیارد دلاری که برخی با بیان حرف های بی ربط، ماجرا را بابک زنجانی دوم عنوان کردند کاملاً بی اساس بود چنان که در هفته های اخیر برخی به دنبال بابک زنجانی سازی بودند تا قبح کار بابک زنجانی اصلی را پایین آورند. این رقم 3/5 میلیارد دلاری در حساب یک شرکت اماراتی است و مشخص است که این پول متعلق به ما است و با رفع تحریم ها این پول به تصرف بانک مرکزی در می آید، همان طور که در هند نیز پول های ما در حساب یک شرکت پالایشگاهی است، حساب یاد شده نیز نزد یک شرکت پالایشگاهی در امارات است. وی پیش از حضور من در وزارت نفت به این شرکت میعانات گازی فروخته شده بود که از ابتدای سال 93 مشکل رفع شده و پول خود را وصول کردیم.

در ادامه از زبان زنگنه آمده است: پولی که در اختیار زنجانی بوده مشخص نیست کجاست؛ چنانکه ما حتی راضی بودیم بابک زنجانی اعلام کند این پول در فلان حساب بلوکه شده تا بدانیم روزی این پول برمی گردد اما الان مشخص نیست این پول گمشده یا اصطلاحاً خورده شده است. برخی برای فروریختن قبح اتهام بابک زنجانی، چنین مباحثی را مطرح می کنند در حالی که در دوره مسئولیت ما مورد این چنینی نداشتیم و اگر کسی اطلاعاتی دارد به قوه قضائیه اعلام کند، همان طور که ما رسماً در این باره به قوه قضائیه شکایت بردیم و گزارش این مسأله در جلسه ای با حضور معاون قوه قضائیه مطرح شد. معتقدم برخی می خواهند با تشویش افکار عمومی، در فعالیت قوه قضائیه درباره زنجانی اختلال ایجاد کنند.

روزنامه ی «آرمان» هم در گزارشی در این ارتباط نوشت: «به دنبال بابک زنجانی سازی بودند تا قبح زنجانی اصلی را بشکنند» این شاه بیت اظهارات اخیر وزیر نفت بود. آنچه زنگنه گفت پیش از این در گزارش هایی که آرمان به رشته تحریر درآورده به صورت هشدار مطرح شده بود. دلیلش هم این بود که برخی تحرکات بیانگر آن بود که افرادی برای فرار از پاسخگویی درصدد مطرح کردن نام های جدیدی مانند بابک زنجانی2 یا بابک زنجانی3 بودند تا اذهان را از پرونده بابک زنجانی اصلی منحرف و آنها را به سمتی سوق دهند که فراموش کنند بابک زنجانی اصلی که بود و اکنون کجاست و چرا حاضر به همکاری برای پس دادن بدهی هایش که به قول یکی از مسئولان میزان آن 6برابر طلاهای آزاد شده کشور است، نیست.

در ادامه می خوانیم: نمایندگان مجلس هم مدعی بودند نامه بابک زنجانی که روز شنبه عنوان شد نگاشته شده به آنها نرسیده است که این موضوع خود می تواند یک فرجه و تعلل در رسیدگی به این پرونده باشد چنانکه شاید دیروز بحث نمایندگان مجلس نه موضوع عدم سخن گفتن زنجانی در مورد محل پول های فروش نفت بلکه نامه ای بوده که ادعا شده از سوی او نگاشته شده است. به هرحال مبلغ کلانی که زنجانی از دارایی ملت نزد خود دارد متعلق به بیت المال است و باید به جای توجه به حواشی که برخی از آنها از سوی افرادی بیان می شود که رسیدگی به پرونده زنجانی برایشان ضرر دارد و باید در قبال عملکردهای او پاسخگو باشند، ساخته می شود به دنبال راهکارهای سدسازی در برابر شایعات باشند و از این طریق حق ملت را به آنها بازگردانند.

