ایران تا ۵ سال دیگر صادرکننده بزرگ گاز می‌شود

موسسه اعتبارسنجی فیچ طی گزارشی اعلام کرد ایران به لطف ذخایر گازی 34 تریلیون متر مکعبی خود که 18 درصد کل ذخایر گازی جهان را تشکیل می دهد، در دراز مدت از پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بزرگترین تولید کنندگان گاز جهان برخوردار است. اما حتی اگر تحریم های غرب علیه این کشور برداشته شود، حداقل 5 سال طول خواهد کشید تا تهران تولید گاز خود را افزایش دهد و خطوط لوله ضروری برای تبدیل شدن به یک صادر کننده بزرگ گاز را احداث نماید.

هزینه بالا و پیچیدگی پروژه های ال ان جی بدان معناست که صادرات قابل توجه ال ان جی یک دهه یا بیشتر زمان خواهد برد. از سال 2005 تا 2014، تولید گاز ایران با نزدیک به  73 درصد افزایش به حدود 173 میلیارد متر مکعب رسیده است. بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، ایران در حال حاضر تنها حدود 9 میلیارد متر مکعب گاز به کشورهای ترکیه، ارمنستان و آذربایجان صادر می کند. پیش از این ایران هرگز صادر کننده عمده گاز نبوده و بخش اعظم صادرات محدود آن نیز در اواخر دهه 1970 به اتحاد جماهیر شوروی صادر می شده است.

چند پروژه مهم گازی ایران در مراحل مختلف اجرایی شدن قرار دارند. سهم ایران از ذخایر اثبات شده میدان عظیم گازی پارس جنوبی حدود 14 تریلیون متر مکعب تخمین زده شده، در حالی که ظرفیت تولید این کشور تنها حدود 107 میلیارد متر مکعب است. آژانس بین المللی انرژی انتظار دارد 67 میلیارد متر مکعب از ظرفیت سنتی تولید گاز ایران قبل از پایان دهه جاری در میدان پارس جنوبی عملیاتی شود.

دیگر پروژه مهم گازی میدان پارس شمالی است که حجم ذخایر اثبات شده آن 1.3 تریلیون متر مکعب تخمین زده شده است. در سال 2006، شرکت ملی آفشور اویل چین یک قرارداد 16 میلیارد دلاری برای توسعه میدان پارس شمالی و ساخت یک کارخانه ال ان جی به ظرفیت 20 میلیون تن در سال به امضا رساند.

در عین حال، مصرف گاز در ایران به شدت افزایش یافته و بین سال های 2005 تا 2014 با 66 درصد رشد به 170 میلیارد متر مکعب رسیده است. این  روند رشد پس از چین دومین نرخ رشد بالا در جهان است و ایران را به چهارمین مصرف کننده گاز بزرگ جهان پس از آمریکا، روسیه و چین تبدیل کرده است. بنابراین انتظار می رود که بخش عمده ای از ظرفیت تولید ایجاد شده ایران در طی چند سال آینده همچنان صرف تامین مصرف داخلی شود.

ایران قصد دارد چند طرح خط لوله گازی را پس از لغو تحریم ها اجرایی کند. یکی از این خط لوله ها ایگات-9 است که قرار است سالانه 35  میلیارد متر مکعب گاز از طریق ترکیه از پارس جنوبی به اروپا ارسال نماید. در حال حاضر هیچ خط لوله ترانزیت گاز به اروپا از طریق ترکیه وجود ندارد. تنها خط لوله ای که در حال حاضر در این کشور در حال ساخت است، خط لوله انتقال گاز ترنس آناتولی (تاناپ) به ظرفیت 16 میلیارد متر مکعب است که قرار است تا سال 2019 تکمیل شود وبا کمک یک خط لوله دیگر به نام ترنس ادریاتیک (تاپ)  که هنوز احداث نشده، 10 میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان را از طریق ترکیه و یونان به ایتالیا برساند.

هرچند این امکان وجود دارد که با ایجاد یک یا چند ایستگاه فشرده سازی گاز ظرفیت دو خط لوله تاناپ و تاپ برای اضافه شدن گاز ایران، افزایش یابد، اما تصور می شود که چنین اقدامی و همچنین افزایش تولید گاز ایران چند سالی طول بکشد. بنابراین، ایران در زودترین زمان ممکن، تا پایان دهه جاری خواهد توانست به یک صادر کننده بزرگ گاز تبدیل شود. توسعه ظرفیت های ال ان جی هزینه برتر و احتمالا زمان برتر است و انتظار نمی رود که ایران تا قبل از اواسط دهه 2020 بتواند مقادیر زیادی ال ان جی صادر کند.