مردم آمریکا مذاکره می‌خواهند یا مناقشه؟

نتیجه ی یک نظرسنجی در آمریکا نشان می دهد بیشتر مردم این کشور گفت وگو با ایران را بر اقدام نظامی ترجیح می دهند. این ترجیح برآمده از علت های گوناگونی چون تجریه های تلخ گذشته ی مردم آمریکا و نیز رویکرد تعاملی جمهوری اسلامی ایران است.

نتیجه ی یک نظرسنجی از مردم سه ایالت «کلورادو»، «آیووا» و «ویرجینیا» آمریکا نشان می دهد بیشتر آنان پس از انتشار «بیانیه ی سوییس» و قرار گرفتن تهران و غرب در مسیر دستیابی به توافق، نظر مساعدی نسبت به گفت وگو با جمهوری اسلامی ایران دارند.

بر اساس این نظرسنجی که اواخر فروردین ماه از سوی دانشگاه «کوینیپیاک» آمریکا انجام شده است، 75 درصد از شرکت کنندگان مخالف اقدام نظامی علیه ایران بوده و از روش های دیپلماتیک برای حل و فصل اختلاف های هسته یی حمایت کرده اند.

در تحلیل و واکاوی افکار عمومی آمریکا در مورد توافق هسته یی ایران و 1+5 که بخشی از آن در این نظرسنجی آشکار شده، بیان چند نکته ضروری است:

1- نخستین دلیل نگرش افکار عمومی آمریکا به گفت وگوهای هسته یی و به طور کلی کاربرد دیپلماسی به جای جنگ به مسایل و مشکل های درونی این کشور برمی گردد. جنگ افغانستان و عراق تلفات جانی و هزینه های مالی سرسام آوری بر ایالات متحده تحمیل کرد؛ تلفات و هزینه هایی که موجی از خشم و انزجار را نسبت به سیاست های دولت این کشور در پی داشت. این جنگ های خارج از خانه، آمریکا را در باتلاقی فرو برد که با گذشت بیش از یک دهه، همچنان از آن رهایی نیافته است. هنوز این گرفتاری ها پایان نیافته بود که در سال 2008 میلادی بحران اقتصادی از بخش مسکن آمریکا اوج گرفت و به بحرانی فراگیر تبدیل شد؛ بحرانی که به سرعت دامن اروپا را نیز گرفت. یکی از پیامدهای بحران مالی در آمریکا گسترش اعتراض های عمومی بود که به شکل گیری «جنبش وال استریت» یا همان «جنبش 99 درصدی» انجامید. بر بستر تحولات یک دهه ی اخیر مردم آمریکا پیامدهای اقدام نظامی را درک می کنند و از آن وحشت دارند. از این منظر آنان گفت وگو برای حل و فصل اختلاف هسته یی غرب با تهران و جلوگیری از ورود به مناقشه را راهکاری عاقلانه می بینند.

2- دلیل دیگر به تغییر رویکرد در ایران بازمی گردد. رویکردی که حدود 2 سال پیش با هدف تنش زدایی روابط با منطقه و جهان و پیشبرد تعامل سازنده در ایران رای آورد بدون شک در تغییر نگرش مردم آمریکا موثر بوده است. دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برای تحقق هدف یادشده بیش از پیش و به طور کارآمد ابزارهای دیپلماتیک را برای حل و فصل مسایل اختلافی در سیاست خارجی به کار گرفت و شکست بن بست هسته یی را در دستورکار خود قرار داد.

در ایالات متحده نیز تا حدی وضعیت به همین گونه است. دموکرات ها بیش از جمهوریخواهان بر گفت وگو و مذاکره برای حل مسایل اختلافی پافشاری می کنند چرا که هزینه های مذاکره را در همسنجی با گزینه های نظامی به مراتب پایین تر می بینند. به رغم نارضایتی های موجود در آمریکا نسبت به عملکرد دولت «باراک اوباما» در بخش های گوناگون، در این زمینه عملکرد کاخ سفید با خواست مردم این کشور سازگاری داشته است.

3- در پیوند با رویکرد تعاملی دولت یازدهم باید گفت قسمتی از تعدیل نگرش مردم آمریکا به ایران با بازتاب سوگیری ها و سخنرانی های مقام های عالی رتبه ی جمهوری اسلامی ایران پیوند می یابد. طرح جهان عاری از خشونت و افراطی گری که در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سوی «حسن روحانی» رییس جمهوری کشورمان مطرح شد و با رای قاطع 190 کشور جهان و با اجماعی کم سابقه به تصویب رسید، نقش محسوسی در ترمیم چهره ی ایران داشت؛ طرحی که در شصت و نهمین نشست مجمع بار دیگر از سوی روحانی مورد تاکید قرار گرفت.