روزنامه ی «جمهوری اسلامی» هم در بخشی از گزارش خود از زبان زنگنه در مورد دکل نفتی گم شده آورد: دکلی به مبلغ 88 میلیون دلار توسط شرکت تاسیسات دریایی خریداری شد، این شرکت متعلق به صندوق بازنشستگی نفت و تعاونی بازنشستگان ناجا است و بخشی از سهم این شرکت نیز به پرسنل تعلق دارد. 20 روز از عمر این دکل می گذشته است و چند روز قبل از خرید این دکل، یک شرکتی آرژانتینی همین دکل را 66 میلیون دلار خریداری و به شرکت تاسیسات دریایی با مبلغ 88 میلیون دلار فروخته است. همان روز طبق اسناد، مدیریت شرکت تاسیسات دریایی، سند تحویل دکل را امضا کرده اما دکلی تحویل گرفته نشده است. در عمل دکل از شرکتی خریداری شده که مالک آن نبوده است؛ در عین حال این دکل با مبلغ بالاتری نسبت به قیمت اولیه شرکت اصلی فروشنده خریداری شده اما تحویل گرفته نشده است. 88 میلیون دلار پول مملکت باید بازگردانده شود؛ چنانکه اصل هزینه زمانی پرداخت شده که شرکت فروشنده اصلی دکل، قرارداد خود را فسخ کرده بوده است.



***گفت و گوی تلویزیونی رییس جمهوری با مردم

نخستین گفت و گوی تلویزیونی «حسن روحانی» رییس جمهوری پس از جمع بندی هسته یی و تشریح ابعاد اقتصادی و دیپلماسی و همچنین نقاط عطف گفت و گوهای هسته یی در روزنامه های امروز برجسته شد.

روزنامه هایی چون شرق و آرمان عنوان گزارش های مرتبط خود را بر بخشی از سخنان روحانی در مورد کاسبان تحریم و منفعت جویی آنان متمرکز کردند.

شرق در گزارش خود از زبان روحانی نوشت: تحریم، ظالمانه و ضد انسانی است. ما جنسی که وارد این کشور می کردیم گاهی ٢٠ درصد، ٢٥ درصد و حتی ٣٠ درصد تا ٤٠ درصد هم داشته ایم که گران تر درمی آمد؛ یعنی اگر ١٠٠ میلیارد فرض می گیریم جنس وارد این کشور باید بشود، حالا کالا هایی که ضروری بود، حداقل میزان ٢٥ میلیارد آن تلف می شد. این از جیب مردم است البته کاسبان تحریم خیلی برای شان سود داشت. کاسبان تحریم در دوبی، اروپا، چین، تهران، همه جا این کاسبان تحریم بودند، آنها از توافق عصبانی هستند اما مردم ما هزینه پرداخت می کردند ما می بایست این تحریم ظالمانه را برداریم؛ دروازه ایران به سوی جهان به طور کامل گشوده شود.

روزنامه ی ایران اما عنوان «نقشه راه دولت پس از لغو تحریم ها» را بر گزارش مرتبط خود گذاشت.

روزنامه ی «اطلاعات» در گزارش خود بخشی از سخنان روحانی را در مورد اینکه «سال آینده شرایط کشور متحول خواهد بود» در گزارش خود برجسته کرد.

به نوشته ی این روزنامه از زبان روحانی دولت از آغاز دنبال حل و فصل اقتصادی بود و یکی از دلایل پیروزی ما در مذاکرات، موفقیت های اقتصادی بود. اگر ما در این زمینه نتیجه نمی گرفتیم طرف مقابل به این باور می رسید که تحریم اثرگذار بوده است. به هر حال آنچه به مردم در زمینه کاهش تورم و ایجاد رشد اقتصادی دادم عمل شده است و آرزوی 40 ساله این مردم که تورم یک رقمی است برآورده می شود... این مذاکرات این هدف را داشت که دروازه های دنیا برای صادرات کالاهای ما و ورود سرمایه ها و تکنولوژی ها باز شود. با اجرای توافق هسته ای همه تحریم های اقتصادی لغو می شود.

این خبر در روزنامه های منتقد دولت بازتاب چندانی نداشت و تلاش شده بود به خبرهای اندک مرتبط با آن جهت داده شود. روزنامه ی «جوان» با تمرکز بر جمله ی نیمه تمامی از روحانی، عنوان باب طبع خود را بر گزارش مرتبط با سخنان رییس جمهوری گذاشت. جوان در تیتر خود نوشت: « نگرانی از واردات بی رویه پسا تحریم بجاست».



