پاسخ جالب ابتکار به منتقدانش

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن استقبال از "نقد"، آن را فرصتی برای پاسخگویی دستگا‌ه‌ها و تشریح عملکرد بیان کرد و در عین حال گفت: انتقاد با تخریب، دروغ و تهمت فرق دارد و نقد تا زمانی قابل پذیرش است که با واقعیت انطباق داشته باشد.

معصومه ابتکار معاون رییس‌جمهور درباره علت انتقادهای اخیر به ویژه از سوی منتقدان دولت درباره سازمان محیط زیست، با تاکید بر اینکه انتقادپذیری وجه مهمی از کارآمدی دستگاه‌های دولتی است، گفت: یکی از ابزارهای مهم کارآمدی، مردم‌سالاری و انتقادپذیری سیستم‌ها و نظام‌ها در قالب چارچوب قانونی است، در صورتی که محدودیت‌هایی برای انتقاد وجود داشته باشد، فشارها نیز بر افراد جامعه بیشتر می‌شود؛ در واقع ما معتقدیم کرامت انسانی با آزادی‌های اجتماعی و فردی در چارچوب قانون اساسی پیوند خورده است.

وی در ادامه «قانون و اخلاق » را دو عنصر مهم در فرهنگ انتقاد دانست و گفت: انتقاد با تخریب، دروغ و تهمت فرق دارد و اگر انتقاد با تخریب، تهمت و دروغ همراه باشد، باید با جدیت با آن برخورد کرد.

وی در این زمینه با بیان اینکه «کارآمدی و توان پاسخگویی دو آزمون مهم نظام از مسئولان است» افزود: امروز پایبندی به موازین زیست‌محیطی و توسعه پایدار، شاخصه کارآمدی محسوب می‌شود و اخلاق و میزان پایبندی سیاست به اخلاق در همه نظام‌های دنیا مطرح است و این موضوع برای نظام جمهوری اسلامی اسلامی ایران نیز مهم‌تر است؛ چراکه عنصر دین را در کنار مردم‌سالاری قرار داده‌ایم؛ بنابراین ما را بیشتر در این زمینه محک می‌زنند.

ابتکار، وجود انتقاد را با وجود همه آسیب‌های احتمالی بهتر از سکوت، انسداد و فضای امنیتی در جامعه دانست و افزود: نقد ولو غیرمنصفانه این فرصت را پیش می‌آورد تا دستگاه‌ها پاسخگو باشند. نقد به نوعی سوال را طرح می‌کند و پاسخگویی به این سوال تاثیرگذاری بیشتری دارد.

وی ادامه داد: اگر بدون طرح سوال در جامعه، ما به عنوان دستگاه توضیح بدهیم، تاثیر به مراتب کمتری نسبت به زمانی دارد که سوالی طرح شود و ما در جواب سوال توضیح دهیم، چراکه در این صورت ما به هدفمان که ارتقای فرهنگ زیست محیطی مردم و ایجاد حساسیت عمومی نسبت به معضلات محیط زیست است حساس‌تر می‌شویم.

وی با تاکید بر اینکه انتقادات در جامعه موجب تاثیرگذاری بیشتر و نفوذ بر فکر و رفتار مردم جامعه می‌شود، افزود: در صورتی که چالش‌ها بیشتر در فضای رسانه‌ای مطرح شود، طرح دیدگاه‌های ما نیز مطلوب‌تر به مردم منتقل می‌شود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با اشاره به اینکه جامعه ما به سمت توسعه‌یافتگی می‌رود، گفت: با توجه به این فضا قدرت تشخیص مردم بالاتر می‌رود تا تحت تاثیر جریانات پوپولیستی و شعارهای توخالی و نمایشی برخی از سیاستمداران قرار نگیرند؛ در واقع توان تشخیص جامعه باید به حدی ارتقا پیدا کند که اگر سیاستمداری وعده‌ای داد مردم بتوانند تشخیص دهند که آیا این وعده قابل تحقق است یا خیر، مثلا اگر کسی ادعا کند گرد و غبار را ظرف مدت زمان کوتاه یکی دوساله از بین می‌برد، مردم بدانند این صحبت صحت ندارد و یا اگر کسی دولت را متهم می‌کند که ظرف چند ماه گذشته نتوانسته است معضلات زیست محیطی را که اغلب زمان‌بر است کنترل کند، با علم به زمان‌بر بودن حل این معضلات و بررسی اقدامات انجام‌شده توسط دستگاه مربوطه باید در ذهن خود به نتیجه لازم برسد. به طور مثال مردم باید بدانند گرد و غباری که سال‌های سال مورد بی‌توجهی قرار گرفته است و قاره‌ای را تحت تاثیر قرار داده، ظرف مدت کوتاه یکی دو ساله کنترل نمی‌شود.

