چراغ «خانه احزاب» روشن می‌شود

چراغ «خانه احزاب» امروز روشن می‌شود. ساعت 8:30 دقیقه امروز، در تالار بزرگ وزارت کشور به روی 180 حزبی گشوده می‌شود که قرار است بعد از قریب 4 سال، دوباره زیر چتر «خانه احزاب» دور هم جمع شوند. این بزرگ‌ترین گردهمایی احزاب در چهار سال گذشته به شمار می‌آید و مهم‌ترین دستور کارش تعیین تعداد اعضای شورای مرکزی و در صورت امکان انتخاب اعضا است.

بنا بر آخرین اخبار، احزاب عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری که پیش‌تر برای حضور خود پیش‌شرط گذاشته بودند نیز در مجمع عمومی فوق‌العاده «خانه احزاب» شرکت خواهند کرد. همچنین با وجود تمایل اکثریت احزاب برای حضور در این اجلاس، تنها تشکل‌هایی دعوت شده‌اند که از وزارت کشور پروانه فعالیت گرفته‌اند.«خانه احزاب» نهادی مدنی و صنفی است که سال 79، مقارن با سیاست «توسعه سیاسی» دولت اصلاحات بنا شد تا احزاب و تشکل‌های شناسنامه‌دار، فارغ از سلیقه‌های سیاسی، تفاوت‌های ایدئولوژیک و رقابت‌های جناحی دور هم جمع شوند و با تکیه بر «مشترکات»، هم تعامل و گفت‌وگو را مشق کرده  و هم مطالبات و خواسته‌های صنفی خود را پیگیری کنند.

 با تأسیس این نهاد، اختلافات احزاب از جریان‌های مختلف به دور از جنجال‌های رسانه‌ای در فضایی «دوستانه» حل و فصل می‌شد، هم جریان‌های مختلف سیاسی در فضایی غیر انتخاباتی، با آرا و اندیشه‌های رقبای خود آشنا می‌شدند. دولت وقت ساختمانی را در اختیار این نهاد قرار داد و بعد از مدتی با اختصاص «یارانه احزاب» بستر رشد کمی و کیفی تحزب را فراهم آورد.
«خانه احزاب» در دوران فعالیت خود توانست با احزاب کشورهای مختلف ارتباط برقرار کرده و نام خود را در فهرست احزاب آسیا ثبت کند. حمایت‌های وزارت کشور، با روی کار‌آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد دچار تغییر و تحول شد. اظهارات صریح رئیس دولت سابق علیه احزاب و تحزب در کنار تغییرات مدام مسئولان ارشد وزارت کشور، کم کم تداوم فعالیت «خانه احزاب» را مشکل کرد. دولت نهم در نخستین سال فعالیت، یارانه احزابی را که در آخرین بودجه دولت اصلاحات مصوب شده بود میان چند حزب تقسیم کرد و در قدم بعدی برای همیشه ردیف بودجه «یارانه احزاب» را خط زد. این در حالی بود که مطابق قانون احزاب، تشکل‌های سیاسی حق درآمدزایی ندارند و تنها می‌توانند از طریق عضوگیری، هزینه‌های خود را تأمین کنند. قطع یارانه احزاب اگرچه روی احزاب قدیمی و بزرگ‌تر تأثیر چندانی نداشت، اما فعالیت احزاب کوچک‌تر را دچار مشکل کرد. وزارت کشور دولت نهم در طول چهار سال فعالیت خود سه وزیر از جمله مصطفی پورمحمدی، علی کردان و صادق محصولی به خود دید. علاوه بر نبود ثبات مدیریتی، حواشی سیاسی این وزارتخانه نظیر آنچه در دوران کوتاه وزارت و استیضاح کردان رخ داد، فرصتی برای رسیدگی به موضوع‌های دیگر را نمی‌داد. همزمان با سیاست‌های انقباضی دولت قبل در زمینه تحزب، «خانه احزاب» شاهد اختلافات درونی بود. در جریان انتخابات شورای مرکزی در دور سوم، یکی از کاندیدا‌ها بعد از اعلام نتایج صحت انتخابات را زیر سؤال برد و به وزارت کشور شکایت کرد.

