چرا تک‌نرخی شدن بنزین ناگهانی بود؟/ هدفمندی غافلگیرانه در دولت تدبیر و امید

در ساعات پایانی روز یکشنبه 3 خرداد ماه معاون وزیر نفت از پایان تخصیص بنزین هفتصد تومانی خبر داد و عملا پرونده بنزین چند نرخی برای همیشه بسته شد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید طبق اعلام صورت گرفته کسانی نیز که در کارت سوخت خود بنزین 700 تومانی دارند؛ تنها تا پایان شهریور ماه قادر به مصرف آن هستند و پس از آن ذخیره بنزین هفتصد تومانی داخل کارتها می سوزد و بی اعتبار می گردد.

بر اساس این گزارش درحالی که سهمیه بنزین خردادماه همه خودروهای عمومی از جمله تاکسی، وانت بار و آژانس، ساعت ٢٤ پنجشنبه ٣١ اردیبهشت ماه جاری در کارت سوخت آنها شارژ شد، سهمیه بنزین خودروهای شخصی واریز نشد.

براین اساس، از این پس بنزین برای خودروهای شخصی، با حذف نرخ سهمیه‌ای معادل هزار تومان در هر لیتر فروخته خواهد شد و گازوئیل خودروهای شخصی نیز با حذف سهمیه‌ها، معادل ۵۲۵ تومان در هر لیتر خواهد بود.

آنچه مسلم است طبق قانون هدفمندی یارانه ها مقرر بوده که قیمت حامل های انرژی در ایران به قیمت فوب خلیج فارس برسد تا یارانه سوخت که عمدتا به دست ثروتمندان می رسید برداشته شود و درآمد حاصله  به پرداخت یارانه های هدفمندتری اختصاص داده شود.

بر اساس قانون هدفمندسازی یارانه ها قیمت بنزین در سال پنجم اجرای این قانون (امسال) باید به ۹۰ درصد فوب خلیج فارس برسد.

بنزین هنوز از رقم تعیین شده در قانون 500 تومان ارزانتر است

با توجه به آخرین آمار اعلام شده از سوی شرکت ملی نفت ایران، قیمت هر تن بنزین در بازار خلیج فارس حدودا ۷۰۰ دلار است.

از آنجا که هر تن بنزین معادل ۱۳۵۱ لیتر بنزین است، و هر لیتر بنزین در بازار خلیج فارس با قیمتی معادل ۰.۵۰ دلار و یا ۵۰ سنت معامله می شود، بر این اساس با احتساب ارز آزاد قیمت بنزین در بازار خلیج فارس ۱۶۵۲ تومان خواهد بود. همچنین با احتساب نرخ ارز مبادله ای، قیمت بنزین حدود ۱۴۲۸ تومان می شود.

در چنین شرایطی در می یابیم که افزایش قیمت انجام شده از سوی وزارت نفت هرچند غافلگیرانه بوده اما همچنان فاصله جدی با فوب خلیج فارس دارد و این یعنی همچنان قاچاق بنزین از ایران می صرفد.

یکی از مشکلات بوجود آمده در اثر پایین بودن نرخ سوخت در ایران نسبت به منطقه؛ همواره این بوده که قاچاق سوخت ایرانی به خارج از مرز ها می صرفد و این صرفه اقتصادی مرز نشینان ایرانی و همسایه را که در شرایط بد اقتصادی به سر می برند؛ ترغیب کرده که جان خود را بر کف دست گرفته و با مشارکت در پدیده پر ریسک و پر خطر قاچاق سوخت با آتش بازی کنند.

قاچاقی که علاوه بر احتمال دستگیری یا کشته شدن در درگیری با مرزبانان، همواره احتمال انفجار و کشته شدن در اثر خطا و رعایت نکردن ایمنی را نیز همراه دارد.

مساله قاچاق سوخت در کشور ما طی سی و اندی سال عرضه سوخته ارزان به قدری نهادینه شده که انواع متعدد و متنوع قاچاقچی سوخت را در کشور بوجود آورده است. از انواع کوچک قاچاقچی سوخت مثل روستائیان مرز نشینی که زیر اتوموبیلهایشان باک اضافی تعبیه می کنند گرفته تا باندهای بزرگی که اقدام به احداث خطوط لوله چند کیلومتری از محل دزدی سوخت تا نزدیکی بنادر کرده اند و در دو سال گذشته دو شبکه باورنکردی و محیر العقول از این گونه قاچاقچیان کشف شد!

منطق درست اما چرا ناگهانی؟

در این که منطق افزایش قیمت سوخت در ایران هم صحیح است و هم براساس قانون هدفمندی یارانه ها مصوب مجلس قانونی است اصلا شکی نیست. همچنین در اینکه میزان افزایش صورت گرفته کافی نیست و برای رسیدن به نود درصد فو ب باید قیمت بنزین بالای 1300 تومان باشد.

اما سوال اینجاست که چرا غافلگیرانه و ناگهانی؟ آیا این اقدام شوک گونه واکنش منفی مردمی را در پی نخواهد داشت؟ در پاسخ باید گفت رفتار دولت نهم در اعلام از قبل برای افزایش قیمت بنزین تجربه نازیبایی را در پی داشت.

تجمع مردم در صفوف دریافت بنزین 100تومانی در جایگاههای عرضه سوخت به قدری شدید بود که خیابانها را بند آورد و بارسیدن ساعت 24 که آخرین ساعت عرضه بنزین ارزان بود، فریادها و اعتراضات افراد باقی مانده در صفوف  که به تصور خودشان از فرصتی مهم بازمانده بودند؛ بالاگرفته و در برخی مناطق، شهر را به سمت آشوب سوق می داد که با مدیریت صحیح نیروی انتظامی آرام شده و غائله خاتمه یافت.

این مساله سبب شد تا این بار دولت از تجربیات دولت گذشته درس گرفته و اقدام به افزایش قیمت را ناگهانی صورت دهد تا از بروز مشکلات اینچنینی در جایگاههای عرضه سوخت جلوگیری به عمل آید.

آچه مهم است اینجاست که با همه اتفاقات صورت گرفته هنوز هدف نهایی از قانون هدفمندی محقق نشده و به میزانه فاصله قیمت بزنین تا فوب خلیج یعنی حدود 500 تومان در بنزین یارانه وجود دارد که بیشتر آن سهم ثروتمندان می شود و فقرا از آن بی بهره اند و کماکان قاچاق سوخت ایرانی نیز به کشورهای همسایه می صرفد و بازی موشه گربه مرزی ادامه خواهد یافت.