«رضا عطاران» چگونه ستاره شد؟

انتخاب های او در سال های اخیر انتخاب هایی موفق و فیلم هایی پر فروش از آب درآمدند. چه فیلم هایی که تنها نقش بازیگر را در آنها داشت، چه فیلم های ساخته و نوشته شده خودش. آقای طناز سینما در حال حاضر 3 فیلم موفق آن هم به صورت همزمان بر روی پرده سینماها دارد.

با مرور سیر فعالیت های رضا عطاران مشخص می شود که او از یک جایی به بعد حساب شده تر از گذشته قدم برداشته و آن شهرت و محبوبیتی که این روزها به دست آورده تصادفی نیست. شاید بتوان در این کارنامه بر چندین اثر ناموفق و دیده نشده هم دست گذاشت اما اگر به صورت کل به آن نگاه کنیم می توان دید که او قدم به قدم و در هر پروژه توانایی هایش را تقویت کرده است.

او مسیری را طی کرده که امروز وجود اسم او در فیلمی سینمایی می تواند به یکی از عوامل فروش آن تبدیل شود. آخرین نمونه اش هم می تواند کار اخیر او «نهنگ عنبر» باشد که به عقیده بسیاری عطاران یکی از اصلی ترین عوامل فروش موفق آن بوده و بدون او شاید «نهنگ عنبر» اینچنین دیده نمی شد.

عطاران بعد از «ساعت خوش» با حضور در کارهایی همچون «سیب خنده» و «مجید دلبندم» به یک شخصیت کمیک واحد رسید. حالا دیگر زمان تقویت دیگر توانایی هایش بود. «زیر آسمان شهر» مهران غفوریان این فرصت را برایش ایجاد کرد. او با خلق شخصیت هایی همچون «خشایار مستوفی» نشان داد که ذوقی در نویسندگی هم دارد. حالا نوبت قدم بعدی بود.

یکی از ویژگی های کارهای عطاران نشان می دهد که اهل درجا زدن و یا به عبارتی بازی های امن و تکراری نیست. او تجربه های متفاوتی داشته است. بین فضای کمیک و جدی در رفت و آمد بوده است. در نقش بازیگر، نویسنده و کارگردان ظاهر شده است. از تلویزیون به سینما رفته است. فضای کمدی و جدی را با هم ترکیب کرده است تا به گونه ای تازه برسد.

نمونه اش هم می تواند اولین تجربه کارگردانی اش باشد و استفاده از شخصیتی همچون منوچهر نوذری. مجوعه نیمه طنز و نیمه جدی «کوچه اقاقیا» که استقبال نسبتا خوبی هم داشت. موفقیتی که دوران خوش حضور او در تلویزیون را رقم زد.

او با ساختن مجموعه هاي موفقي چون «خانه به دوش»، «متهم گريخت» و «ترش و شيرين» انقلابی در تلویزیون ایجاد کرد. از یک طرف پس از او به مجموعه های طنز بیشتر پرداخته شد و از طرفی دیگر سریال های مناسبی آن هم در ماه رمضان جایگاه ویژه ای به دست آوردند.

نشان دادن شخصیت جدید عطاران هم موفقیت دیگری بود که بعد از مشکلاتی که با تلویزیون برایش پیش آمد دستش را برای حضور در سینما باز گذاشت. او پس از ساختن بزنگاه در سال 87 تصميم گرفت كه تمام فعاليت هاي خود را معطوف به سينما كند.

البته عطاران پیش از این هم در چندین فیلم سینمایی طنز ظاهر شده بود. از آن دست فیلم هایی که منتقدان نام فیلم های سخیف و مبتذل بر آن گذاشتند. هرچند که فروش گیشه برخی از آنها نسبت به باقی فیلم های زمانشان بالاتر هم بود.

پس از چند تجربه دیگر اما آن فرصت طلایی خودش را به عطاران نشان داد. آن هم بازی در فیلم «ورود آقایان ممنوع» بود. تيم خوب و حرفه‌اي اين فيلم در كنار هم باعث موفقيت و فروش عالي آن شدند. فيلمنامه خوب پيمان قاسم خاني و كارگرداني موفق رامبد جوان در كنار بازي هاي درخشان ويشكا آسايش و رضا عطاران باعث شد يك فيلم خوب و يكدست در سينماي بدنه ايران شكل بگيرد.

پس از آن دیگر همه چیز روی غلتک افتاده بود. عبدالرضا کاهانی روی عطاران دست گذاشت تا توانایی های نادیده نشده اش را ظاهر کند. عطاران در سه فیلم کاهانی ظاهر شد که هر کدام از دیگری موفق تر بودند. «اسب حیوان نجیبی است»، «بیخود و بی جهت» و آخرین ساخته هم «استراحت مطلق».

