لوتی های تهران کجا هستند

در تاریخ ایران زمین، سربداری بود و پهلوانی،‌ عیّاری بود و جوانمردی، ‌لوتی ای بود و رادمردی،‌ اسطوره ها رستم و سهراب بودند و آرش کمانگیر...
 
 اما حالا لوتی ها در کتاب قصه ها جا خوش کرده اند و به نوستالوژی ای در ذهن تبدیل شده اند. حالا دیگر رفته رفته پهلوانی از زندگیمان رخت بسته و رفته،‌ حالا دیگر در این مشوش بازار، آیین فتوت و جوانمردی رنگ باخته است .

به راستی لوتی ها کجایند؟ گویی لوتی های دیروزی در تاریخ گم شده اند و جای خود را به  لوتی های امروزی داده اند که برخی از آنان هم، تنها نشان پهلوانی را در بازوی ستبر و هیکل درشت می دانند. روزگاری لوتی های قدیمی، بوسیدن زمین زورخانه مرام ترک نشدنیشان بود اما حالا قرص، ‌پودر و ‌هورمون برای ساخت هیکل رعب انگیزِ لوتی های جدید جایشان را گرفته است.
 
 گمان می رود گذر زمان خیلی چیزها را به باد فراموشی سپرده است و جوانان نسل جدید زاییده تصور ذهنیشان از پهلوان، تنها مردان آهنینی است که ماشین جا به جا می کنند و تکه سنگی را از این ور به آن ور می گذارند.

* لوتی بودن به جمال نیست به کمال است

محمدرضا گل محمدی متولد 1340 و بازیگر فیلم دندان طلا ساخته داود میر باقری از لوتی های قدیمی به جا مانده است که به قول خودش می گوید لوتی بودن به سبیل نیست و در این باره می گوید:  فرد لوتی چند تا خصلت دارد و باید مرام لوتی گری در خونش باشد، اگر نباشد لوتی واقعی نیست.
 لوتی بودن به جمال نیست و به کمال است. لوتی گذشت می کند و شرارت ندارد. لوتی از چشم در خیابان کور، از گوش کر و از زبان لال است. او قولش، قول بوده و با جان و دل به مردم کمک می رساند و اصلاً روی ضعیف دست بلند نمی کند.

 گل محمدی لباس مخصوص لوتی ها را پر معنا می داند: لباس مخصوص لوتی کلاه شابگاه یا کلاه چهار پر است که چند نوع دارد  قیصری، ناصری و ... که به معنی غیرت لوتی است. کت و شلوار و پیراهن مشکی هم به این معنی است که لوتی کل 12 ماه سال آن را می پوشد و عزادار ائمه است. پیراهن سفید یقه خرگوشی به معنی پاکی قلب لوتی است که مثل پیراهن سفید زلال و شفاف است، کفش قیصری به معنی سلاح لوتی است و دستمال یزدی نیز این معنی را دارد که اگر لوتی کمکی به فردی می کند نباید به ظاهر باشد. اگر 1 کیلو میوه، قند و ... به ضعیفی می دهد، باید مخفی باشد و کسی نبیند. در دستمال یزدی می پیچد تا فقط خودش و خدایش بداند.

*لوتی، پهلوان ادب است نه پهلوان قدرت

قدیم قهوه خانه های سنتی و زورخانه ها پاتوق لوتی ها بود. آنان پس از ورزش زورخانه ای ، برای نیازمندان آیین گلریزان برگزار می کردند و اهل محل را برای کمک به یک خانواده نیازمند فرا می خواندند.

گل محمدی از زورخانه ها به عنوان کلاس مردی و مردانگی برای لوتی ها یاد می کند و می گوید: لوتی های واقعی در زورخانه خصلت مردی و مردانگی که از خصایص حضرت علی (ع) است را فرا می گیرند، زمین را می بوسند و ورزش زورخانه ای انجام می دهند، آنگاه مرشد ضرب می گیرد و ذکر یا علی (ع) می گویند و آیین گلریزان برای زندانی ها، تهیه جهزیه و هزینه عمل جراحی برای بیماران نیازمند برگزار می کنند اما امروزه این موضوع کم رنگ شده است چون زورخانه ها آنچنان پشتیبانی نمی شوند و از نظر موقعیت مکانی کم و پراکنده اند و  من که ساکن اسلام شهر هستم باید مسیر طولانی ای را طی کنم تا به زورخانه برسم. قهوه خانه های امروزی هم جای مناسبی نیست.
 
 لوتی های اصیل گم شده اند و کمیاب و با لات و لوت فرق دارند، چاقوکش و عربده کش نیستند و مزاحمت برای مردم ایجاد نمی کنند اما در قدیم مردم روی لوتی ها حساب ویژه باز می کردند تا جایی که به آنان می گفتند: پهلوان ما را دعا کن، تو قلب و دلت پاک است.
 
*نیم کیلو باش، اما مرد باش

به گفته این لوتی قدیمی، لوتی بودن به جثه و کلاه و کفش قیصری نیست. لوتی بودن به مردانگی است. خیلی ها بدون لباس مخصوص هستند اما پهلوانند و متاسفانه خیلی ها هم لباس لوتی ها را بر تن دارند اما مرام لوتی گری ندارند.
 
 امروزه تا حدودی برخی آیین ها و حرمت ها کم رنگ شده است که آن هم به تربیت و پرورش نسل جوان در کانون خانواده و جامعه بر می گردد. لوتی هایی بودند که به خاطر کلاه گذاشتن در جامعه محدود شدند  و برخی از جوانان نیز صبح تا شب پای برخی برنامه های ماهواره از فیلم های غربی بیگانه الگو برداری می کنند. همه این مسایل دست به دست هم می دهند تا منش و رفتار پهلوانی در جامعه ترویج نیابد و ضرب آهنگ زورخانه ای کمتر به صدا درآید.

گزارش: زهرا باقری