«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ی کشورمان که طی روزهای گذشته برای شرکت در اجلاس بازنگری ان.پی.تی راهی نیویورک شده نیز هفتم اردیبهشت ماه به نمایندگی از غیرمتعهدها سخنرانی کرد. وی تداوم وجود سلاح های هسته یی را بزرگترین خطری دانست که بشریت را تهدید می کند. وی تنها تضمین قطعی در برابر تهدید یا استفاده از سلاح های مرگبار اتمی را نابودی کامل آن دانست. بدون شک این دست سخنان و موضع گیری های مقام های رسمی کشورمان در سازمان های بین المللی می تواند با نمایش چهره ی واقعی جمهوری اسلامی ایران بر افکار عمومی جهان تاثیرگذار باشد.

4- طی 2 سال گذشته تنها نگرش مردم آمریکا نیست که نسبت به ایران تغییر کرده بلکه این تغییر نگرش در دیگر کشورهای جهان نیز اتفاق افتاده است. چندی پیش موسسه ی «یوگو» زیر نظر اندیشکده ی «چتم هاوس» نظرسنجی از مردم بریتانیا صورت داد. نتایج این نظرسنجی نشان می داد میزان بدبینی شهروندان بریتانیایی نسبت به ایران از 41 درصد در سال 2012 به 33 درصد در سال 2014 کاهش یافته است.

به باور ناظران، این تغییر نگرش جهانی به ایران ارتباط بسیار نزدیکی با رویکرد دولت تدبیر و امید و نیز گفت و گوهای هسته یی دارد که از سال 1392 کلید خورد.

5- یکی از دلیل های دیگر در ارتباط با اولویت دادن راه حل های دیپلماتیک بجای اقدام نظامی علیه تهران به بومی شدن دانش هسته یی در ایران برمی گردد. با وجود تنگ تر شدن حلقه ی تحریم های ضدایرانی طی سال های گذشته، دانشمندان ما توانستند به موفقیت های قابل توجهی دست یابند. امروز غرب چاره یی جز پذیرش برنامه ی صلح آمیز هسته یی ایران ندارد. این انگاره یی است که به نظر می رسد از میان مقام ها، نخبگان و رسانه ها به مردم غرب نیز تسری یافته است.

در این پیوند، «وندی شرمن» معاون وزیر امور خارجه ی آمریکا بیست و هفتم آوریل (هفتم اردیبهشت) طی سخنرانی در مرکز «یهودیت اصلاح گرا» ی آمریکا در پاسخ به طرفداران اقدام نظامی علیه ایران اعتراف کرد که دانش بومی را نمی توان بمباران کرد و تنها می توان آن را به تاخیر انداخت.

6- با توجه به آنچه گفته شد می توان فرایندی چون ایران هراسی را رو به سراشیبی و ناکامی دانست؛ فرایندی که در سال های گذشته از سوی دشمنان بین المللی ایران به ویژه صهیونیست ها تشدید شد تا با برجسته سازی تهدید ایرانِ اتمی، بسیجی جهانی را علیه کشورمان برانگیزد. این در حالی بود که همزمان با شروع مذاکره های هسته یی با گروه 1+5، شفاف سازی و اعتماد سازی از سوی مقام های تهران در سیاست خارجی مورد توجه جدی قرار گرفت. چندی پس از توافق ژنو، موسسه ی «گالوپ» در ارتباط با محبوبیت ایران در اسفندماه 1392 یک نظرسنجی انجام داد که نتیجه ی آن نشان می داد میزان محبوبیت ایران 9 درصد نزد آمریکایی ها در سال 2013 رشد داشته است. حدود یک ماه پیش نیز نتایج نظرسنجی مشترک روزنامه ی «واشنگتن پست» و شبکه ی خبری «ای.بی.سی نیوز» نشان داد بیشتر مردم آمریکا از توافق هسته یی با ایران حمایت می کنند .

امروز نیز گفت وگوهای هسته یی به مرحله یی رسیده است که «جان کری» وزیر امور خارجه ی آمریکا اظهار می کند جهان هرگز به این اندازه به رسیدن به یک توافق جامع اتمی با ایران نزدیک نبوده است. به باور تحلیلگران پیشرفت این گفت و گوها نه تنها ناکارامدی تهدید نظامی را آشکار می کند بلکه به مذاکره و رایزنی به عنوان مهم ترین ابزار دیپلماتیک برای حل مسایل اختلافی و همچنین بهبود منزلت و دیدگاه های جهانی نسبت به کشورها مهر تایید می زند.