درخواست چند هنرمند از استاندار همدان

دو هفته پس از آنکه جمعی از فرهنگیان، هنرمندان و فعالان مدنی استان همدان با نوشتن نامه‌ای از استاندار همدان خواستند تا از تخریب بناهای تاریخی توسط شهرداری جلوگیری کند، اکنون برخی هنرمندان و نویسندگان با اعتراض به عملکرد شهرداری همدان در زمینه‌ تخریب آثار تاریخی شهر، از نگارندگان این نامه حمایت کردند و از مدیران ارشد استان خواستند تا این روند برای همیشه متوقف شود.

در نامه‌ی اعتراضی فعالان فرهنگی همدان به مهمترین مقام استان که به دنبال زمزمه‌های تخریب قدیمی‌ترین زورخانه‌ی ثبت شده همدان در حریم تپه هگمتانه نوشته شد، آمده است: «حضرتعالی به خوبی واقفید که پیرامون محوطه‌ها و آثار تاریخی و فرهنگی سعی در حفظ و حتی گسترش فضای بصری و ترافیکی مناسب با هدف پاسداشت این گونه اماکن است، ولی شهرداری همدان بدون توجه به این موضوع سعی در خفه کردن و مهجور کردن فیزیکی این مرکز تاریخی و فرهنگی را دارد.»

در بین امضا کنندگان نامه علاوه‌بر نام‌هایی چون «حسین لقمانیان» نماینده پیشین مجلس اسامی هنرمندان سرشناسی چون پرویز پرستویی، هانیه توسلی، امیرشهاب رضویان، علیرضا محمودی، احمدرضا درویش، پرویز شکری، بهرام توکلی، امین جعفری، مجید برزگر، حمید لطفیان، مسعود احمدی(ساعد)، حسن گوهر پور دیده می‌شود.

همچنین امضای برخی پزشکان همدان از جمله دکتر فخرالدین حیدریان، دکتر افشین فرهانچی، دکتر مهرداد مدرکیان، دکتر محمد حسین درشته و دکتر پژمان خطیبیان در پای نامه وجود دارد.

سال گذشته به دنبال تخریب باغ «بدیع الحکما» و عمارت و باغ «ذوالریاستین» هنرمندان و نویسندگان همدانی در سراسر کشور کمپینی برای نجات میراث طبیعی و تاریخی همدان تشکیل دادند و در اعتراض به بی‌تفاوتی مسئولان استانی به مجلس رفتند.

به تازگی شهرداری همدان در حریم درجه‌ یک هگمتانه اقدام به ایجاد پارک سوار کرده است که باعث تخریب بخشی از این محوطه تاریخی شده است در ادامه این تخریب‌ها شهرداری در نظر داشت قدیمی‌ترین زورخانه همدان که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده را به بهانه‌ی ایجاد معبر برای پارک سوار تخریب کند که با مخالفت نهادهای مدنی و فعالان فرهنگی مواجه شد.

امیرشهاب رضویان، کارگردان و سینماگر همدانی که پیش از این اماکن تاریخی را مستند‌نگاری کرده و از فعالان حوزه میراث فرهنگی به شمار می‌آید با تاکید بر اهمیت این محوطه تاریخی گفت: تپه‌ تاریخی هگمتانه محدود به قلعه‌ی قدیم و سایت باستانی فعلی نیست،‌ بلکه شهر باستانی هگمتانه بسیار بزرگ‌تر از محوطه‌ی فعلی است.

وی ادامه داد: در پژوهش‌های باستان‌شناسی 45 سال گذشته بخش بزرگی از تپه قدیم و خانه های تاریخی این محوطه تخریب شد که کاوش شدند. پس از انقلاب پژوهش‌ها متوقف شد و به بهانه‌ی توسعه‌ی هسته‌ی مرکزی بدون اینکه کاوش درستی صورت گیرد ناگهان بخشی از تپه با بلدوزر نابود شد.

این کارگردان با اشاره به انجام عکاسی از باقی‌مانده‌های این تپه در حدود 15 سال پیش، افزود: آن زمان ساختمان‌های قاجاری بسیار خوبی در اطراف تپه وجود داشت که به دلیل مدیریت غلط میراث فرهنگی در دو دهه‌ی گذشته و مدیریت شهری این آثار از بین رفت.

رضویان ادامه داد: به مناطق مرکزی شهر نباید دست می‌زدند و اگر کاوشی انجام می‌شد باید بسیار دقیق می‌بود، در حالی که بارها با بلدوزر بخش‌های مهمی از تپه را نابود کرده‌اند و آثار زیادی در محوطه‌ی هگمتانه از بین رفتند.

او با اشاره به دخمه‌ای که در گذشته‌ی نه چندان دور در حریم محوطه جنوبی تپه به نام «قبر اسکندر» وجود داشت، اما به دلیل اهمال‌کاری نابود شد، اظهار کرد: روایتی وجود داشت که اسکندر در این مکان دفن شده است. برخی محققان می‌گفتند قبر یکی از سرداران اسکندر است. حتی رودخانه‌ی کنار کلیسا، حریم تپه‌ی هگمتانه محسوب می‌شد که امروز دیگر اثری از آن وجود ندارد.