هرچند این اختلاف نظر بعد‌ها با پادرمیانی زعمای اصلاح‌طلب و اصولگرا حل شد، اما سنگ بنای افتراق را گذاشت و «خانه احزاب» به جای این که محلی برای رفع چنین اختلافاتی باشد، به موضوع نزاع بدل شد. اوج این اختلافات در سال 88 با ناآرامی‌های بعد از انتخابات ریاست جمهوری همزمان بود. اختلافاتی که اعضا به هر نحوی از انحا آن را فیصله می‌دادند اما مهر و موم در «خانه احزاب» به بهانه تمدید نکردن پروانه فعالیت، مصادره اسناد و مدارک این نهاد و در نهایت تخلیه ساختمانی که در اختیار «خانه احزاب» بود، نقطه پایانی بر فعالیت‌های این نهاد صنفی در دولت قبل گذاشت. با روی کار آمدن دولت یازدهم با وعده گشایش فضای سیاسی و فراهم کردن بستری برای فعالیت آزادانه احزاب همچنین حمایت از نهادهای صنفی و غیردولتی، احزاب مختلف کشور خواستار بازگشایی «خانه احزاب» شدند. وزارت کشور نیز بعد از استماع مطالبات، برای تحقق این خواسته کمیته‌ای اجرایی متشکل از نمایندگان احزاب تشکیل داد که از سال گذشته تاکنون احیای تنها نهاد صنفی احزاب را پیگیری می‌کند. تلاشی که بالاخره به ثمر رسید و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، امروز مجمع عمومی فوق‌العاده «خانه احزاب» تشکیل می‌شود. مجمعی که در نخستین گام باید اختلاف‌ها بر سر انتخاب اعضای شورای مرکزی را فیصله بدهد. به گفته اعضای کمیته اجرایی، یکی از گزینه‌های اصلی این است که شورای مرکزی از 7 اصلاح‌طلب، 7 اصولگرا و 7 مستقل و میانه‌رو انتخاب شود. پیشنهادی که می‌تواند شائبه جناحی بودن «خانه احزاب» را تا حد زیادی برطرف کند. انتقادی که شماری از احزاب، از جمله جبهه پیروان خط امام و رهبری آن را وارد دانسته و حضور خود را به اصلاح رویه، اساسنامه و نام این تشکل مشروط کرده بودند. روز گذشته و بعد از نشست مشترک هیأت اجرایی «خانه احزاب»، جبهه پیروان و معاون سیاسی وزارت کشور، سید کمال سجادی، سخنگوی جبهه پیروان گفت که این تشکل نیز در مجمع عمومی فوق‌العاده امروز شرکت خواهد کرد اما به صورت جدی اصلاح اساسنامه را دنبال می‌کند. با این تفاسیر احتمالاً در نشست امروز تعداد و نحوه انتخاب شورای مرکزی طرح و به رأی گذاشته شود. هرچند که برخی از اعضای کمیته اجرایی دنبال برگزاری انتخابات شورای مرکزی در همین نشست هستند، اما ممکن است انتخابات داخلی «خانه احزاب» به تعویق افتاده و چند روز دیگر در مجمع عمومی عادی برگزار شود. یکی از موضوعات دیگر اختصاص ساختمانی برای این نهاد است؛ چرا که دولت قبل ساختمان «خانه احزاب» را پس گرفت و حالا هم گرچه وزارت کشور تالار بزرگ این وزارتخانه را برای برگزاری مجمع عمومی در اختیار گذاشته است، اما به نظر می‌رسد هنوز تا خانه‌دار شدن «خانه احزاب» زمان زیادی مانده است.


«خانه» مدارا

 حسین موسوی تبریزی رئیس پیشین «خانه احزاب»

مطابق فرمایش بنیانگذار انقلاب اسلامی، اساس نظام ما «جمهوری اسلامی» است؛ نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر. جمهوریت همانند اسلامیت، نیازمند پیاده شدن قواعد و شرایطی است که در صورت تحقق، دموکراسی را حاکم می‌کند. جمهوریت یعنی همفکری، هم‌اندیشی، حرف دیگری را شنیدن و بهترین را انتخاب کردن. تجربه بشری، بهترین حکومت را حکومتی می‌داند که بر اساس اکثریت آرا انتخاب شده باشد.

حکومتی که در شرایط آزاد، بدون تحمیل و فشار انتخاب شود و در آن انسان‌ها هم مجال سخن گفتن داشته باشند، هم تحمل شنیدن حرف دیگری را داشته باشند؛ محیطی که هم گوینده آرامش خاطر داشته باشد، هم شنونده برای انتخاب یا قبول سخنان، تحت اجبار نباشد. ناگفته پیداست این هدف، یک‌شبه، یک ساله و حتی 10 ساله محقق نمی‌شود.

مقدمات می‌خواهد. یکی از مهم‌ترین مقدمات، تشکیل احزاب بزرگ، قوی با عضویت افراد باسواد و دلسوز است؛ احزابی با کمیسیون‌های تخصصی و کارشناسی که بهترین اندیشه و برنامه‌ها را انتخاب کند و در جریان انتخابات، مردم بین بهترین برنامه‌هایی که احزاب ارائه می‌دهند، بهترین الگو را انتخاب کنند. احزاب، کارگاه دموکراسی است، اما متأسفانه گاهی دیده می‌شود افراد در خود تشکیلات هم تحمل شنیدن رأی مخالف خود را ندارند.

در حالی که یکی از فلسفه‌های وجودی حزب، احترام گذاشتن به اکثریت، ولو مخالف اندیشه و رأی خود است. «خانه احزاب» نیز چنین کارکردی دارد و خوب است حالا که فصل جدیدی از فعالیت خود را آغاز می‌کند، همگان تحمل یکدیگر و مدارا را سرمشق خود قرار دهیم. در دور نخست فعالیت «خانه احزاب» جلساتی برگزار شد که افراد به خاطر مخالفت با تفکر یا سخنان یکی از سخنرانان، با سر و صدا جلسه را ترک کرده یا به هم می‌زدند. اما در دوره دوم و سوم، این قبیل رفتارها مشاهده نشد و نشان داد تحمل سخن مخالف و احترام گذاشتن به رأی اکثریت، با تمرین قابل دستیابی است.

 نتیجه این شد که در دوره‌های بعدی «خانه احزاب» افراد حرف همدیگر را گوش داده و اگر انتقادی داشتند با قولی لین مطرح می‌کردند و دیگر خبر از تندگویی و تلخ‌رویی نبود. در همین راستا منشور وفاقی به امضای اعضا اعم از اصلاح‌طلب، اصولگرا و مستقل رسید و آرامش و تعامل را در «خانه احزاب» حاکم کرد؛ رویه‌ای که می‌تواند در دوره جدید تداوم و قوام یابد تا یک گام بزرگ دیگر به سوی دموکراسی برداشته شود.


منبع: ایران