ابتکار همچنین با تاکید بر اینکه انتقاد باعث ارتقای بصیرت می‌شود، گفت: در جامعه‌ای که آزادی نقد در چارچوب قانون و به دور از آنارشیسم و هرج و مرج اجتماعی و سیاسی شکل بگیرد، مردم نسبت به منابع زیست محیطی، دیدگاه بهتری دارند و از خودخواهی مقابل این منابع خودداری می‌کنند.

وی در همین رابطه با اشاره به اینکه مردم از حقوق محیط زیستی خود بی‌خبرند گفت: ما اقدامات خوبی در راستای ترویج فرهنگ محیط زیست انجام داده‌ایم؛ چنانکه علاوه بر راه‌اندازی مدارس جامع محیط زیستی، همکاری‌هایی را با رسانه ملی برای تولید و پخش برنامه‌های زیست‌محیطی انجام داده‌ایم تا مردم نسبت به محیط زیست آگاه شوند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بار دیگر با بیان اینکه دولت نقدپذیر با فراهم‌کردن جامعه آزاد برای نقادی، به کرامت انسانی ارزش می‌دهد، گفت: افرادی که بتوانند آزادانه انتقاد کنند، عزت نفس بالایی خواهند داشت و تنها در این صورت است که می‌توانند آموزه‌های محیط زیست را به کار ببندند. به طور مثال کسی که در جامعه با نشاط اجتماعی و سیاسی زندگی نکند، نسبت به مسائل محیط زیست خودخواهانه عمل خواهد کرد و نتیجه‌ این خواهد شد که نسل امروز با حفر چاه آب بدون توجه به حقوق نسل‌های آینده باعث نابودی دریاچه ارومیه شد.

ابتکار در ادامه با تاکید بر اینکه باید فضایی در جامعه ایجاد شود که انسان‌ها با افتخار قوانین را رعایت کنند، افزود: اما در حال حاضر فضا به شکلی است که برخی مردم قانون را یک موضوع محدودکننده و دست و پاگیر تلقی می‌کنند که لازم است از آن فرار کنند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با اشاره به تاکیدات دین مبین اسلام و فرهنگ ایرانی بر حفظ محیط زیست و اهمیت آن گفت: من مقاله‌ای برای مجله محیط زیست سازمان ملل تهیه کردم که در آن به پرداخته‌شدن به موضوع آلودگی هوا توسط ابوعلی سینا در 1000 سال قبل اشاره کردم. این در حالیست که ما از 200 سال قبل موضوع آلودگی هوا را در ادبیات هیچ کشوری نداشته‌ایم.

وی در بخش دیگر سخنانش با اشاره به عوامل موثر بر تخریب محیط زیست با بیان اینکه مجموعه شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و به خصوص فقر می‌تواند از دلایل تخریب محیط زیست باشد، افزود: اما فقر لزوما این شرایط را به وجود نمی‌آورد، چراکه ما در آمریکا که کشوری ثروتمند است می‌بینیم که شاخصه‌های خوبی در حفظ محیط زیست ندارد.

ابتکار در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر اینکه آیا انتقاداتی که نسبت به عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست می‌شود با واقعیت‌ها انطباق دارد یا خیر؟ گفت: نقدها تا زمانی قابل پذیرش است که با واقعیت انطباق داشته باشد.

