اهمیت خبرگان در تاروپود قانون اساسی

اهمیت خبرگان و انتخابات آن را می‌توان از خلال مفاد قانون اساسی دریافت آن هم از آن جهت که اگر به طور دقیق وارد بررسی جزئیات شویم مشاهده می‌شود مدیریت کشور تا حدود زیادی به صورت مستقیم و غیرمستقیم با انتخابات خبرگان و مجلس خبرگان در ارتباط است. بدیهی است مهمترین وظیفه مجلس خبرگان انتخاب رهبری و نظارت بر عملکرد رهبری است. از آنجایی که رهبری به عنوان عالی‌ترین مقام کشور شناخته می‌شود، تمام ارکان کشور نیز زیر نظر ایشان هدایت و مدیریت می‌شود. برای روشن شدن بیشتر موضوع لازم است به گوشه‌ای از وظایف رهبری اشاره کرد که مهم‌ترین آنها را می‌توان در چند مورد نام برد : 1- انتخاب اعضای شورای نگهبان، 2- انتخاب رئیس قوه قضائیه،
3 - تائید مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی که در این رابطه لازم است اشاره شود هرچند ریاستش برعهده رئیس قوه مجریه است اما تمام مصوبات این شورا حتی مصوباتی که با اجماع آرا تصویب شده است باید به تائید رهبری برسد و در غیر این‌صورت فاقد ارزش قانونی است.
4- انتخاب اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام. مجمعی که در اصلاحیه قانون اساسی مد نظر قرار گرفت؛ این مجمع علاوه بر آنکه رئیس آن با انتخاب رهبری برگزیده می‌شود اعضای آن بعضا دو بار از سوی رهبری مورد تائید قرار می‌گیرند برای مثال یک‌بار در سمت قوه قضائیه و بار دیگر در مجمع تشخیص مصلحت نظام. ناگفته نماند تصمیمات در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز همچون مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی است؛ به عبارت دیگر حتی اگر مصوبه با اجماع همه اعضای مجمع همراه باشد باز در شرایطی وجاهت قانونی دارد که به تائید رهبری برسد. 5- درمورد رکن چهارم دموکراسی یعنی انتخاب رئیس صداوسیما این انتخاب شورایی بود که با مشورت روسای سه قوه انتخاب می‌شد اما نهایتا بر اساس اصلاحیه مقرر شد رئیس صداوسیما نیز با انتخاب مستقیم رهبری صورت گیرد. بنابراین می‌توان گفت نقش رهبری در تمام شئون کشور نقشی اساسی و بسیار پراهمیت است. در این اثنا تنها مجلس خبرگان است که ناظر بر رفتار و عملکرد بالاترین مقام سیاسی کشور است. قوانین مجلس خبرگان توسط خود اعضا تعیین می‌شود که از این باب، پیش از پایان خبرگان اول مقرر شد تعیین صلاحیت نامزدهای مجلس خبرگان برعهده شورای نگهبان قرار گیرد هرچند این قانون در قانون اساسی درج نشد و از این جهت که بر اساس تصمیم خود خبرگان است قابل تغییر است اما موجب شد تا برخی به دلیل ملاحظاتی که برای خود داشتند از این عرصه فاصله بگیرند. در قانون پیش رو واژه احراز گنجانده شده است به این معنا که شورا باید صلاحیت فرد را احراز کند. در هر مجلسی که مربوط به مدیریت کشور است باید افکار مختلف حضور داشته باشند که بی‌تردید تصمیمات اتخاذشده برآمده از تضارب و تقارب افکار منفعت جمع را لحاظ خواهد کرد و نفع آن برای کشور بیشتر خواهد بود لذا همه گروه‌ها باید قبول مسئولیت کنند و امید است با درایت مسئولان و حضور پرشور و آگاهانه مردم مجلس آینده خبرگان مجلسی تمام‌عیار و با جوانگرایی بیشتر از گذشته در راستای اهداف و آرمان‌های کشور باشد.

* دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم