فروش آنلاین آثار باستانی غارت شده عراق و سوریه

"پیامی در واتس آپ برایش فرستاده شده بود: تصاویر یک گلدان عتیقه در بین‌النهرین به ارزش 250 هزار دلار؛ بخشی از مجموعه‌ای بسیار با ارزش که منتظر کشف شدن است."

پایگاه خبری تحلیلی بلومبرگ در تحلیلی به بررسی فروش عتیقه‌جات باستانی ربوده شده توسط داعش و پوشش دادن برخی از هزینه‌های این گروه از این طریق پرداخته است:

«امر العزم، دریافت کننده این پیام با جوابی تمایل خودش را برای دیدن تصاویر و احیانا خرید این گلدان ابراز می‌کند: روند دیدن و خریدن این گلدان چگونه است؟ از فرد دیگری پیام او پاسخ داده می‌شود: این گلدان از طریق لبنان به مقصد قاچاق خواهد شد.

العزم، پروفسور مردم شناسی دانشگاه اوهایو اما با این قصد که شاید بتواند یکی از آثار باستانی اسیر در چنگ داعش را نجات دهد وانمود کرد یک مجموعه‌دار یا خریدار است.

پیش از این زمانی که داعش با انتشار ویدئویی نشان داد که چگونه عوامل آن آثار باستانی را با پتک و مته ویران می‌کنند، جهان حیرت زده شد. اما پس از آغاز حملات هوایی ائتلاف ضد داعش به پالایشگاه‌ها و تانکرهای نفتی و کاهش درآمد نفتی یک میلیون دلاری روزانه این گروه تا دو سوم، اعضای داعش تصمیم گرفتند اشیای باستانی ربوده شده را برای فروش در ای بی، فیس بوک و واتس آپ معرفی کنند.

این خلافت خودخوانده اکنون در بازار سه میلیارد دلاری آنتیک جهان نقش رو به افزایشی ایفا می‌کند. اما خریداران این عتیقه‌جات چه بخواهند چه نخواهند بودجه افراط گرایان را تامین می‌کنند.

لوییس شلی، نویسنده "کلاف کثیف: فساد، جنایت، تروریسم" درباره نحوه مدیریت داعش می‌گوید: داعش مانند یک تجارت چند وجهی تبهکارانه عمل می‌کند؛ آنها مانند تاجران فکر می‌کنند.

کامیو‌ن‌ها و بولدوزرها

ساختار درآمدزایی این گروه به سرعت از جمع آوری 20 درصد مالیات از حفارها و تاجران در مناطق تحت اشغال به معاملات و حفاری از جانب خودشان تغییر و پیشرفت کرد.

العزم می‌گوید، طی ماه‌های اخیر داعش شاخه‌ای دولتی به نام مدیریت امور وابسته به باستان شناسی در شهر منبج در شمال سوریه و در نزدیکی مرز این کشور با ترکیه برای مدیریت فروش و انتقال اشیای باستانی ایجاد کرده است.

وی ادامه می‌دهد: داعش کامیون‌ و بولدوزرهای خودش را استفاده می‌کند و کارگرانی دارد که حقوق آنها را پرداخت می‌کند.

مایکل دانتی، یکی از مشاوران وزارت خارجه آمریکا نیز در این باره می‌گوید، داعش به عنوان حلقه اولیه در زنجیره‌ای عمل می‌کند که دست کم پنج واسطه دلال دیگر آن را ادامه می‌دهند.

دانتی اظهار می‌کند: این افراط گرایان با شبکه‌های تبهکاری ترکیه به ویژه در شهرهای غازی آنتپ یا آق قلعه ارتباط نزدیکی دارند. زمانی که آثار باستانی به ترکیه قاچاق می‌شوند یک واسطه آنها را برای فروش مجدد به فرد دیگری واگذار می‌کند؛ فردی که به حدی ثروتمند باشد که بتواند هزینه آن را پرداخت و برای بیش از 15 سال جهت فروش آن صبر کند.

سکه‌های تقلبی

باستان شناسان تخمین می‌زنند در حال حاضر عتیقه‌جاتی با ارزش 300 میلیون دلار از طریق ترکیه، لبنان و اردن و توسط داعش وارد بازار شده‌اند.

دانتی به عنوان استاد باستان شناسی دانشگاه بوستون در این باره عنوان می‌کند که تعدادی از تصاویر از کتیبه‌های میخی و مهرهای قدیمی نشان می‌دهد که برخی از آنها از جمله سکه‌های یونانی-رومی تقلبی هستند.

کمیسیون تجارت بین‌المللی آمریکا در این باره گزارش داده است: بین سال‌های 2012 و 2013 زمانی که داعش روندی رو به گسترش داشت، آمریکایی‌ها میزان واردات خود از عتیقه‌جات عراق را تا 672 درصد و از سوریه 133 درصد افزایش داده‌اند.

جیمز مک اندرو که 27 سال است برای اداره امنیت داخلی آمریکا کار می‌کند نیز درباره این آثار باستانی اظهار می‌کند، انتظار می‌رود اکثر این آثار باستانی ربوده شده توسط داعش دست کم طی 10سال آینده در نیویورک، لندن و ژنو دیده شوند.