***نگاه های واقع بینانه در ارزیابی جمع بندی هسته یی

با گذشت حدود 20 روز از اعلام جمع بندی هسته یی، نگاه تحلیلگران و ناظران به محتوا و پیامدهای آن واقع بینانه تر شده و رویکردهای هزینه-فایده محور در یادداشت ها و تحلیل ها نمودار شده است. بماند که گروهی همچنان بر طبل ناسازگاری و خرده گیری می کوبند.

روزنامه ی اطلاعات در یادداشتی به ارزیابی جمع بندی هسته یی پرداخت و نوشت: اینکه نتیجه 3 بر 2 شده است،از دید موافقان، یا اینکه توافق وین حاکمیت ملی ما را نقض می کند، از دید منتقدان، نگاهی از درون به توافق هسته ای است. برای درک بهتر این توافق و نتایج درازمدت آن باید ازدرون اسناد حقوقی و فنی آن خارج و از دور و دورتر به آن نگاه کرد... موضوع کلیدی این است که توافق وین چه تأثیر دراز مدتی بر «امنیت دفاعی» و «توسعه اقتصادی» کشور باقی می گذارد. اینها کلید واژه های اصلی است: امنیت دفاعی، توسعه اقتصادی وهمچنین موضوع بسیار مهم «فرصت اقدام».

اطلاعات ادامه داد: علیرغم آنکه این توافق فعلاً غنی سازی را پذیرفته، قرار است جریان جابجایی منابع مالی و تجارت خارجی ایران را تسهیل کند، کنگره آمریکا و اسرائیل را منزوی کرده و موجب نگرانی و عصبانیت و همچنین احتیاط برخی از همسایگان عرب و غیرعرب ما شده، اما بی شک «فرصت اقدام» را از میان نبرده است. اولویت با امنیت ملی و دفاعی کشور است و برای توسعه اقتصادی باید به ویژه به درون کشورنگاه کرد وبی گمان فقط قدرت دفاعی است که توسعه اقتصادی را تضمین خواهد کرد. توافق وین نه خوب است و نه بد. این توافقی است عملگرایانه و براساس واقعیت های موجود و جالب اینجاست که از هر دو سو فقط قدرت نظامی است که آن را تضمین خواهد کرد.

روزنامه ی «خراسان» هم با این مقدمه که نگاه صرفا جزیی نگرانه این روزها ممکن است ما را به خطای فاحش دچار کند، داشتن یک ارزیابی کلان از نتیجه به دست آمده را امری مهم و ضروری دانست و به تحلیل داده ها و ستانده ها در جمع بندی هسته یی پرداخت.

خراسان، رسمی شدن غنی سازی ایران و پذیرش ایران هسته یی، پذیرش صنعت هسته یی (غنی سازی صنعتی با تحقیق و توسعه)، رفع تحریم های اقتصادی و مالی، عادی شدن پرونده ایران و شکست نظام سلطه در برابر ایران در شفاف ترین رویارویی جهانی را جزو ستانده ها و محدودیت های غنی سازی، کاهش ذخایر اورانیوم به 300 کیلو تا سقف 15 سال، نظارت ها و دسترسی ها و تصور تغییر رویکرد استکبار ستیزی را جزو داده ها دانست و نوشت: مشروط به ادامه رویکرد استکبار ستیزی، مجموعه ستانده های ما از ارزش قابل توجهی برخوردار است و دستاوردهای قابل اعتنایی را برای ما به ارمغان می آورد و مجموعه داده های ما از نظر تاثیر گذاری بر صنعت هسته ای ما لطمه قابل توجهی نمی زنند لذا از این منظر می توان در مجموع برجام را متنی خوب دانست مشروط به آنکه در جزئیات حفره مهم خطرناکی خلاف منافع ملی وجود نداشته باشد و دیگر ابعاد و چارچوب ها از جمله بحث همزمانی، برگشت پذیری و مسائل امنیت ملی از ضعف های قابل چشم پوشی برخوردار نباشد.