سیاست زدگی دانشگاهها از نظر وزیر پیشین علوم

در مقدمه و متن کامل گفت و گوی جعفر توفیقی با این رسانه آمده است:دانشگاه از دیدگاه امام خمینی(ره) آنقدر اهمیت دارد که اگر نقش واقعی خود را نداشته باشد، همه چیز مملکت ازدست خواهد رفت.

ایشان درباره لزوم پایداری و روشنگری در سنگر دانشگاه در جمله ‏ای این اهمیت را گوشزد کرده و تاکید کرده ‏اند 'اگر دانشگاه را ما سست بگیریم و از دست برود، همه چیزمان از دستمان رفته است' ( صحیفه امام، ج 8، ص 141) بنابراین، می‏ توان نتیجه گرفت که دانشگاه ها، منشاءِ اصلاح کشور است.

یکی از لازمه های ایجاد شرایط اصلاح کشور از طریق دانشگاه ها، تاکید بر ضرورت وجود فضای لازم برای گفت وشنود در دانشگاه ها است به نظر می رسد علاوه بر اینکه باید در فضای دانشگاه باید آرامش حاکم باشد، همه اساتید، گروه ها، دانشجویان و فعالان دانشگاهی هم می توانند نظریات سیاسی خود را داشته باشند با قید اینکه همه آنها بدانند در فضای دانشگاه چنین موضوعاتی را مطرح می کنند. اگرچه دانشگاه ها به اذعان تمامی کارشناسان، دانشگاهیان و مسئولان نباید به باشگاه سیاسی و مرکز فعالیت احزاب تبدیل شود، اما به طور قطع هر کسی و به ویژه فعالان دانشگاهی اعم از استاد و دانشجو به طور حتم می توانند در فضای این نهاد آمورشی بزرگ، مسائل سیاسی و اجتماعی را مطرح کنند.

متاسفانه در برخی موارد شاهد بوده ایم که برخی جریانات تاب و تحمل برگزاری نشست های کارشناسی به خصوص درباره موضوعات سیاسی را ندارند و برخی هم براین باور هستند که به همین دلیل، دانشگاه ها به سمت سیاست زدگی رفته اند و اگر چنین وضعیتی ادامه پیدا کند، دانشگاه فضای لازم از حیث فرهنگی، سیاسی، و اجتماعی را برای آگاهی و اصلاح جامعه نخواهد یافت و حتی ممکن است به بیراهه کشیده شود که در همین خصوص خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران با جعفر توفیقی وزیرعلوم دولت اصلاحات و سرپرست وزارت علوم در دولت تدبیر و امید به گفت و گو نشسته است که در ادامه می آید.

* آقای توفیقی! در حال حاضر سخنرانی های که در دانشگاه ها برگزار می شود یا لغو شده و یا به تشویش کشیده می شود. دلیل را چه می دانید؟

- در گذشته برگزاری چنین مراسمی در داخل دانشگاه تابع آیین نامه ها و مقررات بود و طبیعتا تشکل هایی که مجوز فعالیت قانونی در دانشگاه داشتند می توانستند، برگزاری مراسم را به رئیس و یا به معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه پیشنهاد کنند.

دانشگاه هم یک هیئت های خاصی دارد که به منظور دادن مجوز برگزاری این گونه مراسم و همه چیز در آیین نامه قانون پیش بینی شده است. بنابراین وقتی که مراسمی با طی این مراحل و گرفتن مجوز از مراجع قانونی در داخل دانشگاه برگزار می شود، امنیتش باید تامین بشود و با هر سلیقه و فکری که به دانشگاه پا می گذارند باید به آنها احترام بگذارند.

به ان مراسم هم باید احترام گذاشت حتی اگر ان مراسم مطابق با سلیقه و دیدگاه سیاسی ما نباشد؛ در غیر این صورت دچار هرج و مرج در فضای دانشگاه خواهیم شد.

به نظر من، تمام تشکل ها باید در چارچوب قانون، آیین نامه و مقرراتی که تنظیم و تصویب شده حرکت کنند و به حقوق دیگران احترام بگذارند. قطعا اگر برگزاری مراسمی یا دعوت از یک سخنران به مصلحت نباشد، مسئولان دانشگاه، هیئت سه نفره و کمیته های ذیربط مجوز لازم را صادر نمی کنند، ولی وقتی مجوز را صادر کردند؛ یعنی مراسمی با طی مراحل قانونی برگزار می شود که به نظر من همه باید تحمل کرده و آرامش را حفظ کنند.