فروشنده‌های پنهان

مک اندرو ادامه می‌دهد: دلالان کالاهای قاچاق معمولا سال‌ها برای پنهان کردن رد خود پیش از فروش این کالاها تلاش می‌کنند. معمولا حراجی‌های معروف مثل ساتبی و کریستی آگاهی لازم برای جلوگیری از مبادله کالاهای ارسال شده از عراق و سوریه را دارند.

وی تاکید می‌کند: اما چالش اصلی نظارت بر بازارهای خصوصی است که بازار جهانی عتیقه را مدیریت می‌کنند. من کاملا مطمئنم که کالاهایی که از عراق و سوریه استخراج می‌شوند به خریداران محلی از جمله سعودی‌ها، اماراتی‌ها یا ایرانی‌ها فروخته می‌شود.

یکی از نگرانی‌ها این است که این عتیقه‌جات ممکن است سر از بنادر آزاد درآورند که نیازی به مالیات ندارند یا حتی در فرودگاه‌های بین‌المللی مبادله شوند که ضرورت عبور از گمرک را برای کالا ندارند.

به گفته دانیل بریزیر، از کارکنان اداره امنیت داخلی آمریکا، بهترین راه برای توقف خرید و فروش این عتیقه‌جات پیگیری آن‌ها پیش از رسیدن آنها به بنادر آزاد است چرا که پیگیری آن‌ها در بنادر آزاد تقریبا غیرممکن است.

حامیان هنر

به عنوان بخشی از اقدامات برای پیگیری این کالاها، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای را برای ممنوعیت فروش عتیقه‌جات سوری و عراقی صادر کرد. پیش از این نیز مجلس نمایندگان آمریکا قانونی را تصویب کرد که به موجب آن فروش عتیقه‌جات غارت شده از سوریه غیرقانونی اعلام شد.

در این میان برخی خواستار اقدام نظامی یا دست کم برخی حمایت‌های بین‌المللی هستند. پائولو جنتیلینی، وزیر خارجه ایتالیا پیشنهاد ایجاد یک "گروه از صلح بانان فرهنگی" برای حفاظت از میراث فرهنگی در زمان درگیری و فجایع را مطرح کرده است. ایرنیا بوکووا، دبیرکل یونسکو نیز خواستار ایجاد منطقه "حفاظت فرهنگی" شده است.

در این میان برخی کارشناسان از جمله دانتی معتقدند هیچ راهی برای توقف این قاچاق بدون دخالت فیزیکی وجود ندارد؛ دست کم به گفته او مرزها برای جلوگیری از خروج این آثار باستانی باید امن‌تر شوند.

دانتی در این باره ادامه می‌دهد: اگر ما بتوانیم این کالاها را در داخل سوریه و عراق حفظ کنیم، داعش نمی‌تواند از آنها کسب درآمد کند و آسان‌تر خواهد بود که پس از پایان درگیری‌ها بتوان این کالاها را دوباره جمع آوری کرد.

غارتی همچون نازی‌ها

تا آن زمان دانشگاهیان و کارشناسان هنری در تلاشند تا لیستی از کالاهای فرهنگی که نیاز به حفاظت از خطر قاچاق دارند، تهیه کنند. این لیست قرمز از سوی شورای بین‌المللی موزه‌ها و پایگاه اطلاعات "آرت کلیم" با همکاری مرکز اکتشافات هنری بین‌المللی مستقر در لندن تهیه می‌شود.

دبورا لاهر، رئیس اتحادیه عتیقه جات، پیش از این در چهارم ژوئن خطاب به دیپلمات‌های سازمان ملل گفت، "باستان شناسان بدون مرز" تا ماه سپتامبر برای برنامه‌ریزی بهتر جهت اقدامات مطرح شده شکل خواهد گرفت.

کریستوفر مارینلو، مدیر اجرایی دفتر اکتشافات هنری، بیش از 20 سال برای جمع آوری مجدد آثار هنری ربوده شده از سوی نازی‌ها وقت صرف کرده است.

مارینلو در این باره می‌گوید: هر سازمان تروریستی و یا دولت‌های نالایق و حتی نازی‌ها که اقدام به ربودن و قاچاق کالاهای هنری می‌کنند به دنبال درآمد سریع و فوری است. مقصد اولیه این عتیقه‌جات هم غرب است و موم غربی‌ این روزها بیشتر از 20 سال پیش آگاه هستند.

اما سایر تحلیل‌گران بدبین‌تر از مارینلو هستند. العزم معتقد است برای مبارزه با نابودی میراث فرهنگی بازنگری در قوانین بین‌المللی واجب و ضروری است و در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از این اقدام وجود ندارد.

وی در این باره می‌گوید: صنعت قاچاق در عراق و سوریه مانند هالیوود برای لس آنجلس است. همانطور که اکثرا در لس آنجلس بازیگر هستند در عراق و سوریه نیز همه دستی در قاچاق کالایی دارند. مردم تا زمانی که جنگ پایان نیابد از این اقدام دست نمی‌کشد.»