فرصت یک هفته ای تا موعد مقرر توافق

آقای دیپلمات از لفظ «چند روز دشوار» برای هفته باقیمانده از مدت تعیینی برای حصول توافق هسته‌ای استفاده می‌کند. فرصتی که به نظر می‌رسد همانند لوزان در نهایت به یک ماراتن فرسایشی و سخت تبدیل شده و مذاکرات را به وقت اضافه نیز بکشاند. محمدجواد ظریف و همکارانش باید مهیای کارزاری سخت در روزهای دشواری شوند که قرار است طی آن پرونده 12ساله هسته‌ای به نقطه پایانی و نهایی خود رهنمون شود. هنر دیپلماسی دستیابی به بهترین نتایج با کم‌ترین هزینه‌هاست و ظریف نشان داده در سخت‌ترین شرایط نگارگر توانمند این عرصه است.
 
وزیر خارجه کشورمان پس از دیدارهای دوجانبه با همتایان اروپایی و جلسه مشترک با آنان و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همانند همیشه با امیدواری و اقتدار سخن می‌گوید و تاکید می‌کند: همانطور که بارها گفته‌ام اگر اراده سیاسی برای پذیرش واقعیت‌ها و حرکت به سمت جلو براساس آنچه در لوزان موافقت کرده‌ایم، وجود داشته باشد امکان خوبی برای پایان دادن به این مذاکرات تا مهلت تعیین‌شده یا چند روز پس از آن وجود خواهد داشت. قرار است طی هفته جاری و هفته آتی معاونان و هیات‌های کارشناسی کار تدوین پیش‌نویس توافق هسته‌ای را جلو ببرند و به هنگامه لزوم با حضور وزرای خارجه ایران و شش قدرت جهانی چانه‌زنی‌های نهایی و بده و بستان‌های تعیین کننده و پایانی با محوریت روسای دستگاه دیپلماسی کشورهای حاضر در مذاکرات به انجام رسد و عیار دیپلماسی برای پایان بخشی معقولانه و مطلوب به یکی از مهم‌ترین پرونده‌های مطروحه در عرصه نظام بین‌المللی مشخص و معلوم شود.

 مصوبه مجلس و نظر سخنگوی دولت

هیچ‌کس نمی‌تواند منکر این واقعیت باشد که اعتبار حقوقی و قانونی قراردادهای بین‌المللی که ایران با طرف‌های خارجی به امضا می‌رساند منوط به مصوبه و تائید مجلس است و البته در این میان قانونگذار وظایف هر یک از قوا و نهادهای حاکمیتی را مشخص کرده و اصل تفکیک قوا را برای عدم تداخل و تعارض کارکردها ملحوظ داشته است. درخصوص موضوع راهبردی مذاکرات هسته‌ای آحاد ملت علی‌القاعده نظرات و دیدگاه‌هایی داشته و طبیعی است که مجلسی‌ها نیز به‌عنوان منتخبین ملت از این قاعده مستثنی نباشند به‌خصوص که الزام قانونی درخصوص رسمیت قراردادهای بین‌المللی، تصویب آن از سوی مجلس است و مجلس به‌عنوان نهاد قانون‌گذار و ناظر بر قوه مجریه اختیارات مشخص و البته موسعی دارد اما در این میان نکته آن است که پیشبرد امور اجرایی برعهده قوه مجریه است و درخصوص مذاکرات هسته‌ای وزارت امورخارجه در دولت یازدهم عهده‌دار این وظیفه شده است. وظیفه‌ای که البته به‌واسطه اهمیت و جایگاه مذاکرات هسته‌ای و نسبت آن با مقوله امنیت ملی، از سوی شورای‌عالی امنیت ملی به‌عنوان نهاد بالادستی و فراقوه‌ای در دولت یازدهم به وزارت‌خارجه سپرده شده و مذاکره‌کنندگان به‌طور مستقیم در قالب راهبردهای تعیینی از سوی این نهاد به پیش رفته و گزارشات مربوط به روند طی‌شده و ریزموضوعات مطروحه را به آن ارائه می‌دهند. مصوبه مجلس درخصوص الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای برخلاف آنچه جریانات تندرو می‌خواستند به نحوی از تصویب مجلس گذشت که در مسیر مذاکرات خدشه و آسیبی ایجاد نکند اما نکته آنجاست که بر اساس نص صریح قانون اساسی تعیین‏ سیاست‌های‏ دفاعی‏- امنیتی‏ کشور در محدوده‏ سیاست‌های‏ کلی‏ تعیین‏ شده‏ از طرف‏ مقام‏ معظم رهبری‏ بر عهده این شورا گذاشته شده و بر همین اساس پرونده هسته‌ای نیز از ابتدا با مدیریت این نهاد به پیش رفته است و اکنون مصوبه مجلس که خطوطی را برای مذاکرات تبیین و تعیین می‌کند به لحاظ حقوقی با مرّ قانون اساسی همخوان نیست. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز با توجه به همین موضوع خاطرنشان کرده است: موضوع مذاکرات طبق اصل 176 قانون اساسی در حوزه شورای‌عالی امنیت ملی است و آنچه صورت می‌گیرد با رصد مستمر این شوراست. طبق قانون موضوع مذاکرات در حوزه کار قوه مجریه و مقننه نیست بلکه مربوط به شورای‌عالی امنیت ملی است. پس مصوبه مجلس می‌تواند در تعارض با اصل 176 قانون اساسی باشد. وی علت مخالفت دولت با مصوبه مجلس را ناشی از همین مغایرت قانونی عنوان می‌کند. حال البته باید منتظر نظر نهایی شورای نگهبان درخصوص مصوبه مجلس درخصوص مذاکرات هسته‌ای ماند تا مغایرت یا عدم مغایرت آن با قانون اساسی مشخص شود.