طبیعی است که بودن سلیقه ها، سخنران ها و دیدگاه های مختلف در چارچوب قانون می تواند باعث توسعه و تعالی افکار و عقاید بشود و همیشه همه ما ادعا کرده ایم که دانشگاه باید محلی باز و آزاد برای گفت و گو، بیان عقاید و شنیدن دیدگاه های متفاوت باشد.

* چرا رئیس دانشگاه یا حراست این توانایی یا عزم لازم را ندارد که جلوی هرج و مرج هایی که منجر به عدم برگزاری یک برنامه از پیش تعیین شده می شود و کم کم در حال تبدیل شدن به یک گفتمان است را بگیرند ؟

- آنها باید تدابیر لازم را بیندیشند و آرامش و امنیت را حفظ کنند، ولی من متقابلا می خواهم بگویم مسئولیت بیشتر به گردن دانشجوها و تشکل هاست که خودشان باید رعایت کنند. یعنی ما همواره نباید به این فکر باشیم که دیگران با استفاده از اهرم ها و ابزارهای قانونی این کار را بکنند، بلکه تشکل های ما و دانشجویان باید به این حد از رشد و بلوغ رسیده باشند که در فعالیت های سیاسی تحمل و مدارا داشته باشند و اجازه بدهند که دیدگاه ها و عقاید مختلف مطرح بشود و مورد بحث و گفت و گو قرار بگیرد. ضمن اینکه اگرچه رئیس دانشگاه و حراست، مسئول ایجاد فضای امن در دانشگاه هستند، ولی مسئولیت اصلی متوجه خود دانشجویان و تشکل ها است.

آنها باید واقعا در یک چنین فرصت هایی باید نشان بدهند که برای یکدیگر احترام قائل هستند و فضای دانشگاه را یک فضای آزاد و باز می دانند برای ابراز عقیده و افکار که لازمه دانشگاه ها چنین فضایی است.

* به تشکل ها اشاره کردید، ضعف تشکل های دانشگاهی ما چیست که بعضا نمی توانند مراسم و سخنرانی های مختلف را با عقاید و سلایق متفاوت تحمل کنند، در حالی که شهید مطهری حتی با کمونیست ها و مارکسیست ها در فضای دانشگاهی مناظره می کرد؟

- به نظر من، باید تشکل ها توسط افراد جا افتاده و پخته در مسائل سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی اداره بشود. طبیعتا هرچقدر افراد ذهن بازتر و دیدگاه بلندتری داشته باشند می توانند به حفظ آرامش و امنیت در فضای دانشگاه کمک کنند؛ بنابراین کسانی که در تشکل ها منشا مدیریت هستند و امور تشکل ها را بر عهده دارند، باید این مسائل را در درون خودشان به بحث و گفت و گو بگذارند و همدیگر را به صبر و آرامش دعوت کنند و اجازه بدهند مراسم و سخنرانی ها در دانشگاه ها با صبر و آرامش برگزار شود.

* با توجه به اینکه اخیرا شاهد بوده ایم که در برخی موارد حتی سخنران و یا مدعو یک مراسم دانشگاهی در خارج از فضای دانشگاه تهدید شده نظیر داستان آقای مطهری در شیراز، فکر می کنید این نوع ایجاد تنش با چه هدفی صورت می گیرد؟

- به نظر من، تشکل های دانشگاهی از بر همزدن یک سخنرانی هیچ چیز به دست نمی آورند. بلکه رواج این نوع برخوردها باعث می شود که ارزش ها را در فضای دانشگاه و جامعه بیشتر از دست بدهیم. ما در میدانی هستیم که نظام جمهوری اسلامی همه را به آزادی بیان، آزادی ابراز عقیده، گفت و گوی سازنده، ارتباطات اخلاقی، منطقی و بیان اندیشه ها با استفاده از ابزارهای علمی و کارشناسی دعوت می کند. بنابراین ما یک نظام، فرهنگ و دینی داریم که همه را به آرامش، بحث و تبادل نظر دعوت می کند. به طور قطع بر هم زدن سخنرانی چیزی را عاید کسی نمی کند و تنها ارزش ها را مخدوش کرده و اعتقادات ما را مخدوش می کند.

* وظیفه وزارت علوم در قبال برهم زدن سخنرانی ها و مراسم ها در دانشگاه ها که کم کم در حال گرفتن رنگ و بوی سیاسی است، چیست؟

- وزارت علوم همیشه دعوت کرده که تشکل ها، دانشجوها و دانشگاهیان، دانشگاه را به محل سیاست زدگی تبدیل نکنند. به نظر من، سیاست زدگی با فعالیت سیاسی تفاوت می کند.

