آمانو در ایران به دنبال چیست؟

20ماه مذاکره؛ امید در پایین، تدبیر و چانه زنی در بالا. به نظر می‌رسد با تمدید مهلت هفت روزه گفت‌وگوها میان ایران و1 + 5 از 30 ژوئن تا 7 جولای، رفته رفته مذاکرات به نقطه جوش خود نزدیک‌تر می‌شود. گفت‌وگوهایی که اگر به سر منزل مقصود برسد، یک‌روی آن، برگ برنده ای در دست طرفین مذاکره کننده در مقابلِ مخالفان داخلی و خارجی توافق، و روی دیگرش سرآغازی برای کاهش تنش میان ایران و غرب، همچنین بازسازی پل های بی اعتمادی ای که خصوصا در یک دهه گذشته تخریب شده است. حال، همه نگاه ها متوجه هتل کوبورگ است. آیا طرفین تا زمان مذکور به توافق نهایی خواهند رسید؟ آیا بازهم مهلت تعیین شده، تمدید خواهد شد؟ یا طرفین مذاکرات را ابتر گذاشته و به پایتخت هایشان بازخواهند گشت؟

   مسئله بازرسی و تحریم دو مانع توافق هسته ای با ایران

روزنامه ایندیپندنت روز سه شنبه در گزارشی نوشت: «مسئله بازرسی ها و نحوه برداشته شدن تحریم ها دو عامل بازدارنده حصول توافق نهایی هسته ای هستند.» از طرفی، یک دیپلمات نزدیک به تیم مذاکراتی ایران با بیان این که «پیشرفت اندکی» در موضوع تحریم‌ها حاصل شده است از مشخص شدن جدول زمانی لغو تحریم‌ها خبر داد و گفت: «جزییات این جدول در حال مذاکره است.»  این در حالی است که لغو  همه تحریم‌ها، خواسته عمومی و اصلیِ ایران در طول گفت‌وگوها با1 + 5 بوده و خود می‌تواند تبدیل به  عاملی برای پیروزی یا شکست مذاکرات باشد. بدون تردید، باز شدن گره های مذاکرات به اراده سیاسی طرفین نیازمند است و در صورتی‌که همچون گذشته عزمی برای نیل به توافق با حاصل‌جمع برد-برد وجود داشته باشد، تا پیش از موعد مقرر، کلید دیپلماسی در قفل پرونده طاقت فرسای اتمی و موانع جدی آن خواهد چرخید. در همین راستا  سفر امروز آمانو به تهران برای گفت‌وگوی مستقیم با رئیس جمهور روحانی و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، برای رفع ابهامات و سوالات آژانس درباره مسائل گذشته و بحث راستی‌آزمایی، نشانه مثبتی مبنی بر گشوده شدن کلاف مذاکرات است.از سوي ديگر وزیران خارجه فرانسه و چین نيز به وین می روند. روزنامه فرانسوی از سفر دوباره «لوران فابیوس» و «وانگ یی»  وزیران خارجه فرانسه و چین به وین در امروز پنج شنبه خبر داد.

  ایجاد جنگ روانی برای امتیاز گیری در دقیقه نود

در مقابل بروز نشانه های امید بخش، برخی از طرف های غربی از جمله آمریکا از هیچ تلاشی برای امتیاز گیری و تحت فشار گذاشتن ایران در روزها و ساعات پایانی مذاکرات فروگذار نمی‌کنند. به گزارش بلومبرگ، «باراک اوباما» در کنفرانس خبری مشترک با «دیلما روسف»، رئیس جمهور برزیل در کاخ سفید در مورد مذاکرات هسته‌ای اظهار کرد: «همه نگرانی‌های غرب در مورد برنامه هسته‌ای ایران باید در هرگونه توافق جامع لحاظ و رفع شود.» او همچنین تهدید کرد: «در صورت لزوم، آمریکا از مذاکرات خارج خواهد شد.» این اظهارات در حالی از سوی رئیس جمهور آمریکا ابراز می‌شود که از یک‌سو، در دوسال گذشته اتخاذ برنامه و روش های متفاوت در دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی، با به‌کارگیری دیپلمات های کارآزموده، همچنین اراده جدی برای رسیدن به توافق در پشت میز مذاکره، و توسل به دیپلماسی برای حل و فصل مناقشه اتمی، دستاوردهای سیاسی و فنیِ بی سابقه ای برای طرفین مذاکره کننده به ارمغان آورده است. از طرف دیگر، ایران همواره بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود تاکید کرده و ادعای غربی‌ها مبنی بر تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده  و آژانس نیز پس از توافق ژنو همواره در گزارش‌های خود بر پایبندی ایران به همه تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک تاکید کرده است.

  شکست مذاکرات به نفع هیچکس نیست

مذاکرات هسته ای تاکنون یک مسیر منطقی و غیرهیجانی را پیموده است. راهی که دوطرف با تلطیف نگرش ها و فروکاست اختلاف‌های گذشته شان، آن را آغاز کرده اند. به گزارش ایسنا، آهنی سفیر کشورمان در پاریس اظهار داشت:« شکست مذاکرات به نفع هیچکس نیست. ما نیز خواهان توافق خوب، محکم، منصفانه و اطمینان‌بخش که تضمین‌کننده حقوق مشروع ایران باشد، هستیم. جمهوری اسلامی ایران همواره و از ابتدا به راه حل عادلانه مبتنی بر مذاکره و دیپلماسی معتقد بوده است.» به‌علاوه، تا به حال ایران و 1 + 5 هزینه های فراوانی برای به توافق رسیدن داده اند. شکاف و اختلاف نظرِ واضح و عیان میان دولت آمریکا با اسرائیل و عربستان، همچنین با تندروهای کنگره که با روزهای نخستین گفت‌وگوها ( پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی) قابل قیاس نیست. مضافا، مخالفان داخلی دولت تدبیر و امید که تاکنون با اقدامات نامتوازن و تک بُعدی خویش و با پیچاندن تخریب در زرورق انتقاد، برای ملوث کردن سیمای مذاکرات و تهییج احساسات مردم تمام همت خود را به‌کار گرفته اند. بنابراین، شکست مذاکرات مضارش بیش از منافع اش است.

  نرمش قهرمانانه، کرنش عاجزانه

قطع به یقین، بازگشت به وضعیت پیش از گفت‌وگوهای سازنده، و ناقص رها کردن مذاکرات، دور از ذهن است. بعید به نظر می‌رسد، ایران و 1 + 5  با عقبگرد به گذشته حاضر به برهم زدن و نادیده گرفتن دستاوردها و فرصت های به‌وجود آمده در  دو سال گذشته برای رسیدن به توافق، همچنین چرخش های بی سابقه طرف مقابل باشند. طرفین به نیکی می دانند عادی سازی روابط می‌تواند سبب به‌وجود آمدن دوران تازه ای از مناسبات ایران با غرب شود. رشد قارچ‌گونه تروریسم در منطقه و خطر آن برای منافع دوطرف، شاید ضرورت رسیدن به توافق را بیش از هر زمان دیگری نمایان کند. با این وصف، در روزهای منتهی به 7 جولای، اگر طرفین بالاخص در موراد باقی مانده و مورد اختلاف، همچون 20 ماه گذشته، سیاست « نرمش قهرمانانه» را اتخاذ کنند، از یک‌طرف، باید به‌زودی منتظر چیدن میوه مذاکرات باشیم و از طرف دیگر شاهد« کرنش عاجزانه» کنگره آمریکا، عربستان، اسرائیل و دلواپسان وطنی.