البته خودش بر این باور است که درصد زیادی از این موفقیت را هم مدیون شانس بوده است.

او در مصاحبه اش با مجله 24 گفته: «خیلی اتفاق های خوبی برایم افتاده که باید به شانس هم ربط داشته باشد. مثلا همان اول کار شانس بزرگی آوردم و شدم جزو گروه ساعت خوش. یا سال ها بعد شانسی رفتم دفتر آقایان بیژن بیرنگ و مسعود رسام و گفتند کارگردانی می کنی؟ و این اتفاق هم افتاد. شانس داشتم که کاهانی یکهو به سرش زده از من در فیلم هایش استفاده کند. البته خودم فهمیده ام که انگار من هم قابلیت هایی دارم.»

حالا می خواهد شانس باشد و یا حرکت هایی حساب شده اما تمام این نقاط عطف عطاران را امروز به جایی رسانده است که نه فقط در ظاهر یک شخصیت کمیک که در قالب شخصیتی جدی هم دیده شود. مثل حضورش در فیلم «دهلیز» به کارگردانی بهروز شعیبی.

فیلمی تلخ و جدی که عطاران در آن نقش يك مرد اعدامي را بازي كرد كه از گذشته اش پشيمان بود و در انتظار بخشش اولياي دم مي خواست در كنار خانواده و فرزند خردسالش زندگي كند.

او در اين فيلم يكي از جدي ترين نقش هاي كارنامه اش را ايفا كرد. نقشي كه كوچك ترين جايي براي خنده نداشت و چالش بزرگي براي عطاران بود. چالشي كه او باز هم با موفقيت از آن عبور كرد و همگان را به تحسين واداشت.

بعد از اين فيلم ها عطاران در اوج محبوبيت قرار گرفت. حالا هم عامه تماشاگران او را تاييد مي كردند و هم تماشاگران جدي تر. حالاعطاران به مرحله‌اي رسيده بود كه انتظارها از او بالارفته بود.
 
ساختن «ردکارپت» و ماجرای او در جشنواره کن هم به خوبی این انتظارها را برآورده کرد. موفقیت این فیلم نشان داد که عطاران به موقعیتی در سینمای ایران رسیده است که می تواند یک فیلم مستند طور از حضورش در حواشی جشنواره کن بسازند، در سینماها اکرانش کند و جزو فیلم های پر فروش سال هم بشود.

عطاران دیگر دستش آمده بود که باید در کدام مسیر حرکت کند. کدام فیلمنامه ها می توانند او را باز هم در اوج نگه دارند. نمونه هایی مثل «طبقه حساس» با فیلمنامه ای از پیمان قاسم خانی و کارگردانی کمال تبریزی یکی از آنها بود. و یا بازی در فیلم کمدی سامان مقدم. خودش بر این باور است که در کنار کارهایی نیمه جدی باید باز هم به سراغ فضای طنزش برود. فیلم هایی با مخاطبان عام که می تواند محبوبیتش را بیشتر از این ها کند.

به گفته خودش: «الان سخت ترین بخش بازیگری برای من فاصله بین کارهاست. یعنی دوره ای که یک کار تمام شده و باید بین پیشنهادهای مختلفی که رسیده انتخاب کنم. قبلا بازیگری برایم این بود که کار کنم و کارم دیده بشود؛ ولی الان انتخاب فیلم بعدی مهم ترین بخش کارم شده.»

رضا عطاران بازيگر، نويسنده و كارگردان در تمام اين سال ها به آهستگي حركت كرده و موقعیتی برای خودش  به دست آورده که  حالا انتخاب اول بسياري از كارگردان هاي سينماي ايران است. وجود سه فیلم همزمان از او بر پرده سینماها هم این را ثابت می کند. عطاران بعد از 20 سال حال به جایگاهی رسیده است که به گفته بسیاری از منتقدان لایق اوست.

او برخی مدعیان سینمای کمدی ایران را کنار زده و لقب آقای طناز سینما را به دست آورده است.

عطاران 47 ساله، برای کارگردانی فیلم «خوابم میاد» جایزه سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی در بخش نگاه نو جشنواره فجر را به دست آورد. بازی در فیلم های «بیخود و بی جهت» و «دهلیز» هم برای او جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشن انجمن منتقدان را به همراه آورد.

سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد هم در سال 92 برای بازی در فیلم «طبقه حساس» به او رسید. او تا به امروز تجربه بازی در 30 فیلم سینمایی و 17 سریال در تلویزیون و شبکه خانگی را داشته است.