اندر حکایت مار گزیده و ریسمان سیاه و سفید

  گمانه‌هایی دال بر سنگ‌اندازی احتمالی روسیه در مسیر مذاکرات هسته‌ای ایران به گوش می‌رسد. برای درک چرایی این اتفاق نخست باید توجه داشت که ایران و روسیه درهمسایگی یکدیگر قرار دارند و از دیرباز مراودات دوسویه با هم داشته‌اند؛ بنابراین طبیعی است روسیه تمایل داشته باشد که در ایران ثبات نسبی حفظ شود تا از این طریق، بازار مناسبی برای کالاهای تجاری خود به دست آورد و از تولیدات و موقعیت ایران در این جهت استفاده کند. همچنین در شرایطی که روسیه مورد تحریم و تهدیدات غرب قرار دارد، به‌طور طبیعی تمایل دارد که همدستان و شرکایی را پیرامون خود داشته باشد تا از این طریق بتواند در برابر فشارهای غرب بر حامیان خود تکیه داشته باشد ازاین رو روسیه تمایل دارد تحریم‌های ایران ادامه پیدا کند تا در این مسیر این کشور به سمت روسیه متمایل شود. باید به این نکته هم توجه داشت که دیدگاه روسیه نسبت به ایران، دیدگاهی سیاسی است زیرا درحال حاضر این کشور دارای امکانات صنعتی و توان تولید بالایی نیست که بتواند آن را صادر کند و از این طریق در بازار ایران نفوذ داشته باشد.

 البته در آینده متصور است که روسیه می‌تواند در بازار ایران نفوذ خوبی داشته باشد چرا که روسیه کشوری وسیع، ثروتمندترین کشور بالقوه جهان و دارای زمینه‌های علمی و صنعتی خوبی است اما تا زمانی که این مؤلفه‌ها با یکدیگر ترکیب شود و روسیه ازپیله کمونیستی بیرون بیاید و شروع به تولید و صادرات کند، زمان زیادی نیاز است. ضمن اینکه روسیه تمایل دارد ایران را در کنار خود نگه دارد تا بتواند فشارهای تحریمی غرب که به خاطر اوکراین بر روسیه اعمال‌ شده است را با این ارتباط تا حدی خنثی کند؛ به عبارتی روسیه تمایل دارد با کارت ایران بازی کند اما به دلیل اینکه مبنای اقتصادی ضعیفی دارد، در مساله فروش نفت و گاز با ایران رقابت دارد و از مبادله تجاری محدودی با ایران برخوردار است، از منظر اقتصادی دارای مراودات زیادی با یکدیگر نیستند. مسائل سیاسی میان دو کشور هم تابع مسائل سیاسی روز جهان است؛ مهار روسیه توسط غرب مدت زیادی طول نخواهد کشید و روسیه هم برای آنکه بتواند تعهدات خود را نسبت به اوکراین عملی سازد، باید متحمل هزینه‌های بسیار زیادی شود که با توجه به شرایط بحرانی اروپای غربی نمی‌تواند این هزینه را تامین کند و در نهایت نیز اوکراین ناچار خواهد بود تعادلی میان غرب و روسیه برقرار سازد.

 روسیه درحال حاضر در مرحله گذار قرار دارد بدین معنا که امیدهای روسیه برای همراه ساختن ایران با خود، متعصبانه و شدید نیست چراکه نیاز روسیه به ایران مانند نیاز این کشور به چین نیست. ازطرف دیگر ایران کشوری بزرگ با جمعیت بالا و دارای یک تاریخ طولانی از آسیب و فشار از طرف روسیه است؛ یعنی روسیه در طول تاریخ سرخ و سفیدش برای ایران دارای خیر نبوده است. البته دنیا به‌‌طور کلی تغییراتی داشته و دیگر دنیای امپریالیستی قرون 19 و 20 نیست؛ درنتیجه روابط تهران- مسکو باید توسعه پیدا کند و البته متناسب باشد. درنهایت باید اذعان کرد ایران به دلیل همسایگی و سابقه‌ای که روسیه در عرصه بین‌المللی دارد در رفتار با این کشور باید جانب احتیاط را رعایت کند و به‌هیچ ‌وجه اجازه ندهد به ابزاری در دستان روسیه تبدیل شود و با رعایت این احتیاط لازم است روابط ایران و روسیه در بعد اقتصادی افزایش یابد. واقعیت این است که مارگزیده از ریسمان سیاه‌ و سفید می‌ترسد بنابراین ایران نیز باید با هر دو طرف بااحتیاط رفتار کند.