وی با اشاره به انتقادات صورت گرفته از سیاست‌های دولت در موضوع آلودگی هوا، اظهار کرد: پس از آنکه دولت رسما آمارهایی درباره بنزین‌های آلوده اعلام کرد و از اردیبهشت 93 تمامی بنزین‌های آلوده از رده خارج شد، سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان دستگاه نظارتی این موضوع، استانداردهای بنزین و وضعیت هوا را با استفاده از دستگاه های سنجش هوا که در تهران نیز میان این سازمان و شهرداری مشترک است محاسبه و تایید کرد، اما در این مورد هم به سازمان به عنوان یک دستگاه نظارتی که بر کیفیت بنزین نظارت می‌کند و کیفیت هوا را مورد سنجش قرار می‌دهد، خرده می گیرند؛ در حالی که این سنجش‌ها در تهران توسط دستگاه‌ایی انجام می شود که ارقام آن به هیچ عنوان قابل دخالت دست نیست و به آن خدشه ای وارد نمی‌شود.

وی ادامه داد: همچنین در این باره سازمان با همکاری مرکز تحقیقات دانشگاهی، سازمان ملی استاندارد و وزارت بهداشت، نامه‌ای را به صورت مشترک به وزیر نفت و به طور رسمی به مجلس و رئیس‌جمهور در این خصوص ارائه داد؛ اما با تمامی این اقدامات و با وجود آنکه مردم شاهد بهبود وضعیت هوا -البته بجز بحث گرد و غبار که علل دیگری دارد- هستند، اما باز هم برخی این مسئله را انکار می‌کنند.

وی با اشاره به دیگر کلانشهرها، به هوای اصفهان اشاره کرد و گفت: در سال 93 شهر اصفهان که بسیار تحت تاثیر سوخت مازوت در نیروگاه‌ها بود، با حذف مازوت، هوای بهتری را تجربه کرد، اینها واقعیت‌هایی است که نمی‌شود انکار کرد و مردم نیز این واقعیت‌ها را لمس می‌کنند.

ابتکار در ادامه با بیان اینکه وجدان جامعه باید قانع شود که درحال حاضر پس از سال‌ها عقب ماندگی و تاخیر، در حال برداشتن گام‌هایی صحیح هستیم، افزود: برای مثال در خودروسازی و استاندارد آن هشت سال کشور در عقب ماندگی و تاخیر بود، اما از شهریور 93 استاندارد یورو 4 اجباری شد. در بحث موتور سیکلت‌ها نیز که سال‌ها به فراموشی سپرده شده بود استاندارد یورو 3 را اجباری کردیم.

وی درخصوص سایر اقدامات سازنده این سازمان در دوره مدیریتی خود، ادامه داد: توانستیم در این دوره 350 هزار خودرو را از رده خارج و همچنین کمیته ملی کاهش آلودگی هوا را که طی هشت سال گذشته تنها سه جلسه داشت،‌مجددا فعال کنیم و در هر ماه دو جلسه منسجم با حضور 16 دستگاه دیگر برگزار کنیم.

ابتکار ادامه داد: همچنین درباره استفاده از موتورسیکلت‌های برقی و انژکتوری نیز گام‌های موثری برداشته شد که همگی تاثیرات بسیاری در کیفیت هوای شهر تهران داشته است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش دیگر سخنانش به دریاچه ارومیه اشاره کرد و با انتقاد از سیاه‌نمایی‌ها گفت : یکی از نمایندگان مجلس در هفته گذشته ادعا کرد این دریاچه در دوره من به سه درصد حجم خود رسیده است در حالیکه در دولت جدید با سیاست‌هایی که در بخش کشاورزی و سدسازی اتخاذ شد و همچنین لایروبی‌هایی که انجام شد، می‌بینیم که دریاچه در حال احیاست و در برخی نقاط حتی امروز مردم قایق‌سواری می‌کنند. امسال نیز شاهد بازگشت فلامینگوها پس از چندین سال به این زیست‌بوم بودیم؛ بنابراین فقط می‌توانم بگویم آقای نماینده خدایی هم هست!