رضویان ادامه داد: بخشی از بافت قدیم تاریخی همدان از جمله دیوار قلعه قدیمی شهر را آغا محمدخان قاجار نابود کرد و ترک‌های عثمانی بخش زیادی از آثار دوره‌ی صفوی در همدان را از بین بردند. در زمان جنگ نیز بقایای قلعه دیااُکو یا ارگ همدان بالای تپه مصلی را به بهانه‌ی این‌که توپ ضدهوایی را در آنجا مسقر کنند تخریب کردند و در سال‌های اخیر هرآنچه از این قلعه باقی مانده بود بدون اینکه مطالعه و بررسی درستی صورت گیرد با ساخت‌وسازهایی که از طرف نهادهای دولتی صورت گرفت، به طور کامل نابود شد.

او با تاکید بر تخریب‌های در این محوطه‌ی تاریخی بیان کرد: در طول چند سال گذشته محیط زیست همدان، باغ‌ها و عمارت‌های تاریخی شهر همدان دستخوش توسعه‌ی شهری توسط شهرداری شده است.

رضویان با انتقاد از ایجاد پارک سوار در حریم محوطه هگمتانه افزود: به نظر من ایجاد پارک سوار در حریم محوطه تپه تاریخی هگمتانه و ورود اتوبوس‌های شرکت واحد و ماشین سنگین به این محوطه بیشترین آسیب را به چند بنای تاریخی از جمله مسجد «نظر بیگ»، زورخانه «همه کسی»، حمام تاریخی «ارامنه»، کلیسای «استپانوس مقدس» و «حضرت مریم(س)» وارد می‌کند قبرستان تاریخی این محوطه هم پیش از این نابود شده است.

او در ادامه گفت: شهری که هویت تاریخی خوبی از لحاظ معماری و فضای طبیعی داشت در عرض چند سال گذشته به دست بساز بفروش‌ها و مدیران شهر نابود شده است. مجوزها را شهرداری صادر می‌کند و اداره میراث فرهنگی هم توانایی جلوگیری لودرها و بیل‌های شهرداری را ندارد.

وی ادامه داد: به نظر من تنها باید تشکل‌های مردم‌نهاد متحد شوند و مردم حساسیت نشان دهند، در شهرهای دیگر مردم بسیار حساس هستند. در همدان متاسفانه مدیران، دلسوز نیستند و مردم هم بی تفاوت‌اند. درد اصلی مردم همین دونکته است.

او با تاکید بر نقش مردم در حفاظت از میراث فرهنگی افزود: این موضوع را باید متوجه باشیم که تنها از اداره میراث فرهنگی نمی‌توانیم توقع و انتظار داشته باشیم باید بقیه مسئولان را هم متوجه کنیم که بناهای تاریخی شهر برای نسل‌های آینده حفظ شوند وگرنه با روند فعلی و ندانم‌کاری مسئولان، همه آثار تاریخی و محیط زیست شهری و آثار معماری بومی نابود خواهد شد.

این کارگردان به وضعیت برخی بناهای تاریخی دیگر در همدان اشاره کرد و گفت: این روزها عمارت تاریخی "جنانی" که از آن به عنوان مسافرخانه آبادان نام می‌برند و از معماری های شاخص دوران پهلوی اول است، حال و روز خوبی ندارد و در حال تخریب است باید مرمت و حفاظت شود.

وی ادامه داد: اواخر دهه‌ی شصت با افتخار تابلویی جلوی یک باغ در کمربندی لونا پارک همدان نصب کردند و مطلبی بر آن نوشتند به این مضمون که؛ «چون صاحب این باغ باعث خشک شدن درختان شده، باغ را به عنوان باغ عبرت نامگذاری می‌کنیم و اجازه‌ی تغییر کاربری و ساخت‌وساز به آن نمی‌دهیم.» حالا در نهایت افتخار دادگستری در همین باغ دارد عمارتی چند طبقه می‌سازد. انگار کسی یادش نیست که اینجا باغ عبرت بود!

او افزود: مدیران شهری فکر می‌کنند اگر چند بنر تبلیغاتی به در و دیوارشهر بچسبانند و آویزان کنند، کار فرهنگی انجام داده‌اند یا سنگ گرانیت را جایگزین بلوک‌های سیمانی بلوارها و خیابان‌ها کنند شهر را می‌توان پایتخت تاریخ و تمدن نامید. استانداری، شهرداری و اداره میراث فرهنگی باید همکاری کنند و خانه‌ها و بناهای تاریخی شهر را به فرهنگسرا، کتابخانه و مرکز تجمع محله تبدیل و از آن‌ها حفاظت کنند.

رضویان گفت: مسئولان متوجه نیستند که جوانان شهر نیازمند کتابخانه هستند، نیازمند فضاهای فرهنگی هستند. به جای این که بناهای عجیب و غریب مانند بنای عین القضات بسازند، آثار تاریخی و فرهنگی شهر را حفظ کنند چقدر قرار است مجوز برای بلند مرتبه سازی و برج سازی صادرکنند؟ کمیسیون ماده 5 مجوز تخریب و نابودی باغ هارا صادر می کند، عمارت ذوالریاستین را نابود می‌کند و برج می‌سازد این چه مدیریتی است؟