 مذاکرات در روزهای سخت و حواشی ادامه‌دار

عالی‌ترین دیپلمات‌های ایرانی در لوکزامبورگ روزی شلوغ و پرکاری را سپری کرده و با برجسته‌ترین دیپلمات‌های اروپایی به‌عنوان یکی از اضلاع اصلی گروه موسوم به 1+5 درخصوص مهم‌ترین موضوعات مورد اختلاف به بحث و رایزنی پرداختند تا در روزهای منتهی به حضور همه وزرای خارجه و حساس‌ترین برهه مذاکرات، رهیافت ملموس‌تری نسبت به نظرات یکدیگر داشته باشند. البته به موازات فعالیت دوچندان دیپلمات‌ها در صحنه رسمی مذاکرات، حواشی داخلی و خارجی نیز در کنار متن اصلی پی گرفته می‌شود. از یکطرف رسانه‌های بین‌المللی با حساسیت دوچندان مذاکرات را دنبال و موضوع مذاکرات هسته‌ای را پای ثابت هر نشست و جلسه مهمی میان کشورهای قدرتمند جهان عنوان کرده و تاکید دارند که در رایزنی‌ها و حتی جلساتی چون مذاکرات راهبردی میان چین و آمریکا موضوع مذاکرات هسته‌ای با ایران به بحث و تبادل‌نظر گذاشته می‌شود و از طرف دیگر رسانه‌های خارجی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به اهمیت مذاکرات و عدم تمایل به شکست آن، طرفین خود را برای ادامه مذاکرات حتی چند روز پس از مهلت تعیینی آماده می‌کنند. در داخل نیز علاوه بر مصوبه مجلس که طی چند روز گذشته حواشی و بازخوردهای رسانه‌ای فراوان داشته است، منتقدان توافق نیز بیکار ننشسته‌اند. پخش چهارمین قسمت از مستند ایران هسته‌ای که توسط مجموعه ثریا تولید می‌شود در شامگاه سه‌شنبه از شبکه اول سیما از جمله این موارد است. مستندهایی که واکنش‌های بسیاری داشته و رویکرد آن چندان با سیاست‌های پی گرفته شده توسط دولت در مذاکرات همخوان نیست و البته اعتراضات نسبت به ارائه اینگونه برنامه‌ها در بهترین ساعات پخش و در آستانه حساس‌ترین دور مذاکرات آن هم از رسانه ملی کشور، چندان افاقه‌ای نکرده و رویکرد انتقادی از دولت در رسانه ملی آن هم درخصوص موضوع حساسی چون مذاکرات هسته‌ای ادامه‌ دارد.

منبع: آرمان