فعالیت سیاسی محیط آرام و فضای باز لازم دارد، این نوع فعالیت در دانشگاه، احترام متقابل، منطق و استدلال علم لازم دارد، ولی سیاست زدگی طبیعتا شرایط نا آرام و غیر نامطلوبی را در دانشگاه القا می کند. وزارت علوم همواره دانشجویان را به این امر دعوت کرده است.

وزارت علوم هیئت ها و نهادهایی را در دانشگاه مستقر کرده که مراقبت کنند، با تشکل ها تعامل داشته باشند، آنها را آموزش بدهند و آنها را با راه و روش درست فعالیت سیاسی آشنا کنند. بنابراین من تصورم این است که این بر هم زدن فضا و سلب آرامش و امنیت از سخنرانی ها و مراسم به نفع هیچکس نیست و کسانی که این کار را می کنند، طبیعتا ممکن است که خودشان هم درگیر همین مسائل بشوند .

یعنی اگر فضای دانشگاه ناآرام بشود برای همه ناآرام می شود. اینطور نیست که یک عده در آرامش باشند و مراسم برگزار کنند؛ یک عده هم نتوانند و فضای غیر آرامی را داشته باشند. لذا اگر فضای دانشگاه ناآرام بشود، برای همه نا آرام خواهد شد.

* ولی تا به امروز هیچ اقدامی در این خصوص از ناحیه وزارت علوم صورت نگرفته است؟

- امیدوارم که اهمیت موضوع درک بشود و وزارت علوم در قبال این گونه مسائل نقش ایفا کند.

* اگر شما وزیر بودید با این گونه برنامه ها چه برخوردی می کردید؟

- بهترین راه نشستن، گفت و گو کردن و تعامل با همه تشکل ها است. دانشگاه باید محل آرامی باشد. محل پر ظرفیتی برای توسعه علمی باشد. یک محیطی باشد که هم تشکل ها بتوانند فعالیت سیاسی داشته باشند و هم انجمن های علمی بتوانند کار کنند.

دانشگاه باید به کارکردهای علمی خودش برسد. دانشگاه نیاز دارد به یک فضای آرام و امن برای بیان سلیقه ها و عقاید مختلف؛ این را باید با گفت و گو همه تشکل ها با هر سلیقه و جهت گیری سیاسی حل کرد تا همه در این خصوص متعهد باشند. باید یک تعهد در این زمینه ایجاد کرد. طبیعتا وزیر علوم باید با این تشکل ها ارتباط مستمر داشته باشد.

* من جواب سوالم را نگرفتم، اگر وزیر بودید چه کار می کردید ؟

- من اگر وزیر بودم همین کار را می کردم یعنی با همه تشکل ها می نشستم و در مورد ظرفیت، آرامش و امنیت در محیط دانشگاه صحبت می کردم و این نکته را یادآور می شدم که برای پیشرفت علمی و پیشرفت سیاسی ما نیاز داریم که در دانشگاه یک چنین محیط آرامی داشته باشیم تا همه استعدادها و همه دیدگاه ها بتوانند مطرح بشوند. اگر من وزیر بودم همه تشکل ها را به رعایت این موازین اخلاقی که موجب پیشرفت دانشگاه می شود، متعهد می کردم. همه باید تعهد بدهند؛ همه دانشجوها، دانشگاهی ها و تشکل ها باید تعهد بدهند که از حریم دانشگاه حفاظت کنند و دانشگاه را محلی قرار بدهند برای اینکه همه رشد کنند، همه بالنده بشوند تا افکار متعالی شوند.

به نظر من کار سختی نیست با افزایش تعامل ها و گفت و گوها و ایجاد تعهد می شود به این اهداف رسید.

* پس شما هم با این موضوع موافقید که اقدامات اخیر در برهم زدن برخی سخنرانی ها نشان می دهد که کم کم دانشگاه ها به سمت سیاست زدگی می روند و سیاسی شده اند؟

- اگر بخواهیم این رویه ها را ادامه بدهیم، بله دانشگاه ها کم کم سیاسی می شود. البته من باز تاکید می کنم بین فعالیت سیاسی و سیاست زدگی تفاوت قائل هستم. فعالیت سیاسی با روش و اصول خودش می تواند برای رشد و تعالی بسیار سازنده باشد، ولی سیاست زدگی می تواند خیلی مخرب و آفت باشد. این قبیل حرکت ها و بر هم زدن ها و ایجاد تنش ها مصداق سیاست زدگی است نه فعالیت سیاسی .

منبع: پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران